Katër ditë prilli që tronditën Romën, antikomunistët dhe komunistët ' përplasen' për Skënderbeun
1968, beteja diplomatike në Romë, kur aktiviteti i Papës zemëroi komunistët
Në shkrimin e javës së kaluar vumë në dukje të lexuesit se, ndërsa antikomunistët dhe kundërshtarët e regjimit politik në Shqipëri, mes tyre edhe prej bashkëkombësve që nuk e kishin lajtmotiv të jetës këtë synim, veçanërisht arbëreshë, nën statusin e pelegrinit fetar katolik, nisën në 24 prill 1968 një cikël katërditor veprimtarish në përkujtim të 500- vjetorit të vdekjes së Skënderbeut.
Ndërkaq ambasada shqiptare në Romë ishte e mobilizuar për ta neutralizuar dhe sfiduar këtë aksion të tyre, i cili për disa udhëheqës të saj qe posaçërisht i ndërgjegjshëm si antikomunist.
Javën e shkuar përshkruam, duke e provuar me një dokument nga arkivi i Ministrisë së Punëve të Jashtme, se në 24 prill, po atë ditë kur pati nisur veprimtaria e të emigruarve, një pjesë e tyre politikë, dhe e arbëreshëve, me rastin e të nesërmes, 25 prillit, Ditës së Rezistencës Italiane, të cilën ai popull e quan më së shumti Dita e Çlirimit nga diktatura fashiste e Musolinit dhe e pushtimit nazist, u mbajt një konferencë mbi Luftën Nacional- Çlirimtare në Shqipëri.
Ju lutem, duke lexuar këto radhë fiksojeni këtë detaj: në këtë aktivitet të inkurajuar nga ambasada qe folur mbi temën "Republika Popullore e Shqipërisë, fener ndriçues i socializmit në Evropë".
Në raportin e vet për Tiranën përfaqësia diplomatike shqiptare do të theksonte se fjalën kryesore e kishte mbajtur sekretari i Shoqatës së Miqësisë Itali- Shqipëri, Aldo Pulieze ( Aldo Pugliese). Në fund të veprimtarisë, ku pjesëmarrësit thuhej se qenë "rreth 100 veta", ishin shfaqur dy dokumentarë të Kinostudios "Shqipëria e Re": "Poema e 20 mijëve" dhe "Ditë të gëzuara".
( Pikërisht në 24 prill, siç njoftonte ambasada, në qytetin e Barit, në librarinë "Cravezzo", qe hapur edhe një ekspozitë filatelike shqiptare, e cila kishte pasur sukses real dhe për të pati shkruar edhe shtypi lokal italian).
Por, përse ambasada theksonte, në raportin e saj për Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, si temë themelore të aktivitetit rolin e Shqipërisë si fener ndriçues i socializmit në Evropë?
Do t'ua zbulojmë këtë "sekret" gradualisht, në vijim të këtij cikli, por tani le t'i marrim gjërat me radhë, sipas rreshtimit të tyre natyrshëm kronologjik, logjik po ashtu.
CILI ËSHTË ALDO PULIEZE?
Komiteti Shqiptar për Marrëdhëniet Kulturore dhe Miqësore me Botën e Jashtme në një informacion të tij, drejtuar aparatit të Komitetit Qendror të Partisë së Punës, për gjashtëmujorin e parë të vitit 1968 ka veçuar edhe këtë deklaratë të sekretarit të Shoqatës së Miqësisë Itali- Shqipëri, Aldo Puliezes.
Sipas saj, "Për ne, arbëreshët, pasardhës të atyre kreshnikëve që morën udhën e mërgimit pas pushtimit otoman të Shqipërisë e që ruajtën të paprekur gjatë shekujve dashurinë për atdheun dhe që aq shumë dëshiruan për të parë një ditë të lirë e të lumtur, për ne pra, ishte veçanërisht prekëse të shihnim për së afërmi atë shkallë të lartë të unitetit politik e moral që ka arritur populli shqiptar, rezultatet e mëdha në fushën ekonomike, shoqërore, kulturore dhe artistike, besimin e thellë që ka burri dhe gruaja shqiptare në një të ardhme akoma më të ndritshme. Dhe kjo që është bërë sot realitet, është ëndrra e aq brezave të shkuara".
