KLSH: Ku abuzuan Rama e Kumbaro me shembjen e stadiumit “Qemal Stafa”
Kontrolli i Lartë i Sh tetit ka numëruar 20 “shkelje” të bëra nga Instituti i Monumenteve të Kulturës. Në Raportin Përfundimtar të Auditimit: “Mbi përputhshmërinë dhe rregullshmërinë financiare” të ushtruar në Institutin e Monumenteve të Kulturës “Gani Strazimiri” Tiranë, për periudhën 01.01.2014 deri më 31.08.2016 të veprimtarisë së këtij institucioni, KLSH, jep edhe rekomandimet e duhura për secilën gjetje.
Në fund, kreu u KLSH- së, Bujar Leskaj thotë se nisur nga fakti që ky auditim u konsiderua nga Kryetari i KLSH, larg arritjes së objektivave të një auditimi përputhshmërie, bazuar në Manualin e Auditimit të Përputhshmërisë kryesisht referuar vlerësimit të rregullshmërisë në performimin e funksioneve kryesore dhe misionit bazë të këtij institucioni në mbrojtje të vlerave të trashëgimisë kulturore në territorin e RSH, kërkohet që aspektet e trashëgimisë kulturore të jenë në fokus të një auditimi tjetër kur të sigurohet nga KLSH mbështetja e ekspertëve të trashëgimisë kulturore si dhe bashkëpunimi i organizimeve të shoqërisë civile që kanë në fokus ruajtjen dhe promovimin e vlerave të trashëgimisë historike dhe kulturore të vendit.
STADIUMI
Një çështje për të cilën KLSH ka gjetur parregullsi është ajo që lidhet me stadiumin “Qemal Stafa”. KLSH vëren se pas auditimit të procesit të vendimmarrjes për prishjen e rindërtimin e stadiumit “Qemal Stafa” rezultoi se në protokollin e mbledhjes së KKR të datës 25.05.2016, konstatohet se është diskutuar dhe çështja e stadiumit duke vendosur për heqjen pjesërisht të statusit të monumentit duke lënë si monument vetëm fasadën, ndërkohë që nuk rezulton të kemi shprehje të Këshillit Shkencor të IMK apo cilësim të opinionit të tyre lidhur me këtë çështje. “Në mbledhjen e Këshillit Kombëtar të Restaurimeve të datës 01.07.2016 ( me pjesëmarrje të vetë Kryeministrit) është vendosur për aprovimin e statusit të stadiumit”.
Shkelja ka të bëjë me faktin se “anëtarët e Këshillit Shkencor” kanë qenë të pranishëm në këtë mbledhje dhe nuk janë shprehur me ndonjë opinion në lidhje me këtë çështje.
“Theksojmë se jemi duke referuar të njëjtin fakt, mos bërja e një shqyrtimi në një mbledhje nga anëtarët e KSH të kësaj çështjeje ka bërë që Këshilli Shkencor, i quajtur jo rastësisht kështu, nuk ka pasur asnjë mundësi për të shprehur e votuar me përgjegjshmëri qëndrimin shkencor. Pjesëmarrja ose jo në një mbledhje të KKR kur nuk kanë as të drejtë votimi pasi nuk legjitimohen nuk i ngarkon ata ( anëtarët e
Këshillit) me asnjë përgjegjësi administrative. Në vijim të observimeve cilësojmë “Në vendimin nr. 127 dt. 25.5.2016 të KKR, është vendosur se duhet të ruhet vetëm fasada kryesore ( perëndimore) me statusin monument kulture i kategorisë së IItë”.
