PSE EDI RAMËS “I MUNGON” PRANIA E HASHIM THAÇIT NË KOSOVË
“Ai më mungon.” Kjo ishte arsyeja e thjeshtë pse kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, donte të vizitonte mikun e tij të burgosur, ish-presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi, i cili është në pritje të një gjyqi për krime lufte në Hagë
“Ai më mungon.” Kjo ishte arsyeja e thjeshtë pse kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, donte të vizitonte mikun e tij të burgosur, ish-presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi, i cili është në pritje të një gjyqi për krime lufte në Hagë.
Më 10 maj, Rama postoi çuditërisht një video në Facebook ku shfaqej teksa hynte në qendrën e paraburgimit të Hagës. Ai u largua rreth dy orë më vonë.
Rama mund të ndjejë mungesën e Thaçit në politikën e Kosovës. Që nga largimi i Thaçit në Hagë në nëntor 2020, rivali i tij politik, Albin Kurti, tani kryeministër, ka dominuar skenën politike të Kosovës.
Një zinxhir ngjarjesh në muajt e fundit në Shqipëri e kanë parë Ramën të shkojë nga një pol në tjetrin. Dy ditë pas vizitës së tij te Thaçi, deputetët e tij socialistë në parlament votuan kundër një rezolute që dënonte gjenocidin e serbëve të Bosnjës në Bosnjë të vitit 1995, sepse ajo ishte propozuar nga Partia Demokratike e opozitës; ai u bë flamurtar i nismës kontroverse të Ballkanit të Hapur; dhe ai luftoi fort kundër Bullgarisë kur kjo e fundit përdori veton e saj për të ndalur bisedimet e pranimit të Maqedonisë së Veriut në BE, një proces në të cilin Shqipëria është bashkë me Maqedoninë e Veriut. Në shtëpi Rama nuk ka hasur pengesa. Rivalja e Partisë së tij Socialiste, Partia Demokratike, po përjeton kohët e saj më të këqija që nga themelimi i saj në fillim të vitit 1991, kur Shqipëria rifilloi politikën pluraliste pas 45 vitesh sundim të ashpër komunist.
Që kur lideri historik i demokratëve, Sali Berisha, u shpall persona non-grata nga SHBA-ja në maj të vitit të kaluar, duke përmendur përfshirjen e tij në “korrupsion madhor”, “shpërdorim fondesh” dhe ndërhyrje në “procese publike”, partia është përballur me një luftë dramatike për pushtet. Fati i saj tani është i pasigurt, pasi gjykatat të vendosin se cili fraksion është nën kontroll të saj: ai i Berishës apo ai i Lulzim Bashës.
Sfidimi i Ramës as që diskuohet, siç u dëshmua muajin e kaluar kur ai siguroi lehtësisht zgjedhjen si president i ardhshëm i Shqipërisë të gjeneralit Bajram Begaj, që pritet të marrë detyrën në korrik – një lëvizje që do të shihte Ramën të largonte Ilir Metën, rivalin e tij të fundit politik brenda institucioneve, nga një pozicion kyç shtetëror.
“Opozita në Shqipëri paguhet për të bërë opozitë, por nuk e ushtron funksionin e saj kushtetues”, tha për BIRN Afrim Krasniqi, një ekspert politik që drejton Institutin për Studime Politike me qendër në Tiranë.
“Ajo është në një krizë të thellë dhe pjesa kryesore e saj është në një konflikt të pakthyeshëm me Shtetet e Bashkuara, gjë që i siguron Ramës një qeveri pa shqetësime”, shtoi ai. Më 20 qershor, kur qeveria e Kosovës dhe e Shqipërisë u mblodhën në Prishtinë për takimin e tyre të rregullt që mbahet çdo dy vjet, u nënshkruan një duzinë marrëveshjesh, por asnjëra nuk bëri më shumë lajm sesa paraqitja e përbashkët e Kurtit dhe Ramës para kamerave.
Që kur dyshja u bënë homologë në fillim të vitit 2020, ata kanë pasur shumë mosmarrëveshje, kryesisht të lidhura me qasjen miqësore të Ramës ndaj presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiç.
Të hënën Rama tha se nuk sheh asnjë problem në marrëdhëniet e tij me Kurtin. “Ne kemi një marrëdhënie të gjatë, shumë miqësore dhe do të mbetet gjithmonë e tillë”, tha ai.
“Mund të të duket si shaka, por është e vërtetë. Ne jemi në të njëjtën kohë njerëz me bindje të forta dhe të gjesh njerëz të tillë që bien dakord për gjithçka do të thotë se bindjet e tyre ose janë dobësuar ose ata nuk kanë pasur kurrë bindje të forta. Në këtë pikë jemi plotësisht të qetë”, shtoi ai
Rama tha se gjendja shpirtërore në diskutimet e tyre kokë më kokë është shumë ndryshe nga ajo që transmetojnë kamerat në daljet e tyre publike.
“Nëse do ishit me ne kur mblidhemi dhe do të shihnit sasinë e të qeshurave dhe ironisë që na bashkon, ndoshta do të habiteshit dhe do të thoshit se ky nuk është vëllai i Vuçiçit. Ky është vëllai i Kurtit”, tha Rama duke iu referuar përdoruesve të rrjeteve sociale në Kosovë të cilët e akuzojnë atë për lidhje tepër të ngushta me Vuçiçin e Serbisë.
“Më lejoni të mbetem vëllai i Vuçiçit dhe Kurtit në të njëjtën kohë sepse mund të jem i dobishëm në të ardhmen”, tha Rama.
