Letra për Ramizin: Shuteriqi lejoi botimin e librit me ndikime dekadente të Arapit
Zbulohet raporti sekret i Dhimitër Fullanit, shefi i redaksisë së poezisë, dramës dhe kritikës në shtëpinë botuese "Naim Frashëri" për poetët me ndikime dekadente Raporti i Fullanit: U desh ndërhyrja e shokut Enver që vëllimi të mos binte në duar të lexue
Menjëherë pas fjalimit të Enver Hoxhës më 15 dhe 16 mars të vitit 1973 në aparatin e Presidiumit të Kuvendit Popullor të Shqipërisë, ku si temë kryesore ishte: "Lufta kundër shfaqjeve të huaja dhe liberale në art kulturë dhe ndikimi i tyre në të gjithë jetën e vendit", ashtu siç kemi parë edhe në mjaft nga kapitujt e tjerë të këtij libri, në të gjitha institucionet kulturore dhe artistike të vendit, organizatat bazë dhe komitetet e partisë së rretheve, u mbajtën një sërë mbledhjesh me analiza të shumta ku u "punua" fjala e Enver Hoxhës. Në këtë kontekst, edhe në Shtëpinë Botuese "Naim Frashëri", të gjitha redaksitë përkatëse të saj, iu nënshtruan një analize të hollësishme të punës që kishin bërë deri në ato kohë, jo vetëm me ato që ishin botuar, por edhe me veprat dhe vëllimet që nuk e kishin parë ende dritën e botimit për shkak të problemeve të tyre me "ndikimet e huaja". Lidhur me këtë bën fjalë edhe dokumenti që po publikojmë në këtë pjesë të librit, ( materiali është shkëputur nga një dosje voluminoze me siglën sekret) i cili mban datën 19 prill 1973, dhe ku shefi i redaksisë së Poezisë, Dramës dhe Kritikës, Dhimitër Fullani, ka bërë një informacion për Komitetin Qendror, konkretisht për Ramiz Alinë, sekretarit përkatës që mbulonte artin, kulturën dhe propagandën. ( Ramizi nuk ka bërë asnjë shënim në dokumentin në fjalë, pasi siç duket ka qenë i kënaqur me punën e Fullanit). Në këtë raport- informacion, Dhimitër Fullani ka analizuar me detaje dhe hollësira të gjithë punën që ajo redaksi ka bërë gjatë gjithë vitit 1972 me botimet në gjininë e poezisë. Kështu ai ka marrë në analizë një numër të madh poetësh duke kaluar në një "sitë të imtë" të gjithë punën e tyre dhe duke bërë një spastrim të thellë në të gjitha vëllimet poetike të vitit 1972. Ajo që bie në sy në raport- informacionin në fjalë, është se "spata" e shefit të redaksisë së Poezisë, Dramës dhe Kritikës, Dhimitër Fullani, ka rënë "pa mëshirë" jo vetëm ndaj poet- ëve, duke filluar nga ata më me përvojë dhe deri tek më të rinjtë, por ai ka kritikuar edhe Kryetarin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, Dhimitër Shuteriqin, i cili kishte lejuar dhe nxitur botimin e vëllimit poetik "Më jepni një emër", të Fatos Arapit, libër, i cili u ndalua që të dilte në qarkullim. Jo vetëm kaq, por Fullani nuk ka nguruar që në raportinformacionin e tij të pasqyrojë me hollësira edhe përplasjet që ai ka pasur "për shkak të detyrës" me Fatos Arapin, poetin që edhe pse "vinte nga Lufta" mbeti "problematik" në krijimtarinë e tij deri në fundin e viteve ' 80- të kur dhe u shemb regjimi komunist. Për më shumë rreth kësaj, na njeh raportinformacioni në fjalë që po e publikojmë të plotë në këtë pjesë të librit.
R A P O R T Mbi rezultatet e rishikimit të materialeve të redaksisë pas fjalimeve të shokut Enver
Sipas udhëzimeve që na u dhanë, redaksia e poezisë, dramës dhe kritikës letrare i kontrolloi një për një të gjitha veprat që kanë qarkulluar gjatë vitit 1972, veprat që ndodhen në shtypshkronjë si dhe ato që janë duke u përgatitur për shtyp në redaksi dhe doli me këto të dhëna, mendime dhe konkluzione:
1. Për veprat e qarkulluara gjatë vitit 1972
Nga 55 vepra poetike, dramaturgjike dhe kritike të qarkulluara gjatë ' 72- shit redaksia jo vetëm që nuk gjeti asnjë të pabotueshme plotësisht, por vetëm aty këtu ndonjë poezi që mund të mos ishte botuar për qartësi të pamjaftueshme të shprhejes figurative dhe mendimit poetik ose për ndonjë ekuivok në përmabjtje. Po rendisim këto raste duke u ndalur konkretisht tek secili:
a) Sulejman Mato "Mbi glob fryjnë erëra". Tri poezi si "Shtylla e tensionit", për figuracion alogjik, jo funksional, si dhe dy poezi të
1) Miho Gjini "Pas shfaqjes" ( Redaktor i jashtëm, Gjergj Vlashi, vëllim i hedhur në shtyp që në vitin 1971).