Kjo deklaratë e Puljezes qe bërë në fund të janarit të 1968, kur në Tiranë pati përfunduar cikli kryesor i festimeve të 500- vjetorit të Skënderbeut. Ai ishte ftuar për të marrë pjesë në to bashkë me senatorin italian Luca de Luca ( si edhe me një të tretë: Gabriele Romoli).
Nga autoritetet e larta të Tiranës kjo dërgatë treshe u konsiderua "delegacion i arbëreshëve", duke lënë të kuptohej se përveç misionit kulturor mbante paralelisht edhe një funksion politik.
Aldo Pulieze, kalabrez, qe komunist i krahut stalinist, pra aspak në përputhje me vijën politike zyrtare të PKI, e cila ishte distancuar prej diktatorit sovjetik.
PO LUKA DE LUKA KUSH ËSHTË?
Në 5 maj, tetë ditë pas mbylljes së veprimtarisë katërditore të jo pak antikomunistëve shqiptarë të emigruar dhe të arbëreshëve, u mblodh në Romë këshilli drejtues i Shoqatës së Miqësisë Itali- Shqipëri. Kordoni i aktiviteteve me vatër inkurajimi dhe mbështetjeje Vatikanin, për të cilat do të paraqitim të dhëna të plota në vijim të këtij cikli shkrimesh, e kishte vënë këtë organizatë pro Tiranës zyrtare në vështirësi dhe ajo po lëvizte për t'i shpëtuar rënies drastike të ndikimit mbi bashkësinë arbërore në Itali.
Mbledhja e shpejtë, pothuaj rrufe, për të mobilizuar forcat dhe sfiduar kundërkomunistët, kishte për objektiv kryesor "Program- planin e punës për vitin në vazhdim". Po ashtu në të u zgjodh kryesia e Shoqatës "duke zgjedhur si president të sajën senatorin Luca de Luca".
"Gjatë mbledhjes, thotë një raport i Komitetit Shqiptar për Marrëdhënie Kulturore dhe Miqësore me Botën e Jashtme drejtuar aparatit të KQ të PPSH- së, pati diskutime, propozime për shtimin e aktivitetit të shoqatës".
Pastaj: "Në mbasdite të po asaj date u bë inaugurimi i lokalit të ri të shoqatës. Me këtë rast në sallat e godinës u hap një ekspozitë e madhe fotografike mbi jetën e Skënderbeut, manifestimet që u zhvilluan në Shqipëri me rastin e 500- vjetorit të Skënderbeut, Konferencën e Dytë Albanologjike si edhe rezultatet e arritura në Shqipëri gjatë vitit 1967. Ekspozita u shikua nga shumë njerëz dhe u pëlqeu shumë.
Me rastin e mësipërm u shfaq edhe filmi artistik "Skënderbeu".
Në një informacion tjetër të Komitetit Shqiptar për Marrëdhënie Kulturore dhe Miqësore me Botën e Jashtme gjejmë këto të dhëna për Luka de Luka. Sipas tij, "është senator. Ka qenë në Partinë Komuniste revizioniste italiane. Ka pasur gjithnjë lidhje me ambasadën tonë në Romë dhe në vitin 1962, pas marrjes së materialeve tona, ka filluar të mbajë qëndrim antirevizionist. Në 1966 ka prerë hapët çdo marrëdhënie me partinë revizioniste, duke u larguar prej saj. Është arbëresh dhe personalitet i njohur. Nuk ka hyrë në PK ( marksiste- leniniste)".
Por a është e saktë kjo pamje rreth profilit politik të këtij senatori, i cili qe tashmë drejtuesi numër një i Shoqatës Itali- Shqipëri?
Eksponent i Partisë Komuniste Italiane, senator në tri legjislatura, në vitin 1966 ai ishte përjashtuar për "padinjitet politik dhe moral". Arsyeja përse PKI mori këtë masë të fortë ndaj tij qe pasojë e një deklarate të bërë prej Luka de Luka- s kur natën e 1 prillit 1965 u vra para shtëpisë së vet me shtatë të shtëna revolveri Luixhi Silipo, gazetar dhe bashkëdrejtor i të përjavshmes "Kalabria nesër" ( Calabria domani"), po ashtu edhe një nga drejtuesit e Partisë Komuniste Italiane për Kalabrinë