Protesta, Shehu: Prej varfërimit mund të shpërthejnë spontanisht
Deputeti i PD- së denoncon politikat qeverisëse: Ditë të zeza për shqiptarët "Me LSI jo aleancë, por bashkëpunim kundër Ramës"
Tritan Shehu, deputet i PD- së denoncon ashpër politikat e qeverisë "Rama" për shëndetësinë ndërsa e bën atë përgjegjës direkt për varfërimin e tejskajshëm të shqiptarëve. Nisur nga kjo, z. Shehu tregon për "Gazeta Shqiptare" arsyet se pse shqiptarët do të protestojnë më 27 janar. Sipas tij, ky shpirt proteste tani duhet të orientohet në kanalet e një lëvizjeje të madhe demokratike popullore, produktive, e cila vetëm kështu do të japë efektet thellësisht pozitive e ndryshuese të gjithanshme, të domosdoshme këto për vendin. "Vetëm kështu mund të evitohet rreziku real që kjo protestë të shpërthejë spontanisht dhe në mënyrë kaotike, me shumë dëme të paparashikuara", shprehet z. Shehu.
Z. Shehu, shëndetësia po del në qendër të vëmendjes përsëri. Si e konsideroni ju gjendjen e këtij sistemi te ne?
Nuk ka si të ndodhë ndryshe. Kjo, edhe sepse pa as më të voglin dyshim, sistemi i ynë shëndetësor pas 4,5 vite Rilindje po shkon drejt kolapsit të plotë. Shumë shpejt ai kështu do të krahasohet veçse me gjendjen e vendeve të Afrikës Qendrore, ku për shumicën e popullsisë nuk bëhet fjalë për shëndetësi. Dhe kjo duket qartësisht nga dy elementë. Së pari, nga të dhënat objektive të sotme dhe së dyti, nga mospasja e asnjë strategjie zhvilluese të sektorit. Niveli aktual i shërbimit shëndetësor, kujdesi ndaj pacientit të një vendi matet nga disa indekse: nga niveli i financimeve për shëndetësinë, nga numri i mjekëve të përgjithshëm e specialistë, nga numri i shtretërve së bashku me numrin e specialiteteve të ngushta. Ndërsa, perspektiva nga fakti se sa reale e zhvilluese janë programet së paku afat mesme. Tek ne sot financimi publik për shëndetësinë është rreth 1,95% e GDP, ose ndryshe 85 euro për frymë popullsie në vit, shifër kjo 22 herë më e ulët se mesatarja europiane. Edhe po t'i shtojmë kësaj 0,85% të GDP nga kontributet direkte, që nuk janë fonde publike, ose rreth 35 euro për frymë, vazhdojmë të jemi shumë larg asaj që duhet. Nga ana tjetër nuk ka asnjë strategji optimiste, nuk ka asnjë të dhënë nga buxheti, qoftë dhe ide nga qeverisja të shprehur se si do të tejkalohet kjo varfëri e skajshme e shëndetësisë. Mbas harresës së termit shkatërrues "shëndetësi falas", askush nga mazhoranca nuk po artikulon më qoftë edhe një propozim për politikat financiare të sistemit shëndetësisë. Po kështu, mjekët te ne po bëhen një "specie në zhdukje" duke arritur në 1,1 mjek për 1000 banorë, nga rreth 4,5 që është mesatarja europiane. Paralelisht me këto, numri i shtretërve spitalore ka arritur në 2,4 shtretër për 1000 banorë në rënie, kur duhet të jemi së paku në 4 e i specialiteteve të ngush- ta, te ne është rreth 10 herë më i vogël se në vendet europiane. Që këtej deduksionet janë të qarta. Po largohet shërbimi shëndetësor nga popullsia, nga qytetarët, nga pacientët e zonat që janë bosh, pa mjekë familje e specialistë, po zgjerohen frikshëm. Si pasojë edhe spitalet po boshatisen dhe po koncentrohemi vetëm në Tiranë, ku edhe atje shërbimi lë shumë për të dëshiruar, qoftë edhe për shkak të mbingarkesës. Dhe në këtë drejtim po e çojnë jo vetëm në degradim të pakontrolluar të gjendjes, por dhe në mungesa të plotë e vizioneve apo "strategjitë" e gabuara të shpallura nga ministria përkatëse. Në fakt, ai material "programatik" i shpallur si i tillë, vetëm strategji zhvil- luese nuk është. Me dy fjalë po shkohet "me hapa të sigurta" drejt modelit më të prapambetur shëndetësor, drejt atij afrikan, në të gjitha aspektet.
Megjithatë, kryeministri Rama ka folur së fundmi për masa rregulluese, emërime infermierësh, stazh mjekësh, riformatim spitalesh etj...