Kjo përmbledhje artikujsh mbi problemet e estradës sonë pas fjalimeve të fundit të shokut Enver, duket qartë që është e mangët dhe e njënanëshme. Estrada është parë gjatë e gjërë, shpesh edhe thellësisht thuajse lidhur vetëm me misionin e saj në luftë kundër konservatorizmit dhe mbeturinave të së kaluarës në ndërgjegjie, zakone, koncepte, etj. Në këtë drejtim libri sjell një kontribut të veçantë, do tjera "Kumparista", dhe "Mirazh" të thonim, të vetmin kontribut për për frymën sentimentale, nuk duorientimin e punës së këtij sektori hej të ishin futur në vëllim, siç të rëndësishëm të humorit dhe të mbetën jashtë këtij vëllimi, veç satirës sonë si armë tepër efikase vjershave të paarrira artistikisht, e Partisë me forcë të veçantë edhe poezitë me gabime ideore fshikilluese dhe edukuese në masë, "Asma Kipters", "Një burokrat", aqë më tepër se problemet janë "Pëllumbi i mikkuptimit u zgjua ngritur drejtpërdrejt nga aktivitepërsëri", "Vargje për kanarinat" ti i gjallë i tërë veprimtarisë sonë etj. estradeske dhe janë ilustruar me
b) Agim Gjakova "Perspektivë", shëmbuj konkretë për fenomenet një nga vëllimet me tematikë të pozitive ashtu edhe për ato negapasur sociale dhe me tive. frymë revolucionare, por me prirje drejt një Por tani, kur shoku Enver theksitili poetik jo shumë të qartë sa son si rrezik kryesor ndikimin e duhet, është seleksionuar nga rehuaj borgjez dhe revizionist, ky daksia duke lenë jashtë mjaft vjerlibër, që i njeh estradës për detyrë sha të këtilla, megjithëse aty këtu thuajse vetëm luftën kundër si te poezitë "Endërrim" ( për aksiofenomeneve konservatore dhe nuk net me goditje të përqëndruar), e ka drejtuar vështrimin kritik dhe "Dielli" ( lirikë erotike) përmveçse fare pak drejt trajtimit të bajtja kapet me vështirësi, prandaj ndikimeve të huaja borgjezo- reviztë mos ishin futur në vëllim. ioniste nga estradat, e humb vlerën
c) Natasha Lako "Marsi brenda e botimit. Aty këtu hidhet ndonjë nesh". Duhej të ishte hequr poezia mendim për ndonjë çështje të "Ndarja" me figura manieriste. kësaj natyre, bëhet ndonjë kritikë
Ç) Ylli Polovina "Nëpër stakrejt e rastit për trajtimin e dobët cione". Mund të mos e përmbante të kësaj çështje të estradës, por poezinë "Largimi", që mbetet kurrë nuk ngrihet parimisht si vetëm tek një impression i papërproblem i veçantë dhe kryesor lufcaktuar. ta kundër ndikimeve të huaja
d) Ndoc Gjetja "Rezatim". Një borgjeze dhe revizioniste si detyrë nga veprat më të shquara të vitit e dorës së parë e estradës. 1972, ka një poezi të vogël të titulNë fq. 77 autori thotë: "Në të luar "Përse", e cila më thellë qëlvërtetë e vjetra paraqet formën lon mendimin konservator, që kryesore të shfaqjes komike". Në dënon dhe e ndjek dashurinë më një rast tjetër në fq. 90, "Ajo ( Esnjerzore dhe më të bukur, d. m. th. trada) e sheh zhvillimin dialektik dashurinë e pranueshme për mortë realitetit në aspektin e ndeshjes alin proletar, ndërsa përligj vese të së të kundërtave, të kontrasteve të tilla si grindjet e sharjet publike, jetës, të deformimit të karaktereve por ka rrezik të kuptohet nga lexdhe, tall e demaskon, mohon çdo uesi i zakonshëm si thirrje për t'u gjë të vjetër që na del si ferrë përputhur rrugëve. Kjo poezi mund të para. Dhe këtë realitet, Estrada e ishte hequr nga vëllimi. fikson me anët të materialeve hu
I. Nga veprat e kësaj redaksie moristike e satirike, të cilat që ndodhen në shtypshkronjë krijojnë përmabjtjen ideo-
Së shpejti libri më i ri, "Shkrimtarët dhe artistët nën diktatin komunist" të gazetarit dhe studiuesit të njohur, Dashnor Kaloçi