RIKTHEHEN ' SHEJZAT", KONFERENCË SHKENCORE ' DRITË MBI ARKIVAT'
E përkohshmja "Shêjzat - Pleiades" e themeluar në Romë në vitin 1957, në vijim të nismës për vlerësimin e burimeve arkivore të historisë sonë kombëtare, që u kurorëzua me zhvillimin e kuvendit "L'Albania nell'Archivio della Propaganda Fide", që u mbajt mbajtur në Vatikan më 26- 27 tetor 2015, organizon më 15 dhjetor 2017 me mbështetjen Ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme, Ministrisë së Kulturës dhe me bashkëpunimin e ngushtë të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave, konferencën shkencore "Drita e arkivave, dritë mbi arkivat". Interesi gjithnjë në rritje i studiuesve të huaj dhe atyre vendës për arkivat dhe fondet e veçanta ku janë përpunuar dhe ruhen materiale me rëndësi për historinë tonë, përbën motivin kryesor për këtë konferencë ku janë ftuar studiues të huaj dhe vendës që do të referojnë p ë r rëndësinë e studimit të arkivave, si burime parësore për histori shkrimin tonë. Konferenca shkencore mbahet në sallën "Kongresi i Triestes", pranë MEPJ. Sipas organizatorëve, mbështetja e Ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme është tregues i interesit që diplomacia jonë e sotme tregon për paraqitjen sa më objektive të historisë sonë kombëtare në botë.
TË RINJTË, BIJË TË TË VJETËRVE
Gazmend Paja, biri i Luftar Pajës, dhe Elia Zaharia, bijë e Yllka Mujos, e kanë artin zgjedhje, më shumë se ndjekje të gjurmëve të prindërve. Në filmin e Topit, "Yjet e së ardhmes" janë personazhet kryesorë dhe kanë pasur një mundësi të artë bashkëpunimi me yjet e së shkuarës e së tashmes. Në mundshin të arrijnë në të ardhmen Kurtin, Arbanën, Pajën e vjetër dhe Xhepën, titulli i këtij filmi do të cilësohej ogur i mirë. Si Paja dhe Zaharia janë prej vitesh në skenë dhe ekran, përkrah emrash të artë të kinemasë, megjithatë të qenit pranë tyre, përbën gjithnjë sfidë. "Kam babanë tim në film, por kur e mendoja se do të isha në krah të legjendave, si Tinka, Margarita e prof. Arbana Mbështetja e Ministrisë së Kulturës e një nisme të tillë, me reliev të spikatur kulturor, tregon ndjeshmërinë e këtij institucioni themelor në promovimin e vlerave parësore të kulturës dhe shkencës sonë. Bashkëpunimi i ngushtë me Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë dhe Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave, është tregues i sinergjisë pozitive, që ekziston mes institucioneve dhe studiuesve, të cilët punojnë që drita e arkivave të kthehet në burim për shkrimin sa më objektiv të historisë sonë, larg interpretimeve të politizuara dhe atyre romantike. Në konferencë do të kumtojnë 14 studiues, ndër të cilët përmendim: Lucia Nadin, Italo Sarro, Persida Asllani, Ardian Ndreca, Pranvera Dibra, Marenglen Kasmi, Andi Rembeci, David Hosaflock etj., të cilët do të flasin për kërkimet e tyre në arkivat e Vatikanit, Venedikut, në Arkivin e Shtetit, në Arkivat Ushtarake gjermane dhe italiane, në Arkivin e MEPJ, në Arkivin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Italisë etj. Prania e realiteteve të ndryshme në këtë aktivitet tregon se ekziston mundësia për të gjetur shtigje të reja bashkëpunimi për rakordimin e punës kërkimore mes institucioneve dhe historianëve. Risi e këtij aktiviteti është fakti se Aktet e konferencës do të prezantohen të botuara me "peer review" po atë ditë që do të mbahet konferenca.
MARREDHENIA
Konsiderohet si një brez pa të ardhme, si një brez që po pret vdekjen. Por është një brez që është lënë mënjanë. Pak a shumë nga të tjerët shihet si pengesë, marrëdhënia është ose antagoniste, ose e trishtuar. Nuk mund t'i shohim të moshuarit vetëm si njerëz të mbyllur diku, kanë shumë për të na dhënë".
kisha frikë se si do të komportohesha me ta. Kuptova se jo vetëm në film, por edhe në jetën private këta njerëz janë ' funny' dhe kanë ëndrra. Nuk është vetëm filmi, por edhe marrëdhënia pas kamerave, që për mua ka qenë shumë e rëndësishme", tha Gazmend Paja. Shtoi
mandej se "Për sa ai brez ka disiplinën, por shpesh tremben se mund të harrojnë tekstin, kanë vetëm frikë nga mosha, sepse kur marrin batutën dhe e përpunojnë është e jashtëzakonshme",- tha Paja.
Edhe për Elia Zaharinë, filmi ka pasur fuqinë e ndikimit. "Kam pasur përvoja me brezin e tretë edhe më herët, por kur kam lexuar skenarin ka qenë një dashuri me lexim të parë. Të pasuron shumë kjo përvojë".
I pyetur nëse filmi do të shkojë në rrethe, Topi tha se do përpiqet. "Dua ta çoj edhe te shqiptarët që janë jashtë, jo për përfitim. Por do ta çojmë në çdo katund. Sepse qëllimi i këtij filmi është fare i thjeshtë. Dua që çdo shqiptar që ta shikojë këtë film të mos ketë frikë nga plakja. Kjo filozofi mendoj se duhet që të dalë".