"Më mirë një jetë të shkurtër dhe të bukur se një jetë të gjatë dhe me vuajtje"

thime nga gjuhët e tjera. Tani merre me mend se me çfarë seleksionimi të vështirë duhet të përballesh. Dhe kur vjen puna për poezinë, për të cilën tashmë jemi të bindur të gjithë që ka një rreth shumë të kufizuar lexuesish, ky filtër bëhet akoma edhe më i vështirë, deri në kufijtë e së pamundurës. Por për fat, në vijimësi të një tradite, akoma ka shtëpi botuese që vazhdojnë të botojnë poezi, pavarësisht që të ardhurat u vijnë nga proza. Poezia është si puna e asaj gotës së verës në tavolinë: që nuk është e domosdoshme, por të zbukuron shijen.

Diçka tjetër është se për shkak të ritmit të avashtë të shitjes, një poet zor se mund të botojë një libër tjetër pa shtatë vjet diferencë midis. Dhe për poezinë, nuk vlen ndërmjetësia e agjentëve; agjentët shesin vetëm librat në prozë, bile romanet, sepse edhe për tregimin e shkurtër ka refuzim të tregut. Kështu që në poezi, gjërat lëvizin shumë avash.

- Sa ju ndihmon ju fakti që jeni përkthyer edhe më herët?

Pyetja juaj është e saktë, por me sa kam arritur të kuptoj është se nuk ka shumë rëndësi se kur, por se nga cila shtëpi botuese, sepse gjëja e parë që të pyesin në çdo takim, prezantim, është: "Cili është botuesi yt?", dhe kjo përcakton automatikisht vlerësimin e tjetrit. Fati im i madh ka qenë që librin tim të parë në anglisht, në vitin 2002, e botoi një nga shtëpitë më të rëndësishme botuese amerikane, "New Directions", e krijuar më 1936 nga i biri i një industrialisti, James Laughlin, me nxitjen e Ezra Pound- it dhe që erdhi duke u fuqizuar. Dhe në 2010, arrita të botoj një libër të dytë me ta, i cili pastaj i ra në dorë një botuesi po kaq të mirë anglez, "Bloodaxe", që botoi një libër të tretë në anglisht. Dhe nuk u habita shumë, që në një blog ku reklamohej libri në Spanjë, disa nga komentuesit shpreheshin se e kishin lexuar përpara në anglisht. Por, për ta ruajtur një botues të mirë, është po kaq e vështirë, sepse zor se ai mund të botojë një libër të dytë a të tretë, nëse është i pakënaqur me të parin. Pra, je gjithë kohën në fije të perit. E ku mund ta dijë autori i shkretë se si do të pritet, çfarë do të ndodhë, a do të pëlqehet apo jo, duke qenë se ai i bindet vetëm instiktit të tij artistik. Mund të bësh njëqind kalkulime në jetë, por në krijimtari kalkulimet nuk funksionojnë. Por, vitet e fundit, harta e botuesve po ndryshon shumë shpejt; ka shtëpi botuese të vogla, "hirushe" siç quhen atje, të cilat tashmë janë fuqizuar mjaft.

- Si fituese çmimesh, a është çmimi një garanci për udhëtimin e shkrimtarit në gjuhë të tjera?

Varet nga çmimi. Çmimet ndërkombëtare për poezinë janë tepër të rralla, por sigurisht që vlejnë shumë, madje po kaq edhe nominimet. Zakonisht ndahen çmime për letërsinë e përkthyer, ku çmimi i shkon përkthyesit, por pa dyshim që prej tij përfiton po aq edhe autori. Por me sa kam dëgjuar prej botuesve, suksesi i një libri varet kryesisht nga jehona që ka: botimet e pjesshme në gazeta e revista, recensionet në mediat e