Dështimi i Shqipërisë kundër korrupsionit, të fundit në NATO e shumë larg BE

Treguesi i radhës është produkt i një studimi të përbashkët të Bankës Botërore dhe Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, i cili evidenton problemet kryesore në Mjedisin e Sipërmarrjes dhe Investimeve, i njohur dhe si studimi BEEPS. Një studim i tillë kryhet sipas kërkesës dhe vetëm për vende të caktuara. Studimi i fundit për Shqipërinë, i vitit 2013 ka evidentuar korrupsionin si një nga problemet kryesore të mjedisit sipërmarrës dhe investues të vendit dhe objektivi për vitin 2017 sipas Strategjisë është rënia e korrupsionit nga treshja e parë e problemeve. Përderisa studimi BEEPS nuk është zhvilluar më që nga viti 2013, është i pamundur vlerësimi i arritjeve nëpërmjet këtij treguesi.

Treguesi i radhës është indeksi i korrupsionit i publikuar në raportin e përvitshëm të vendeve në tranzicion nga ana e organizatës joqeveritare amerikane "Freedom House". Edhe ky indeks mat nivelin e korrupsionit në vende të ndryshme, duke u nisur nga vlerësime ekspertësh dhe metodologji të pranuara gjerësisht. Objektivi i Strategjisë për vitin 2017 është marrja e një vlerësimi nën nivelin e 4.5 pikëve për indeksin e korrupsionit, i cili merr vlera nga 1 në 7, ku 1 është niveli më i lartë i progresit dhe 7 niveli më i ulët. Për vitin 2017, sipas raportit të "Freedom House", Shqipëria është rivlerësuar për të pestin vit rresht me 5.25 pikë. Qartësisht, nëpërmjet këtij treguesi, tregohet se masat kundër korrupsionit të ndërmarra nga Shqipëria nuk kanë qenë të mjaftueshme për një vlerësim më të lartë dhe gjithashtu se ky objektiv nuk është arritur.

Treguesi i fundit i përgjithshëm përcaktohet nga përmbushja e rekomandimeve të Grupit të Vendeve kundër Korrupsionit, i njohur dhe si GRECO, një grupim i vendeve të Këshillit të Europës të angazhuara në zvogëlimin e korrupsionit në vendet e organizatës e më gjerë. Në vitin 2014, GRECO zhvilloi në Shqipëri raundin e 4- rt të vlerësimit të masave kundër korrupsion dhe lëshoi 10 rekomandime specifike të përqendruara në parandalimin e korrupsionit dhe konfliktin e interesit në radhët e gjyqtarëve, prokurorëve dhe parlamentarëve. Objektivi i Shqipërisë për vitin 2017 ishte zbatimi dhe implementimi i plotë i rekomandimeve të GRECO. Ky objektiv nuk është arritur, pasi aktualisht Shqipëria ka zbatuar plotësisht vetëm 1 nga 10 rekomandimet, ndërsa 9 rekomandimet e tjera janë zbatuar vetëm pjesërisht.

Nga shqyrtimi rast pas rasti i objektivëve të Strategjisë Ndërsektoriale kundër Korrupsionit, në lidhje me treguesit e përgjithshëm, vërehet dështimi shtetëror në arritjen e objektivave të paracaktuar në këtë fushë. Progresi i dobët në këtë aspekt vihet re edhe nëpërmjet raporteve të institucioneve të pavarura vendëse si Kontrolli i Lartë i Shtetit, i cili vëren një rritje të dëmit ekonomik ndaj shtetit në masën 36% në vitin 2017 ( 826 milionë euro) nga viti 2016 ( 534 milionë euro) si pasojë e shkeljeve e parregullsive të ndryshme.

Ndërkohë, progresi i dobët kundër korrupsionit është një pengesë serioze edhe për aspiratën kryesore politikoekonomike shqiptare, anëtarësimin në Bashkimin Evropian. Shprehimisht, në Komunikatën e Komisionit drejtuar institucioneve të tjera evropiane për perspektivën e zgjerimit dhe rritjes së angazhimit të BE në vendet e Ballkanit Perëndimor, korrupsioni në të gjitha nivelet e qeverisjes dhe institucioneve përbën një nga tri problemet madhore të përbashkëta për vendet në fjalë.

Dështimi i vërtetë i Strategjisë kombëtare kundër Korrupsionit dhe i institucioneve qeveritare në Shqipëri nuk është vetëm sprapsja e progresit ndaj korrupsionit në vitin 2017, por sidomos mungesa e përparimit domethënës në këtë fushë në periudhën 2014- 2017 në krahasim me atë të para 2013- ës. Vlerat negative të treguesve për vitin 2017 mund të konsiderohen si humbje taktike, të pajustifikueshme, por të kushtëzuara dhe nga rrethanat specifike politike të vendit ( viti zgjedhor, bllokimi i reformës në drejtësi, etj.), por bllokimi në të njëjtin pellg kohor dhe hapësinor kaq të ngushtë korrupsioni është një humbje strategjike e pafalshme.

* Edval Zoto është anëtar i certifikuar i Shoqatës së Ekzaminuesve të Certifikuar të Mashtrimeve, me seli në Austin, TX, SHBA dhe lektor ndërkombëtar mbi çështjet e mashtrimit, korrupsionit dhe riskut të

investimeve në vendet në zhvillim. PËR INSERTE: "Sot, vendet shfaqin elemente të kapjes së shtetit, ku përfshihen lidhjet me krimin e organizuar dhe korrupsioni në të gjitha nivelet e qeverisjes dhe të institucioneve dhe gjithashtu një ngatërrim i fortë i interesave publike me ato private". - Pjesë nga Komunikata e Komisionit Evropian për perspektivën e zgjerimit dhe angazhimit të BE drejt Ballkanit Perëndimor.