WAR MACHINE
baza e një terreni me gjak të trazuar. Por kjo ishte periudha më e përndezur, ku urrejtjet mes etnive filluan të ishin gjithmonë e më të pranishme, duke krijuar një terren shumë të favorshëm për urrejtje nacionaliste. Vetë dhuna që shkaktoi Holokausti u trajtua si një dhunë etnike gjithashtu, duke shënuar kthesën e një shekulli tjetër.
Holokausti ishte i jashtëzakonshëm, sigurisht, por studiuesit mendojnë se ai shpërtheu në një moment surprize, në skenën e një Europe krejtësisht të turbulluar prej hutesës që sjell rënia e perandorive dhe tablosë së saj të pariformatuar kufijsh e gjithfarë. Po t’i vëresh me kujdes vendet ku ai shpërtheu, karakterizoheshin nga popullsi multietnike, paqëndrueshmëri të balancave demografike dhe ndarje të thikëta grupimesh dhe organizatash politike. Europa në atë kohë vibronte nën një adrenalinë të fortë krize identitetesh. Të gjitha këto me ndikimin e tyre shumëplanësh kishin çuar në shpërthimin e një dhune vdekjeprurëse me tipare etnike e racore që prej pogromeve të viteve 1880- 1881. Intensiteti i ri i konfliktit që u ndez me shpërthimin e L. I. B. e që vazhdoi deri në përfundim të luftës tjetër, ishte një prej metodave legjitime të betejave nga vetë fuqitë e mëdha. Perandoritë dhe etnitë, do të ishin dy kauzat e reja të betejave ku pikëtakimi mes tyre shkaktoi një trazirë të parikuperueshme edhe sot, në trekëndëshin fatal të territoreve mes vendeve baltike, Ballkanit dhe vendeve të Detit të Zi. Kjo u kthye në një zonë konflikti jo vetëm sepse ishte tërësisht e përbërë prej grupeve të ndryshme etnike, por sepse u kthye në kryqëzimin ku përthyheshin katër perandoritë e mëdha; Hohenzollerns, Habsburgasit, Romanovët dhe Osmanët. Në fakt, që atëherë ka rrjedhur shumë kohë, por a ka pasur njerëzimi histori planifikimi të shfarosjes së vet më të sofistikuar, por edhe më të drejtpërdrejtë se dhuna që u ushtrua në 100 vitet e shekullit të kaluar?
Kjo mbeti një pyetje pa përfundime të qarta mes studiuesve që kishin mbushur sallën në Akademinë Mbretërore të Shkencave dhe Arteve në Bruksel. Po një gjë ishte e kuptueshme mes shumë mistereve të pazbardhura ende; çdo gjë vazhdon po njëlloj, por në çdo kohë, me mjete dhe rrugë të tjera, ndaj e çuditshme është që raca njerëzore vazhdon të mbijetojë në planetin tonë mes shumë metodave e metodologjive që njeriu vetë, ka prodhuar kundër të ngjashmit të vet. Ndaj sot e gjykoj të arsyeshme të jem me Stephen Hawking, një prej mendjeve më të bukura të kohës sonë, kur ai ngre pyetjen e madhe në një diskutim mes dijetarëve të botës: Në një botë që ndodhet mes një kaosi politik, social dhe mjedisor, si ka mundësi që raca njerëzore vazhdon të mbështesë edhe një shekull tjetër konfliktesh dhe betejash të përgjakshme siç po ndodh sot? Nuk e di arsyen, - shton më tej Hawking, - ndaj kjo është dhe çudia, përse unë ngrita në të vërtetë këtë pyetje.