Italia, pensione për shqiptarët
Të riatdhesuarit përfundimisht, më shumë lehtësira, ja dokumentacioni që duhet dorëzuar Drejtuesja e “Inas Albania”: Përfitohet mbi moshën 66,7 vjeç
Të gjithë emigrantët sh qiptarë që kanë jetu ar e punuar në Itali mund të përfitojnë pension nga shteti fqinj, në momentin që përmbushin kriteret e nevojshme. Në një intervistë për “Gazeta Shqiptare”, Beskida Aliaj, drejtuesja e “Inas Albania”, njëkohësisht përfaqësuese e degës “Patronato INAS Cisl Albania”, tregon të gjithë hapat që duhen ndjekur për të përfituar pension nga shteti italian. Ajo bën me dije se, sipas ligjit italian, në rast riatdhesimi përfundimtar, shqiptarët që kanë punuar në vendin fqinj, mund të përfitojnë pension bazuar në dy mënyrat e përllogaritjes, sipas sistemit kontributiv dhe atij retributiv. Kriteri i parë për të përfituar pension është mosha 66 vjeç e 7 muaj, ndërsa kriteri i dytë është minimum 5 vite kontribute. Aliaj shpjegon për të gjithë të interesuarit rrugën institucionale që duhet të ndjekin për të marrë statusin e të riatdhesuarit dhe për të përfituar pension nga Italia.
A mund të përfitojnë shqiptarët që kanë jetuar e punuar në Itali pension nga vendi fqinj?
Emigrantët shqiptarë në Itali mund të përfitojnë pension nga vendi fqinj. Sipas ligjit italian, në rast riatdhesimi përfundimtar, punonjësi ekstrakomunitar me kontratë të ndryshme nga ajo sezonale, gëzon të drejtën për përfitimin nga sigurimet shoqërore, të maturuar në Itali, dhe përfiton të tilla të drejta, edhe kur nuk ekziston një marrëveshje reciproke me vendin e origjinës. Për sa u përket punonjësve ekstrakomunitarë të riatdhesuar, ata kanë disa favore dhe lehtësira, krahasuar me përfitimet e punonjësve rezidentë në Itali, duke reduktuar moshën për përfitime.
Cilat janë kriteret për ta përfituar këtë pension?
Punonjësit e siguruar deri në datën 31.12.1995, kanë të drejtën e daljes në pension në qoftë se mund të plotësojnë të paktën 20 vjet kontribute ( 1040 kontributet javore), dhe punonjësit e siguruar pas datës 31.12.1995, kanë të drejtën e daljes në pension në qoftë se ata mund të kenë jo më pak se 5 vjet kontribute ( 260 javë) dhe e përfitojnë pensionin në moshën 70 vjeç. Por, në rast se kandidati është regjistruar pranë INPS dhe ka paguar kontribute mbas datës 01.01.1996, në rast se merr statusin e të riatdhesuarit, përfiton pension me moshat zyrtare të daljes në pension në Itali, pa qenë domosdoshmëria e plotësimit të moshës 70 vjeç, me jo më pak se 5 vite kontributive. Aktualisht, mosha e daljes në pension për burrat është 66 vite e 7 muaj.
Si përllogariten pensionet?
Sistemi i ri i pensioneve italiane parashikon dy mënyra llogaritjesh për pensionin: sistemi kontributiv, sipas kontributeve që ka derdhur gjatë jetës, dhe sistemi retributiv, sipas rrogave që ka marrë.
Për punonjëset femra të punësuara në sektorin privat filloi një rritje graduale e moshës, që arriti deri në 63 vite e 9 muaj. Po kështu, mosha e daljes në pension të burrave u bë 66 vjeç. Mbi bazë të kësaj formule, për përfitimin e pensionit janë dy mënyra llogaritjesh: punonjësit e siguruar deri në datën 31.12.1995, të cilët kanë të drejtën e daljes në pension në qoftë se mund të plotësojnë të paktën 20 vite kontribute, dhe punonjësit e siguruar pas datës 31.12.1995, të cilët kanë të drejtën e daljes në pension në qoftë se ata mund të kenë jo më pak se 5 vjet kontribute, të cilët e përfitojnë pensionin në moshën 70 vjeç.
Ku qëndron ndryshimi mes sistemit kontributiv dhe atij retributiv të pensionit?
