“PRESIDENTET” Një shfaqje për të goditur katolikë, myslimanë e marksistë
Premiera në Teatrin Eksperimental, me Ermira Gjatën, Eni Janin e Adriana Tolkën
Mattheiss dhe unë jemi për pjekur ta përmbledhim të vështirën në fjali të thjeshta. Për të qenë të drejtë, jemi kujdesur që të gjitha botëkuptimet të marrin nga një goditje të vogël, jo vetëm katolikët dhe ortodoksët, por edhe maçot ( të përkufizuar përmes babait, vëllait, burrit, djalit), myslimanët, - ( pastërtia hyjnore e MARI- LE- s në papastërtinë e tualetit”) dhe marksistët, nëse ka akoma të tillë ( zgjuarsia e të shtypurve për sa i përket botës që do të vijë).
Ka qenë ky lajtmotivi i shfaqjes “Presidentet” për regjisoren Sabine Mitterecker.
Në qendër të shfaqjes janë tri gra: dy pensioniste me të ardhura minimale dhe një pastruese tualetesh me iluzione fetare.
Erna, Grete dhe Marile janë të venitura dhe as nuk duan t’ia dinë që ne i mëshirojmë. Triumfi i tyre qëndron vetëm tek të ekzistuarit.
Ato nuk i bien në qafë askujt, nuk shërbejnë më për të ardhura ekonomike dhe janë të paafta për të lindur trashëgimtarë. Ato veçse frymojnë dhe kënaqësia e tyre vjen duke u shtuar nga të folurit, të dërdëlliturit në çdo frymëmarrje, që ndërpret agoninë e dhimbjes së heshtur. ‘ Presidentet’ janë trupa fizikë, që zotërojnë gjuhën, prandaj edhe biseda mes tyre trajton vetëm aspekte materiale: ushqim, jashtëqitje, seksualitet, që atyre u trupëzohet vetëm nga pakënaqësia dhe dhuna. Bota e tyre endet rreth tavolinës së një kuzhine dhe vetëm një racion mishi u jep atyre shijen e jetës së mirë.
Pjesa e shkruar nga Werner Schawab, vë në qendër gratë që mbajnë publikun mbërthyer në skenën e TKE të interpretuara nga Ermira Gjata, Eni Jani dhe Adriana Tolka, si pjesë e produksionit të fundit të këtij teatri për këtë sezon, nën regjinë e Sabine Mitterecker më 28- 29 prill ora 20.
“Janë tri Zonja shumë të veçanta. Nuk ishte e lehtë për mua të punoja në një gjuhë të huaj, por përveç lodhjes çdo gjë e kam bërë me kënaqësi shumë të madhe”, u shpreh Sabine Mitterecker, regjisore. “Kuptuam tamam që gjuha e teatrit dhe e artit në përgjithësi është universale. Shpesh herë kuptoheshim edhe me sy”,- tha dje para mediave Ermira Gjata.
Për Eni Janin, “nëse nuk bëhet një punë thelbësore me aktorin, nuk do të mund të transmetojmë diçka te spektatori”, ndërsa Adrian Tolka tha se “hapat e mi për të realizuar rolin e Ernës kanë qenë si të një fëmije”. Schwab te “Presidentet” e paraqet së prapthi etikën e krishterë të vuajtjes, sepse e konsideron atë diçka serioze. Ai shkon te më banalja dhe më e imta. Me forcën dhe poezinë e teksteve të tij, ai ndryshoi teatrin, si asnjë autor gjermanishtfolës. Regjisorja tha se është kujdesur që të gjitha botëkuptimet të marrin nga një goditje të vogël, jo vetëm katolikët dhe ortodoksët, por edhe maçot dhe myslimanët.
Gratë e kanë triumfin e tyre vetëm tek të ekzistuarit. Ajo ekzistencë nuk frymëzon mençurinë e të nënshtruarve, të cilët mund ta paramendojnë botën e ardhshme, çka ato thonë është po aq e gabuar, sa dhe kushtet e ekzistencës së tyre. Çdo fjali, me fjalë të rrumbullakosura në gjuhën e tyre, u jep atyre pushtet dhe për këtë duhet luftuar me bindje, truk e dredhi deri edhe me vrasje dhe goditje vdekjeprurëse. Ashtu siç bëjnë edhe presidentët dhe presidentet në botën e madhe. Por ekziston edhe nostalgjia për diçka krejt tjetër. Jo vetëm për të mbijetuar, por edhe për t ´ u bërë i dallueshëm në veçantinë e vet, pangatrrueshmërinë e vet. Për MARILE, mistiken e tualeteve, rrëmimi në papastërti shndërrohet në ndjesinë e pastërtisë hyjnore. Më e ulëta lartësohet, edhe pse ajo e çon tjetrin në buzë të greminës. Schwab te “Presidentet” e paraqet së prapthi etikën e krishterë të vuajtjes, sepse e konsideron atë diçka serioze. Ai shkon tek më banalja dhe më e imta. Ai e kondenson ( përmbledh) të rënkuarin, të vuajturin dhe shpresat e kota të të poshtëruarve në një muzikë gjuhësore të padëgjuar, në një himn për tri zëra të qenies së lënduar.
Gjuha e Schwab- it nuk e përshkruan botën, ajo e krijon atë në çdo fjali nga e para. Por ajo që krijohet rishtazi mund edhe të ndryshohet.