Analisti kosovar Agon Maliqi tha se nuk është sekret që Kurti dhe Rama shpesh përplasen. “Ka mosmarrëveshje të mëdha në mënyrën se si Rama dhe Kurti e shohin rajonin”, tha Maliqi për BIRN.
“Ka mosmarrëveshje edhe për qeverisjen e brendshme të Kosovës. Rama ndihet më i qetë me bizneset sesa qeveria e Kurtit”, shtoi ai duke iu referuar një takimi që Rama zhvilloi me komunitetin e biznesit të Kosovës, ku asnjë përfaqësues i Kurtit nuk mori pjesë.
Maliqi pohon se në Kosovë ka shumë paragjykime për qasjen e fundit të Shqipërisë ndaj rajonit.
“Shqipëria e sheh rajonin dhe botën ndryshe. Ata kanë shqetësime të ndryshme, ekonomike, ndërsa Shqipëria është e interesuar për një integrim më të shpejtë rajonal”, tha ai.
Nga ana tjetër, Afrim Krasniqi thotë se
Që kur dyshja Rama-Kurti u bënë homologë në fillim të vitit 2020, ata kanë pasur shumë mosmarrëveshje, kryesisht të lidhura me qasjen miqësore të Ramës ndaj presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiç “Qeveria mund të rrëzohej vetëm me një protestë të vetë Kurtit. Kurti nuk shkon të protestojë kundër qeverisë së tij, askush nuk mund ta përmbysë atë”, tha Rama, duke iu referuar të kaluarës së Kurtit në protestat kundër ish-qeverive të Kosovës"
Rama po përballet me probleme të reja për drejtimin e vendit.
“Në mandatin e tij të tretë si kryeministër, ai po përballet me pamundësinë për të kryer reforma, për të filluar bisedimet për anëtarësim në BE apo për të ndryshuar situatën ekonomike dhe me shumë skandale politike dhe mungesë të kapaciteteve njerëzore për të qeverisur”, tha Krasniqi.
“Në këto rrethana, ai ka nevojë për një axhendë paralele që zëvendëson axhendën e brendshme dhe i jep atij kredenciale për të qenë aktiv … në nismat politike në lidhje me partnerët ndërkombëtarë”, shtoi ai.
Maliqi thotë se në Kosovë ekziston një ndjenjë instinktive se “çdo gjë që vjen prej tyre (Shqipëria) është kërcënim”.
“Na ka zënë një virus izolues”, thotë ai. “Nuk po them se Kosova nuk ka arsye të shqetësohet për mënyrën se si komunikohen disa gjëra dhe se si janë ndërmarrë disa nisma në rajon, siç ishte rasti me Ballkanin e Hapur dhe se si gjithçka filloi me antagonizmin e liderëve”, ai shtoi.
Sipas Maliqit, Shqipëria duhet të kuptojë siç duhet shqetësimet e Kosovës.
Ardhja e Kurtit në pushtet për një kohë të shkurtër në shkurt 2020, dhe përsëri në shkurt 2021 pas një fitoreje dërrmuese në zgjedhjet e parakohshme, shënoi një ndryshim të madh në peizazhin politik të Kosovës dhe, ndoshta, të Shqipërisë, me rënien e Partisë Demokratike të Kosovës dikur dominuese të Thaçit.
“Pa dyshim, Rama është shumë më afër opozitës së Kosovës sesa qeverisë”, tha Agon Maliqi.
Disa ditë para vizitës së Ramës në Kosovë, disa media publikuan deklaratën e supozuar të Ramës gjatë takimit për Ballkanin e Hapur në Ohër, se ai “do ta rrëzojë Kurtin nga pushteti deri në shtator të këtij viti”.
Rama e ka mohuar me forcë këtë pretendim.
“Qeveria Kurtit mund të rrëzohej vetëm me një protestë të vetë Kurtit. Përderisa Kurti nuk shkon të protestojë kundër qeverisë së tij, askush nuk mund ta përmbysë atë”, tha Rama në Prishtinë, duke folur përkrah Kurtit, duke iu referuar të kaluarës së Kurtit në protestat në rrugë kundër ish-qeverive të Kosovës.
Maliqi gjithashtu nuk u jep rëndësi këtyre raportimeve.
“Jam i bindur se nuk ka një plan të tillë. Narrativa për ekzistencën e këtij plani shkon kryesisht në favor të Kurtit”, tha ai.
Por Maliqi thotë se Rama është i frustruar nga mënyra se si Kurti po i trajton disa tema të brendshme të Kosovës, siç është dialogu i ndërmjetësuar nga BE-ja me Serbinë.
Zemërimi i Ramës me Kurtin, sipas Maliqit, daton nga viti i kaluar, kur Kurti, i cili gjithashtu ka nënshtetësi shqiptare, votoi me pompozitet në Tiranë për zgjedhjet parlamentare të Shqipërisë, në të cilat partia e tij Vetëvendosje paraqiti kandidatët e saj në Shqipëri.
“Ndoshta ai po e ekzagjeron këtë çështje sepse është bërë personale, por ne shohim të njëjtin zemërim në Kosovë ndaj Ramës për atë që perceptohet si ndërhyrje e Ramës në çështjet e Kosovës vite më parë”, tha Maliqi.
Ai po u referohej akuzave se Rama mbështeti idenë e një shkëmbimi toke mes Kosovës dhe Serbisë, e cila është negociuar fshehurazi mes ish-presidentit të Kosovës, Thaçi, dhe Vuçiçit, dhe të cilën Kurti e kundërshtoi.