Konstatohet thjeshtë se: Vendimi është marrë më datë 25.05.2016 nga KKR dhe se me urdhër të posaçëm të Ministrit të Kulturës, ( në cilësinë e Kryetarit të KKR) është kërkuar të ishin të pranishëm në mbledhjen vijuese të datës 01.07.2016 edhe anëtarë të KSh, pa të drejtë vote. Pra, mund të themi se në fakt Këshilli Shkencor nuk ka ekzistuar si një strukturë për të
diskutuar e marrë vendim në mënyrë të pavarur e në mënyrë të përgjegjshme për këtë çështje. Për këtë vendimmarrje ngarkohen me përgjegjësi znj. A. D. në cilësinë e Drejtores së Përgjithshme të IMK dhe në cilësinë e Sekretares së Këshillit Kombëtar të Restaurimeve, të cilët kanë qenë dhe objekt auditimi, por pa anashkaluar përgjegjësinë që vazhdon vertikalisht me ministren e Kulturës që është njëkohësisht dhe Kryetar i KKR vetë KKR.
Për sa më sipër rekomandoj: Këshilli Shkencor të ushtrojë funksionet për të cilën është krijuar duke shërbyer si oponencë e fortë për të gjitha insti-
tucionet, të cilat me vendimmarrjet e tyre afatshkurtra prekin rëndë memorien kombëtare dhe ndikojnë në shkatërrimin e trashëgimisë kulturore. Vlerat dhe ndjenja kombëtare duhet të jetë gjuha me të cilën duhet të flas ky institucion i rëndësishëm. Transparenca e misionit të këtij këshilli do shtojë vetëm vlerë dhe do rrisë përgjegjshmërinë institucionale dhe shtetërore në këtë drejtim.
TEMATIKAT
Tematikat e trajtuara nga raporti janë disa: nga prokurimet publike për çështje si “Rindërtim arkeologjik 3- D i Teatrit Ro- Shkelja ka të bëjë me faktin se “anëtarët e Këshillit Shkencor” kanë qenë të pranishëm në këtë mbledhje ( me pjesëmarrje të vetë kryeministrit) dhe nuk janë shprehur me ndonjë opinion në lidhje me këtë çështje. Për këtë vendimmarrje ngarkohen me përgjegjësi znj. A. D. në cilësinë e drejtores së përgjithshme të IMK dhe në cilësinë e Sekretares së Këshillit Kombëtar të Restaurimeve, të cilët kanë qenë dhe objekt auditimi, por pa anashkaluar përgjegjësinë që vazhdon vertikalisht me ministren e Kulturës
mak të Qytetit Antik të Butrintit pasuri Botërore”; te rishikimi i pasqyrave financiare; te mospërputhja e plan buxhetit me buxhetin e duhur, çka ka bërë devijim fondesh në projekte të paplanifikuara, ashtu si edhe
shpenzimet për energjinë. Në këtë pikë, WebGis
Nga auditimi është konstatuar se në këtë institucion mungon regjistri dhe strategjia e risqeve. Duke mos evidentuar kështu risqet që vënë në rrezik arritjen e objektivave të përcaktuara për këtë njësi të qeverisjes publike, pra nuk është hartuar një regjistër i identifikimit dhe kontrollit të risqeve dhe adresimi i personave përgjegjës për çdo risk, i cili duhet të plotësohet, përditësohet në vazhdimësi. Sipas KLSH, mungesa e regjistrit dhe strategjisë së risqeve, siç dhe është sipërcituar, riskon të pengoj arritjen e objekt ivave të përcaktuara për njësinë dhe për pasojë mos realizimin e veprimeve të duhura dhe në kohën e duhur për minimizimin e tyre. IMK duhet të marrë masa në mënyrë që të përcaktojë qartë një sistem menaxhimi për monumentet, të cilit t’i përmbahet me rigorozitet, sipas radhës: identifikimi, planifikimi, menaxhimi, monitorimi dhe raportimi. Kjo radhë, të shoqërohet me plane strategjike, identifikim prioritetesh dhe përcaktim të qartë objektivash. Gjithashtu, të merren masa që IMK të planifikojë një hartë risku, e cila të përmbajë listën e monumenteve më të rrezikuara, si dhe ta përditësojë atë në vazhdimësi, pas çdo ndërhyrjeje.