Në rastin e pensionit që llogaritet mbi bazën e sistemit kontributiv, punonjësit ekstrakomunitarë, të punësuar pas 1 janarit 1996, mund të përfshihen për pension pleqërie në rast riatdhesimi, me plotësimin e 66 viteve e 7 muaj, edhe nëse nuk kanë plotësuar 20 vite kontribute. Ndërsa, në rastin kur pensioni llogaritet sipas siste- mit retributiv, punonjësit ekstrakomunitarë, punësuar para periudhës 01.01.1996, mund të përfshihen, në rast riatdhesimi, me pension pleqërie, vetëm kur plotësojnë jo më pak se 20 vite kontribute.
A ofron Italia pension invaliditeti për shqiptarët që kanë punuar në këtë vend?
Pensionin e invaliditetit, e përfitojnë punonjësit që rezultojnë me paaftësi të përhershme për të kryer ndonjë punë për shkak të një sëmundjeje apo defekti fizik ose mendor, me humbjen e mbi 74 për qind të aftësisë për punë, të cilët duhet të kenë jo më pak se pesë vite kontribute, nga të cilat tri vite kontribute në pesë vitet që i paraprinë datës së paraqitjes së aplikimit.
Cilat janë dokumentet që duhen paraqitur për të marrë statusin e të riatdhesuarit?
Kushti themelor për të riatdhesuarit është që ata të çregjistrohen nga listat e rezidencës në komunat përkatëse italiane, për të dëshmuar kthimin e tyre përfundimtar në Shqipëri. Për të marrë statusin e të riatdhesuarit, janë të domosdoshme një sërë dokumentesh, të tilla si: vërtetim nga njësia vendore e pushtetit lokal të zonës, që të përmbajë datën e saktë të hyrjes përfundimtare në atdhe si dhe adresën e tij aktuale; fotokopje të pasa- portës, duke përfshirë edhe faqen ku ndodhet vula e fundit e kthimit në Shqipëri; vërtetim nga organet kompetente në atdhe, që kanë ndërprerë aktivitetin e punës; dokumenti i çregjistrimit nga komuna ku emigranti ka qenë banues në Itali. Këto dokumente duhet të përkthehen nga përkthyes të miratuar nga Ambasada Italiane në Tiranë, lista e së cilës ndodhet në webin e ambasadës, dhe duhen miratuar nga kjo ambasadë. Pas përgatitjes së këtyre dokumenteve, personat e interesuar duhet të marrin një takim në “Patronato Inas Cisl Albania” për të paraqitur këta dokumente dhe për bërë kërkesën për pensionin italian.
Sa janë në dijeni shqiptarët që kanë punuar e jetuar në Itali për faktin që mund të përfitojnë një pension nga shteti fqinj?
Një nga problemet serioze të migrantëve shqiptarë është informacioni. Vështirësitë e procesit migrator, përfshirë edhe ato të gjuhës, ndikojnë negativisht mbi njohjen e të drejtave të migrantëve, të cilët shpeshherë nuk i gëzojnë ato thjesht për mosnjohje të legjislacionit.
Cili është misioni i “Patronato INAS CISL Albania” dhe a i vjen në ndihmë kësaj kategorie?
Duhet të dini që institucionet dhe ndërmjetësuesit e autorizuar, siç janë patronatet, ofrojnë për qytetarët shërbimet e nevojshme telematike. Institucioni ynë, pra “Patronati INAS CISL Albania”, ofron shërbime falas për të gjithë emigrantët shqiptarë që kanë punuar e punojnë në Itali. Pranë zyrës së “INAS” në Tiranë të gjitha aplikimet janë falas, pasi mundësohen nga një bashkëpunim mes këtij patronato me Institutin e Sigurimeve Shoqërore dhe INPS, ose e thënë ndryshe Istituto Nazionale Previdenza Sociale.
Çfarë mund t’u vinte më tepër në ndihmë emigrantëve shqiptarë për llogaritjen e kontributeve në të dyja vendet?
Aktualisht janë mbi 500 mijë emigrantë në Itali. Nënshkrimi i një marrëveshjeje me shtetin fqinj do të sillte edhe më shumë përfitime për emigrantët shqiptarë sepse do të mundësonte llogaritjen e viteve të kontributeve në të dy vendet. Kështu vetëm nëse arrihet një marrëveshje që të bashkojë periudhat kontributive të të dyja vendeve në një të vetme, atëherë numri i përfituesve mund të rritet.
“Në rast se kandidati është regjistruar pranë INPS dhe ka paguar kontribute mbas datës 01.01.1996, në rast se merr statusin e të riatdhesuarit, përfiton pension me moshat zyrtare të daljes në pension në Itali, pa qenë domosdoshmëria e plotësimit të moshës 70 vjeç, me jo më pak se 5 vite kontributive. Aktualisht, mosha e daljes në pension për burrat është 66 vite e 7 muaj”, - tha Beskida Aliaj.