Po, është e vërtetë që ka folur, por nuk ka thënë asgjë nga ato që duhet të thotë. Në tërësi ai është përpjekur të lëshojë fishekzjarrë e të përsërisë atë "shfaqje" që bëri dikur me spekulimin "shëndetësi falas". Ai nuk ka artikuluar më kryesoren, se si do të krijojë e cilat do të jenë kolonat e një sistemi, financimi stabël e autonom për shëndetësinë së paku për të kaluar varfërinë. E vetmja risi në këtë pikë është se ai nuk përmend më "shëndetësinë falas", ndërsa rithekson rritjen e shpenzimeve për "koncesionet" abuzive, ose më shumë pak rentabilitet klinik, që veçse e varfërojnë më tej sistemin. Po kështu, nuk ka paraqitur asnjë strategji se si do të përballohet ulja galopante e numrit të mjekëve, specialistëve etj., si do të rriten këto shi- fra në të ardhmen. E vetmja gjë që është thënë në këtë kontekst është se do të organizohet një "stazh" apo "qarkullim" i mjekëve të qendrës drejt periferisë me zona "patronazhi". Këto janë ide të tejkaluara na kujtojnë patronazhin e dikurshëm me "brigadat kulturore" apo të specialiteteve të tjera, që çoheshin në bazë gjatë diktaturës. Janë mekanizma anakronike, që vetëm regjimet e revolucionet si ai "kultural" i përdornin. Po kështu, këto janë vendime të kundërligjshme, bien ndesh me Kodin e Punës, të drejtën, ligjet e tjera përkatëse, si dhe me kontratat që mjekët e spitaleve apo pedagogët kanë firmosur me institucionet e tyre. Në tërësi efekti i këtyre metodave "revolucionare" është veçse negativ, ato nuk përmbajnë asgjë vizionare e zhvilluese, qoftë dhe afat shkurtër apo mesëm, përdoren vetëm si propaganda banale. Improvizime të tilla jo vetëm nuk zhvillojnë periferinë, por shkatërrojnë edhe institucionet qendrore. Gjithashtu, para pak ditësh dëgjova edhe për një ide tjetër, tejet centraliste e abuzive kjo, krijimin e një "portali qendror" për të gjitha emërimet e infermierëve në vend. Kjo, që ngjan me një drejtori kuadri në Tiranë me "drejtor" kryeministrin, ia kalon jo vetëm komunizmit, por edhe më kujtoi "portalin e mësuesve" të z. Rama, që tashmë askush nuk e përmend. Ideja e tretë, që kam veçuar nga këto deklarime "strategjike" është dhe shndërrimi i spitaleve periferike të ashtuquajtura "bashkiake" në qendra shërbimesh, që do të thotë se maksimumi këta do të kenë vetëm shtretër ditor, pra nuk do të jenë me spitale, duke larguar më tej shërbimin nga qytetari. Këtu dua të theksoj se koncepti "spital bashkiak apo rajonal" është një koncept i vjetruar, i tejkaluar. Spitali është veçse spital kudo që është, duke ofruar te pacienti të njëjtën cilësi shërbimi dhe që funksionon autonom si një "ndërmarrje". Pra, të gjitha këto "teori" e deklarata qeveritare janë bosh, thuhen veçse për të krijuar iluzione, ngrihen mbi një mentalitet të rrezikshëm tejet centralist, pa asnjë premisë zhvillimi dhe që jo vetëm mbajnë sistemin tonë shëndetësor në nivelet tragjike ku është, por e shtyjnë më tej atë drejt kolapsit të plotë. Besoj se tani të gjithë biem dakord, kur për një sektor si shëndetësia, gjendja aktuale është tragjike dhe nuk ekziston nga qeveria asnjë vizion real zhvillues, perspektiva nuk mund të jetë tjetër veçse "e zezë"!
Çfarë propozoni ju për ndryshimin e situatës nga e "zezë" në të "bardhë"?
Unë mendimet e mia i kam publikuar qartë. Ne si PD kemi edhe një program të plotë të daljes nga katastrofa e për zhvillimin e sistemit tonë shëndetësor me masa e ndryshime radikale. Gjithsecili mund ta lexoje atë. Megjithatë, meqenëse ju më pyesni, po ju përmend shumë shkurt disa nga idetë që unë kam hedhur: a) Mbas dëmtimit të madh që krijoi iluzioni "shëndetësi falas", duhet të flasim me realizëm për financimin e sistemit. Sistemi shëndetësor kushton shumë, kudo ku ai është i zhvilluar. Prandaj duhet të rriten ndjeshëm financimet për këtë, mundësitë janë. Së pari, duhen konvertuar pagesat direkte të popullsisë ( ato nga xhepi i secilit për ilaçet, shërbimet, pagesat e ndryshme, stomatologun etj., etj.) që arrijnë në rreth 135 euro për frymë në vit, në kontribute direkte ( siguracione) të përdorshme nga individët e zhvilluese për sistemin dhe që sot janë shumë të ulëta. Këto i japin soliditet e autonomi financimit të shëndetësisë. Pa asnjë dyshim kontributi i buxhetit duhet të kalojë nga 1,95 % në minimalisht 3,5% të GDP. Po kështu, duhen ndërprerë të gjitha shpenzimet abuzive ose pa rentabilitetin e nevojshëm, që sot kapin rreth 350 M Euro në 10 vit në formën e koncesioneve. Me dy fjalë, unë këmbëngul që është e domosdoshme ngritja i një sistemi financimi miks, të bazuar në një sistem sigurativ të diversifikuar e konkurrues. Kjo kërkon që sa më shpejt të largohemi edhe nga koncepti monopolizues e jo stimulues tashmë, nga ai i një "blerësi të vetëm të shërbimit", për të hapur kështu tregun e sistemeve sigurative, publike e private, konkurrencën.
b) Decentralizimi i spitaleve për të shkuar te "spitali ndërmarrje" është imperativ. Kjo kërkon largim nga konceptet arkaike centraliste si "spitale bashkiake e rajonale", financim të tyre në bazë të DRG për shërbimin që ofrojnë, konkurrencë e "treg shëndeti" real. c) Kujdesi parësor duhet t'i nënshtrohet jo vetëm decentralizimit, por duhet të ecë drejt bazimit të tij mbi "profesionistin e lirë", mjek familje a specialist ky, i paguar nga sistemi sigurativ për shërbim. d) Një hapësirë tjetër e