AGRON ALIBALI:
Opinioni i Konicës është për një audiencë të huaj
Çfarë mund t’u mësonte bashkëkohësve tanë Konica, sa i përket perceptimeve të tij për shtetformimin?
“Konica do të përcillte pikërisht faktin se e kemi një traditë juridike e demokratike të konsoliduar, ndryshe nga sa akuzohemi me pa të drejtë se “nuk dimë të bëjmë shtet”, apo “nuk kemi traditë demokratike”, e të tjera përralla. Edhe vetë studiues të shquar të huaj, si p. sh. Margaret Hasluck, janë shprehur pozitivisht për thelbin demokratik të së drejtës së pashkruar shqiptare. Shteti i Ismail Qemalit, dhe më tej, ai i dalë nga Kongresi i Lushnjes dhe përgjatë kohës së Mbretit Zog, u përpoqën të gërshetojnë elemente të së drejtës dokësore me të drejtën pozitive moderne të adoptuar nga vende të tjera. Po ashtu, senati ekzistonte edhe në Republikën e Dytë, të Zogut, në vitet 1926- 1927. ar librin tuaj “Dritëhijet…” Duke njohur dhe pjesën humane të këtij personaliteti çfarë e nxirrte këtë personazh jashtë kanoneve të zakonshme të etikës?
“Sikurse e kam theksuar tjetër herë, “hijedritat” - po të huazojmë trajtën elegante të Krist Maloki, icës, ishte i papranueshëm. Duhet të shtojmë se Noli i priti me nderin dhe respektin më të madh tre motrat e Zogut kur vizituan Bostonin dhe Kishën historike të Shën Gjergjit në prill 1938".
Ka një vështirësi kur subjekti
Dhe së fundi, libri tuaj u vlerësua me Çmimin për Veprën më të Mirë Studimore në Panairin e Librit Tirana 2017. Si mund të rezonojë punimi tuaj me këtë përvjetor të 75- të të ndarjes nga jeta të Konicës?
“Nga “Dritëhijet” më lejoni të përmend lidhjen e jashtëzakonshme Faik Konica - Norbert Jokl, këtë marrëdhënie të fisme midis dy dijetarëve fisnikë. Konica dhe Jokli u ndanë nga jeta në të njëjtin vit të vështirë 1942. Eshtrat e Konicës prehen në atdhe, kurse Jokli - si viktimë e Holokaustit - nuk e ka një varr. Në vitin 1922 Konica dhe VATRA mbështetën botimin e veprës së Joklit “Kërkime gjuhësore, kulturo- historikë nga fusha e gjuhës shqipe” që, me siguri, hyri në bibliotekat personale të Konicës dhe të Joklit. Përveç librave, këta dy viganë nuk lanë trashëgim as pasuri, dhe as llogarira bankare. Bibliotekat e tyre të jashtëzakonshme mishëruan, në një pikëpamje, “shpirtin” e tyre të lirë. Këtë “shpirt”, përmes një përkitjeje tjetër të pashembullt vullnetesh të lira e të pavarura, edhe Jokli edhe Konica, ua lanë trashëgim Shqipërisë. Siç dihet, me pak fat dhe shumë mund, arritëm që një pjesë të “shpirtit” të lirë të Konicës, apo 279 libra të tij, t’i kthenim në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë, sipas amanetit të vetë Konicës. Mirëpo “shpirti” i Joklit, ose biblioteka e tij e jashtëzakonshme, që edhe sipas Çabejt të madh, iu la amanet “popullit shqiptar”, ende mbetet e pakthyer. Deri kur vallë?”.