Gánh nặng giải ngân vốn đầu tư công vào cuối năm
GIẢI NGÂN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG 9 THÁNG NĂM NAY CAO HƠN SO VỚI CÙNG KỲ CÁC NĂM 2020 VÀ 2021, NHƯNG VẪN Ở MỨC THẤP SO VỚI KẾ HOẠCH ĐẶT RA. VÌ VẬY, GÁNH NẶNG GIẢI NGÂN HẾT KẾ HOẠCH VỐN ĐƯỢC GIAO VÀO NHỮNG THÁNG CÒN LẠI CỦA NĂM LÀ RẤT LỚN.
NHIỀU “VẬT CẢN” TỐC ĐỘ GIẢI NGÂN
Khâu giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn lớn nhất trong việc giải ngân vốn đầu tư công; khó khăn trong việc xác định nguồn gốc đất, giá đất và người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường. Các biến động về giá nguyên vật liệu, nguồn cung cũng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án. Có tình trạng nhà thầu thi công cầm chừng để chờ giá vật liệu “hạ nhiệt”, nhất là những nhà thầu ký hợp đồng với đơn giá cố định.
Theo Bộ Tài chính, tổng số vốn giải ngân tính đến ngày 30/9 là trên 253.148 tỷ đồng, đạt 46,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Có 39/51 bộ, cơ quan Trung ương và 22/63 địa phương tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức trung bình của cả nước. Trong đó, 14 bộ, cơ quan Trung ương và 1 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 20% kế hoạch được giao.
“Điểm danh” một số cơ quan có tỷ lệ giải ngân thấp như: Ban Quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc, Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bộ Y tế… Đặc biệt, hai thành phố được giao số vốn lớn nhất cả nước là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đang thuộc nhóm có tỷ lệ giải ngân thấp, lần lượt là 33,6% và 25%.
Theo bà Mai Thị Thùy Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính), qua quá trình kiểm tra, rà soát, có khoảng 25 vấn đề tồn tại, vướng mắc, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, phân thành 3 nhóm chính. Thứ nhất, vướng mắc liên quan thể chế, chính sách, chủ yếu về lĩnh vực đất đai, tài nguyên - môi trường, xây dựng, đấu thầu…; thứ hai, vướng mắc trong tổ chức triển khai; thứ ba, tính đặc thù của
kế hoạch năm 2022.
“Giải ngân vốn đầu tư công chưa như kỳ vọng do quy trình thủ tục rất phức tạp, nhất là liên quan giải phóng mặt bằng; tâm lý e ngại khi nhiều địa phương không muốn làm, không dám làm... Tôi tin đầu tư công từ nay đến cuối năm sẽ được đẩy mạnh, bởi đây là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào việc phục hồi kinh tế - xã hội”, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia cho biết.
Bà Phí Thị Hương Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng Tổng cục Thống kê cho biết: Chất lượng kế hoạch và công tác chuẩn bị dự án đầu tư công chưa sát với khả năng thực hiện, dẫn đến không phân bổ được hết kế hoạch vốn được giao. Bên cạnh đó, công tác lựa chọn nhà thầu, hoàn thiện các thủ tục đầu tư, năng lực về thẩm định, kiểm tra, giám sát, thi công còn hạn chế; quy định về nguồn vốn ODA còn phải phụ thuộc vào quy định của nhà tài trợ, gây chậm tiến độ thực hiện và giải ngân nguồn vốn này; năng lực
của nhiều ban quản lý dự án, cán bộ làm công tác đầu tư tại các cấp, đặc biệt là cấp huyện, cấp xã còn hạn chế; quy định về thời gian thẩm định, phê duyệt dự án chưa tuân thủ đúng quy định...
Một số chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra những “vật cản” do khách quan gây nên như: Thể chế liên quan đến đầu tư công chưa đồng bộ; đặc thù của năm 2022 là năm thứ 2 triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025, là năm các bộ, ngành và địa phương triển khai nhiều dự án khởi công mới và mất nhiều thời gian chuẩn bị nên tiến độ thực hiện các dự án này chỉ được đẩy mạnh vào những tháng cuối năm.
“THÚC” GIẢI NGÂN LÀM ĐỘNG LỰC CHO TĂNG TRƯỞNG
Các chuyên gia kinh tế cho rằng: Các bộ, ngành, địa phương cần nỗ lực bứt tốc giải ngân nguồn vốn quan trọng này, bởi đây là động lực phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội
Theo ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, thời gian qua, thành phố đã tập trung nhiều giải pháp quyết liệt, nhiều dự án giao thông tồn tại cả chục năm đã được khởi động trở lại. Bên cạnh đó, TP Hồ Chí Minh đã lập tổ công tác chuyên về giải phóng mặt bằng tập trung vào các địa bàn có khối lượng lớn, phức tạp như thành phố Thủ Đức và một số quận, huyện. Dự kiến tháng 10/2022 sẽ cơ bản tháo gỡ được giải phóng mặt bằng trên 90% để phục vụ triển khai các dự án.
Đối với giá cả vật liệu xây dựng, nhân công, xe, máy
móc… biến động làm cho nhà thầu thi công cầm chừng, lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đã gặp từng nhà thầu cụ thể trong từng dự án để tháo gỡ, khó khăn, vướng mắc.
Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân với mục tiêu đạt trên 90% kế hoạch vốn được giao, lãnh đạo TP Hà Nội đã yêu cầu người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trên địa bàn cam kết bằng văn bản về tỷ lệ giải ngân và chịu trách nhiệm nếu không đạt tỷ lệ giải ngân theo cam kết.
Những tháng cuối năm 2022, TP Hà Nội sẽ điều chỉnh kế hoạch vốn chậm tiến độ sang những dự án có khả năng giải ngân tốt; đồng thời chỉ đạo các ban quản lý dự án, chủ đầu tư các dự án bảo đảm thời gian thi công, tăng ca trên các công trường.
Nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 rất nặng nề, lượng vốn cần giải ngân cao hơn khoảng 80.000 tỷ đồng so với năm 2021 (chưa tính khoản 38.000 tỷ đồng bổ sung dự toán chi đầu tư phát triển năm 2022 từ nguồn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội).
Để thực hiện và giải ngân tối đa kế hoạch vốn năm 2022, bà Phí Thị Hương Nga đề xuất: Các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương tiếp tục rà soát, hoàn thiện theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi quy định pháp luật, cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư công, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động quản lý, sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công.
Chính quyền các cấp tăng cường quản lý hiệu lực, hiệu
quả đất đai, nhất là nguồn gốc đất, quy hoạch sử dụng các loại đất. Hạn chế tối đa việc điều chỉnh phương án đền bù, bảo đảm tiến độ thực hiện; tiếp tục nghiên cứu và có những giải pháp hữu hiệu để xử lý các điểm nghẽn, nút thắt về đất đai, thủ tục hành chính, thể chế để đẩy nhanh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, tháo gỡ khó khăn cho các dự án chậm thực hiện, đặc biệt là các dự án trọng điểm, quy mô lớn, có sức lan tỏa, nâng cao năng lực sản xuất của nền kinh tế.