Vinh danh nghệ thuật Xòe Thái
Tối 24/9, tại thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai mạc Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng quốc gia đặc biệt ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022.
Điểm nhấn của chương trình là màn trình diễn “Tinh hoa nghệ thuật Xòe” hội tụ những giá trị văn hóa dân gian đặc sắc tiêu biểu đã trở thành di sản của người Thái ở Tây Bắc, với sự tham gia của 2.022 nghệ nhân, diễn viên quần chúng và đồng bào các dân tộc 4 tỉnh có di sản. Mở đầu là hình tượng Xòe cộng đồng với các vòng tròn nhỏ đại diện cho 4 cộng đồng người Thái ở các tỉnh Yên Bái, Sơn La, Lai Châu và Điện Biên. Các vòng xòe cộng đồng mang đến thông điệp đoàn kết, giao thoa và chan hòa trong không gian văn hóa của miền Tây Bắc.
Trong khuôn khổ lễ đón nhận, nhiều hoạt động đặc sắc được tổ chức với sự tham gia của các tỉnh Yên Bái, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La như: Hoạt động diễu diễn đường phố; trưng bày, triển lãm di sản nghệ thuật Xòe Thái Việt Nam và “Ảnh đẹp du lịch 8 tỉnh Tây Bắc” mở rộng; Hội chợ trưng bày, giới thiệu các sản phẩm OCOP, các gian hàng giới thiệu sản phẩm đá quý Lục Yên và văn hóa ẩm thực; không gian trưng bày và trình diễn văn hóa các dân tộc...
Cùng với đó, tại Yên Bái, nhiều hoạt động diễn ra tại các địa phương từ tháng 9 đến tháng 12 như: Giải đua xe đạp thị xã Nghĩa Lộ mở rộng “Hành trình trải nghiệm thung lũng Mường Lò”; Festival Dù lượn “Bay trên mùa vàng”; Khám phá danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải bằng máy bay trực thăng; lễ hội giã cốm; lễ tôn vinh cây chè suối Giàng…
Xòe Thái là một loại hình vũ đạo với những động tác biểu tượng cho hoạt động của con người, được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống và các hoạt động sinh hoạt cộng đồng. Người
Thái quan niệm: “Không Xòe, hoa không nở. Không Xòe, người không vui. Không Xòe, trai gái không thành đôi. Không Xòe, lúa, ngô không thành bắp”.
Cho đến nay, hầu hết các cộng đồng người Thái ở các tỉnh Tây Bắc vẫn còn gìn giữ, bảo tồn và phát huy các điệu Xòe cổ truyền thống như: Xòe nâng khăn mời rượu; Xòe bổ bốn; Xòe tiến lùi; Xòe tung khăn; Xòe vỗ tay múa vòng tròn; Xòe vòng và Xòe trong các nghi lễ. Các điệu Xòe đã được nghiên cứu và phổ cập đến nhân dân các dân tộc, phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa trong thời kỳ hội nhập.
Việc thực hành các điệu Xòe cổ truyền thống cho đến nay vẫn là sinh hoạt văn hóa chủ yếu tại các bản người Thái, đáp ứng nhu cầu giao lưu, giải trí cho mọi thế hệ. Trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng, múa Xòe giữ vai trò chủ đạo, là một sản phẩm tinh thần không thể thiếu trong đời sống của người Thái. Cộng đồng người Thái rất thích được tham dự các cuộc sinh hoạt múa Xòe nói riêng và sinh hoạt văn hóa nói chung, làm sôi động thêm cuộc sống hằng ngày ở các bản, mường, đặc biệt vào thời gian đầu năm mới và thời gian nhàn rỗi sau mùa vụ. Việc trao truyền tri thức, kỹ năng nghệ thuật Xòe Thái chủ yếu được thực hiện bằng truyền miệng và thông qua thực hành trực tiếp giữa các thế hệ, giữa các thành viên trong cộng đồng.
Bà Vũ Thị Hiền Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái cho biết, nghệ thuật Xòe Thái trở thành một tài nguyên văn hóa để cộng đồng người Thái góp phần phát triển du lịch, tăng trưởng kinh tế và quan hệ giao lưu với các dân tộc anh em trong và ngoài tỉnh. Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là niềm tự hào không chỉ của riêng cộng đồng người Thái, mà còn là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái. Thời gian tới, tỉnh tập trung đưa Xòe Thái trở thành điểm nhấn cho các điểm đến, phục vụ du lịch cộng đồng, tạo không khí sinh hoạt văn hóa cộng đồng, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách trong và ngoài nước. Đồng thời, tỉnh thực hiện tốt chính sách tôn vinh các nghệ nhân tiêu biểu trong văn hóa các dân tộc thiểu số, coi nghệ nhân là “Những báu vật nhân văn sống”; tăng cường tổ chức sưu tầm, nghiên cứu và phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể trong văn hóa dân tộc Thái nói chung, nghệ thuật Xòe Thái nói riêng.