8 prilli, Dita Ndërkombëtare e Romëve

Dita Ndërkombëtare e Romëve është një ditë feste e kulturës rome dhe përdoret për të rritur ndërgjegjësimin për problemet me të cilat përballet ky komunitet. Dita u shpall zyrtarisht në vitin 1990 në Seorock të Polonisë, vendi ku u zhvillua Kongresi i katërt Botëror i Unionit Ndërkombëtar të Romëve në kujtim të takimit të parë ndërkombëtar të përfaqësuesve romë mbajtur në Chelsfild, afër Londrës, mes datave 7 dhe 12 prill 1971. Kongresi në fjalë miratoi himnin e romëve, për çka u zgjodh kënga “Gelem Gelem” ( në gjuhën rome: ecja ecja), ndërsa u mor vendimi edhe për themelimin e flamurit me ngjyrë të kaltër dhe të gjelbër që përfaqëson qiellin dhe tokën. Në mes të flamurit është një rrotë, çakra e kuqe, e cila paraqet migrimin e romëve.

Gjendja e komunitetit rom në Shqipëri mbetet e vështirë, paçka se vitet e fundit janë angazhuar mjaft fonde dhe ndërhyrje, përgjithësisht të mbështetura nga donatorë të huaj. Studimet dhe raportimet në media dëshmojnë për një situatë të vështirë të komunitetit rom në fusha të tilla jetike si punësimi, strehimi, arsimi dhe shëndeti. Këto analiza tregojnë gjithashtu se kapaciteti koordinues dhe zbatues i institucioneve qendrore dhe vendore është i pamjaftueshëm për t’u përballur me shtrirjen dhe thellësinë e problematikave me të cilat ballafaqohet komuniteti rom. Përvoja e zbatimit të politikave të përfshirjes së komunitetit rom në vende të ndryshme sugjeron se përpjekjet për zbutjen apo sheshimin e vështirësive me të cilat përballet ky komunitet duhet të jenë njëkohësisht specifike por edhe ndërsektoriale, pasi shkaqet dhe problematika duket se ndërthuren pazgjidhshmërisht me njëra- tjetrën. Dekada rome ndihmoi në zhvendosjen e çështjes rome, nga periferia e largët, në qendër të ligjërimit të institucioneve publike në vende të ndryshme.

Sidoqoftë, suksesi i zbatimit të prioriteteve të dekadës së përf- shirjes së romëve varet më së paku nga retorika dhe ligjërimi, e më së shumti nga emancipimi, vullneti dhe kapaciteti i shoqërive dhe institucioneve për t’iu përmbajtur këtij angazhimi. Në këtë kuadër, duhet pasur në konsideratë se politikat dhe programet qeveritare në ndihmë të komunitetit rom zbatohen nga qenie njerëzore të cilat i përkasin përgjithësisht mazhorancës së popullsisë, dhe për rrjedhojë opinioni, paragjykimet si dhe më pas qëndrimet e tyre kundrejt komunitetit rom përbëjnë një faktor të rëndësishëm në suksesin apo dështimin e këtij angazhimi. Studimet janë të domosdoshme në mënyrë që vendimmarrja dhe më pas veprimi të orientohen drejt. Gjithashtu, studimet nevojiten për të vlerësuar impaktin dhe nevojën për përmirësim të politikave të caktuara. Nisur nga studime të shumta, duket se në opinionin publik ekziston perceptimi se komuniteti rom nuk bën përpjekje të mjaftueshme për t’u integruar dhe për të përfituar nga burimet dhe mundësitë që ofron shoqëria shqiptare.

Po kështu, në komunitetin rom ekziston opinioni që mazhoranca e shoqërisë nuk është e interesuar për ta integruar këtë komunitet, pasi ajo ushqen paragjykime të cilat pengojnë gatishmërinë e saj për të bërë një hap përpara në pranimin e komunitetit rom jo thjesht përmes politikave dhe programeve të qeverisë, por edhe përmes komunikimit njerëzor, ndërveprimit social dhe bashkëpunimit të hapur në çdo fushë. Ky studim u zhvillua për të kuptuar më shumë rreth zbatimit të planit të veprimit të dekadës rome dhe situatës në të cilën gjendet komuniteti rom në Shqipëri vetëm 3 vjet larg përfundimit formal të këtij angazhimi ndërqeveritar. Ky studim, duke ndërthurur metodat cilësore dhe ato sasiore, depërton thellë si dhe shtrihet në gjerësi për të kuptuar më mirë gjendjen e komunitetit rom në perspektivën ekonomike, arsimore, shëndetësore dhe të strehimit, shkallën e kënaqësisë së tyre përkundrejt shërbimeve publike si dhe nivelin e aksesit në marrjen e këtyre shërbimeve.

* Kryetar i PEISH- it