SANTA KLAUSI, BABAGJYSHI MË I DASHUR I TË GJITHËVE

Sss

Si e festonin antiket. Në Persine antike, solstici i dimrit u celebronte duke kënduar himnin që tregonte lindjen e botës. Në Aleksandri të Egjiptit ajo pati shprehjen më të plotë, para epokës kristiane, në festen e madhe të lindjes se Horus. Statujat e perëndisë nënë Iside, me vogëlushin në prehër ose duke i dhen gji, u sillnin në procesion natën fushave nën dritën e pishtarëve.

Në Romën pagane të njëjtën domethënie kishin festat e dimrit që celebroheshin dy ose tre shekuj para lindjes së Krishtit, të njohura me emrin Saturnali ose festat e Saturnit. Saturnalet romake kishin fillim më 19 dhjetor dhe zgjateshin deri më 25 dhjetor. Ishin festa gëzimi, ripërteritjeje, shprese për të ardhmen dhe në këtë rast ribëheshin kontratat bujqësore. Ne rrjedhën e pesëdhjetëvjeçarit të fundit para lindjes së Krishtit, u fut në Romë kulti i Zotit Diell, mbase i përhapur nga trupat e rekrutuar në Siri dhe nga skllevërit orientalë.

Në Romën antike perandorake, nga vitet 243 e 366 pas Krishtit, miq dhe kushërinj shkëmbenin urime dhe dhurata për të festuar "dies natalis" ( ditën e lindjes së Krishtit) në një natë të ftohtë dimri.

Në histori, ekziston realisht një personazh me këta karakteristika. Bëhet fjalë për Shën Nikollën. Lindur në Patara, në Turqi, nga një familje e pasur, ne shekullin e IV u bë peshkop i Myra- s dhe mori pjesë në Koncilion e Nicea- s në vitin 325. Kur vdiq, eshtrat e tij u vendosën në Myra, deri në 1087, kur u morën nga një grup kavalierësh italianë të hequr si tregtarë dhe u dërguan në Bari, ku ruhen deri në ditët e sotme.

Një nga legjendat më të famshme, e konfirmuar nga Dante në Purgatorin ( XX, 31- 33) tregon që Shën Nikolla, i prekur nga lutjet e një njeriu të mirë, që s'kishte mundësi të martonte tri vajzat e tij sepse kishte rënë në mjerim, vendosi t'i hidhte për tri net me radhë nga një dritare gjithnjë e hapur e kështjellës, tri thasët me monedha që do të bënin pajën e vajzave. Natën e parë dhe të dytë gjërat ndodhën sipas planit dhe natën e tretë shën Nikolla gjeti dritaren mbyllur. I vendosur për të mbajtur fjalën, plaku me mjekër të bardhe u kacavjerr mbi çatitë dhe hodhi thesin me monedha nëpërmjet oxhakut, ku ishin varur rrobat për t'u tharë, duke bërë të lumtur njeriun e mirë dhe tri vajzat e tij.

Në versionet e mëpasshme, të thjeshtuara për fëmijët, Shen Nikolla u dhuronte ushqim familjeve më të varfra duke ia hedhur anonimisht nëpërmjet oxhaqeve ose dritareve të tyre. Sipas legjendave të tjera, këtij shenjtor i kishte rënë në dorë një objekt mitik, "Sacro Graal", qe, veç te qenurit përgjegjës për aftësitë e tij për të dhuruar me bollik, që dhe shkaku i hapjes së varrit të tij ( nga kavaljerët italianë) për urdhër të Papa Gregorit VII. Në çdo rast Shën Nikolla u bë në fantazinë popullore "sjellës dhuratash", detyrë e kryer falë një gomari në natën e 6 dhjetorit ( Shën Nikolla, pikërisht) ose deri edhe në natën e Krishtlindjeve.

ORIGJINA DHE HISTORIA E PEMËS SË KRISHTLINDJEVE

Pema e Krishtlindjes është një prani fikse në ditën e Krishtlindjes. Por, cila është historia e saj? Si lindi tradita e zbukurimit të pemës së Krishtlindjes?

Origjina e pemës së Krishtlindjeve është jo shumë e qartë për shkak gojëdhënave të ndryshme apo këngë të ndryshme të kulturës evropiane. Për shembull, sipas dijeve të krishtera, pema e Krishtlindjeve është lidhur me Shën Boniface dhe qytetin gjerman Geismar. Një herë gjatë jetës se tij Shën Boniface ( 672- 754) preu pemën e Thorit në mënyre që të hidhte poshtë legjitimitetin e perëndive skandinave mbi fiset lokale gjermane. Shën Boniface pa një peme bredhi të mbinte në rrënjët e lisit të vjetër. Duke e marrë ketë si një shenjë të besimit të krishterë, ai tha: "Le të jetë Krishti në qendër të familjeve tuaja" duke përdorur drurin e bredhit si një simbol të krishterimit.

Tradita e pemës së Krishtlindjeve ashtu si njihet ditët e sotme është mjaft e re. Ajo u vendos nga Martin Luther si një homolog protestant i skenës Katolike të lindjes së Krishtit. Luther vendosi pemën e Krishtlindjeve si një simbol te "pema e jetës" në kopshtin e Edenit.

KRISHTËRIMI EDHE SIMBOLIKËN E PEMËS E BËRI TË TIJËN

Sipas dokumenteve, përdorimet e para të pemës së Krishtlindjeve datojnë në Estoni ne 1441, 1442 dhe 1514 në "Vëllazërinë e Kokzinjve", të cilët ngritën një pemë për pushimet në shtëpinë e tyre të vëllazërisë në Reval ( tani Talin). Në natën e fundit të festimeve, pema u dërgua në