Avokatja: Shumë herë viktimat kthehen tek dhunuesi
DHUNA NDAJ GRAVE/ Iris Aliaj: Pjesa më e madhe e agresorëve janë të grup- moshës 40 deri në 50 vjeç Shkak, mungesa e koordinimit mes institucioneve shtetërore
Dhuna ndaj grave mbe tet një prej fenomen eve më shqetësuese në shoqërinë tonë. Gjatë kohëve të fundit, raportimet për dhunën ndaj tyre është në rritje. Ndonëse publiku i gjerë është ndërgjegjësuar, shpesh viktimat e dhunës humbin besimin ndaj organeve të drejtësisë, duke mos raportuar rastet e keqtrajtimit, neglizhencë, e cila mund të çojë deri në humbjen e jetës së viktimës ose të abuzuesit, në rastet kur "i dhunuari" reagon për vetëmbrojtje. Shpesh viktimat, më së shumti femra, të frikësuara për jetën e tyre dhe fëmijëve depozitojnë padi ndaj dhunuesve, por për shkaqe të ndryshme tërhiqen gjatë procesit gjyqësor, duke çuar në pushimin e çështjes. Në një intervistë për "Gazeta Shqiptare", avokatja e qendrës "Për Nisma Ligjore Qytetare", Iris Aliaj, na tregon për format e dhunës, reagimet e viktimave si dhe koordinimin e organeve shtetërore në ndihmën që ofrojnë gjatë rasteve të tilla.
Çfarë ofron qendra "Për Nisma Ligjore Qytetare"?
Qendra "Për Nismën Ligjore Qytetare" është një organizatë që ofron shërbimin ligjor falas për gratë e varfra dhe të dhunuara. Ne ofrojmë shërbimin në tre komponentë: këshillimin ligjor, përgatitjen e akteve për në gjykatë dhe në institucione administrative, si dhe përfaqësim në gjykatë. Ndërkohë, ne monitorojmë edhe vendimet e gjykatës, ndryshimin e urdhrave të mbrojtjes, që janë vendime që lidhen me dhunën në familje.
Për sa u përket rasteve të dhunës ndaj grave, si variojnë shifrat e viktimave këtë periudhë në organizatën që ju përfaqësoni?
Shifrat e dhunës ndaj grave janë gjithmonë edhe më shumë në rritje. Duke u bazuar në eksperiencën në këtë organizatë, në qoftë se përpara 4- 5 viteve ndihmonim 3 deri në 4 gra në ditë për çështje të dhunës në familje dhe për proceset që lidhen me zgjidhjen e martesës, tani ky numër ka vaj-
tur në 10 gra në ditë. Ne ofrojmë shërbim për 10 persona në ditë, që janë viktima të dhunës në familje.
Si ju rezulton, kush janë personat që i dhunojnë këto gra dhe cila është arsyeja që këto viktima keqtrajtohen?
Personat dhunues në pjesën më të madhe të rasteve janë bashkëshortët, por nga monitorimi që kemi bërë në vendimet gjyqësore, pas bashkëshortit renditen ish- bashkëshortet. Pra, edhe pse ndodh ndarja e martesës, bashkëshorti vazhdon e dhunon gruan. Arsyet janë të ndryshme, shpesh për shkak të mentalitetit, nuk e pranojnë dot ndarjen, e konsiderojnë ende si gruan e tyre. Shpeshherë janë fëmijët, pra marrëdhënia që ka prindi tjetër që nuk i është lënë e drejta e ushtrimit të përgjegjësisë prindërore, por i është lënë e drejta e takim-
it me fëmijët. Kjo bën që dy ish- bashkëshortët të kenë konflikte të vazhdueshme, ose shpeshherë përdorin edhe fëmijët që të afrohen me gratë.
Mund të na jepni një përcaktim për profilin social të dhunuesit?
Në lidhje me profilin social të dhunuesit, pjesa më e madhe e dhunuesve kanë një moshë që shkon 40 deri në 50 vjeç. Për sa i përket grup- moshës së grave që rezultojnë viktima të dhunës janë po rreth 40- 50 vjeç. Dhunuesit janë persona kryesisht të papunë, konsumojnë pije alkoolike, luajnë lojëra fati dhe shpeshherë ata kanë qenë vetë viktima të dhunës në familje në fëmijëri. Format e dhunës së ushtruar kryesisht janë dhunë fizike, psikologjike dhe në raste të shpeshta ka pasur dhe dhunë seksuale mes bash- këshortëve. Shpeshherë kur këto gra vijnë pranë organizatës sonë dhe kur hartojmë kërkesë- paditë për në gjykatë vëmë re që këto viktima nuk duan ta raportojnë dhunën seksuale.
A keni bashkëpunim me institucionet shtetërore?
Me institucionet shtetërore kemi një bashkëpunim shumë të mirë, me Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Tiranë, e cila na referon raste kur viktimat e dhunës nuk kanë informacion dhe nuk janë të qartë për procedurat që duhet të ndiqen. Kemi bashkëpunuar edhe me njësitë administrative për punësim, me Bashkinë e Tiranës. Në bazë të ligjit për masën e dhunës në marrëdhëniet familjare, organet e drejtësisë kanë detyrime ligjore që të informojnë viktimën e dhunës dhe ta referojnë atë në shërbime.
Çfarë problematikash has një viktimë dhune në momentin që depoziton një padi?
Në momentin që viktima paraqitet në gjykatë nuk ka informacionin e nevojshëm e nuk di çfarë procedurash të ndjekë e për pasojë shumë prej viktimave tërhiqen, kjo edhe nga mungesa e besimit se çfarë mbrojtjeje do i ofrohet nga shteti. Në momentin që viktima tërhiqet, rikthehet në ciklin e dhunës. Nga monitorimet tona konstatojmë që shumë raste pushohen, pra në qoftë se Gjykata e Tiranës gjykon rreth 600 apo 700 çështje të tilla në vit dhe merr vendime në lidhje me këto kërkesë- padi, rreth 200 vendime lëshohen pra që mund të jenë pranim kërkese.
A ka raste kur dhuna e ushtruar ndaj gjinisë femërore i ka çuar këto viktima drejt ushtrimit të prostitucionit?
Nga një monitorim që ne u kemi bërë vendimeve të shfrytëzimit të prostitucionit, na ka rezultuar se femrat, të cilat pranojnë të prostituohen janë kryesisht viktima të dhunës në familje, çka i ka detyruar ato që të largohen nga banesa e tyre. Duke qenë se nuk kanë pasur një banesë, ato kanë gjetur një mënyrë për të mbijetuar, duke i çuar drejt prostitucionit.
Çfarë masash duhen marrë që rastet e dhunës të raportohen dhe kjo