Ligji: Kandidati për president të kalojë vetingun
Ekspertët dorëzojnë në Kuvend projektin e ri organik për Presidentin e Republikës “Dhuratat ruhen në muze, Banka e Shqipërisë merr sendet me vlerë”
Të gjithë personat që plotësojnë kriteret për të kandiduar për President të Republikës, para se t’i futen garës, duhet t’i nënshtrohen verifikimit të plotë të pasurisë dhe të figurës. Projektligji i ri i hartuar nga ekspertët e reformës në drejtësi, përcakton në nenin 5 të tij, në pikën 2, një kriter të ri, që bazohet mbi ligjin e dekriminalizimit. “Lejohet kandidimi vetëm i shtetasve shqiptarë, të cilët i nënshtrohen procesit të verifikimit të plotë të pasurisë dhe të figurës si dhe të të dhënave të tjera të vetëdeklaruara sipas përcaktimeve të kuadrit ligjor për garantimin e integritetit të personave që zgjidhen, emërohen ose ushtrojnë funksione publike”, thuhet në pikën 2, të nenit 5, ku flitet për kriteret e përzgjedhjes së kandidatit për president. Në nenin 21, Presidenti i Republikës ngarkohet me një rol tjetër, i cili u vjen pas ndryshimeve që u bënë për reformën në drejtësi. Në këtë nen përcaktohet roli i presidentit në paraqitjen dhe shqyrtimin e aplikimeve për pozicionet e anëtarëve të institucioneve të rivlerë- simit apo vetingut. Presidenti i Republikës shpall menjëherë thirrjen për paraqitjen e shprehjes së interesit për pozicionet e të gjithë anëtarëve të institucioneve të rivlerësimit në faqen zyrtare të internetit, si dhe në dy gazeta me tirazhin më të lartë në vend. Afati për paraqitjen e kërkesës dhe dokumentacionit shoqërues është 15 ditë. Kërkesa e kandidatit regjistrohet në regjistrin e protokollit të Presidentit të Republikës. Kandidati pajiset me një dokument që vërteton numrin e aplikimit, datën dhe listën e dokumenteve të paraqitura. Brenda 7 ditëve nga përfundimi i procesit të aplikimit, Presidenti i Republikës, pasi konsultohet me Operacionin Ndërkombëtar të Monitorimit, përpilon një listë me kandidatët të cilët plotësojnë kriteret formale për secilin pozicion dhe një listë me kandidatët të cilët nuk i plotësojnë këto kritere. E më tej thuhet se, “në rast se Presidenti i Republikës nuk përfundon procesin brenda 45 ditëve nga hyrja në fuqi e Aneksit të Kushtetutës, kjo kompetencë i kalon Avokatit të Popullit”. Një komision i përbërë nga të paktën tre përfaqësues të Operacionit Ndërkombëtar të Monitorimit vlerëson kandidatët. Jo më vonë se 14 ditë nga paraqitja e dy listave nga Presidenti i Republikës, ky komision, bazuar në vlerësimet e arsyetuara, lidhur me kualifikimin dhe përzgjedhjen e kandidatëve, i dërgon rekomandimet presidentit, i cili ia përcjell ato Kuvendit. Nëse presidenti nuk e ushtron këtë kompetencë brenda 5 ditëve, kjo kompetencë i kalon Avokatit të Popullit.
SHKARKIMI
Më tej, në projektligjin organik për presidentin që pritet të diskutohet në Kuvend, si pjesë e paketës së dytë të reformës në drejtësi, përcaktohen edhe kompetencat kushtetuese dhe rregullat e bashkëpunimit me Kuvendin, Kryeministrinë dhe organet e drejtësisë. Ligji detajon mënyrën e shkarkimit të Kreut të Shtetit kur është i paaftë për të kryer detyrën. Në nenin 9 të projektit thuhet se, “kur Presidenti i Republikës është në pamundësi të përkohs- hme për të ushtruar funksionet e tij ose kur vendi i tij mbetet vakant, Kryetari i Kuvendit zë vendin dhe ushtron kompetencat e tij”. Në rast se presidenti nuk mund të ushtrojë detyrën për më shumë se 60 ditë, Kuvendi, me dy të tretat e të gjithë anëtarëve, vendos për dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila vërteton përfundimisht faktin e pamundësisë. Në rast të vërtetimit të pamundësisë, vendi i presidentit mbetet vakant dhe zgjedhja e presidentit të ri fillon brenda 10 ditëve nga data e marrjes së vendimit të Gjykatës Kushtetuese. Gjatë gjithë kohës, kreut i shtetit do të ketë 2 mjekë personalë. Ai merr kompensim financiar nëse aksidentohet gjatë detyrës, po ashtu edhe zonja e parë. Në këtë ligj, në nenin 48, përcaktohet se dhuratat që i jepen presidentit nga delegacionet apo në udhëtime jashtë vendit bëhen pjesë e shtetit, ruhen në muze, dhe kur janë me vlerë, i kalojnë Bankës së Shqipërisë.