Ekspertja: Si të llogarisni pensionet, formula e saktë
Drejtuesja e patronatit "INAS Albania": Ja shembujt konkretë, bazuar në koeficientet e indeksimit Pagat e indeksuara nga viti 1994 deri në 2015- ën
Baza për llogaritjen e pensionit nuk është më pensioni bazë ( pensioni minimal), por pensioni social. Drejtoresha e patronatit "INAS Albania", njëkohësisht eksperte pensionesh, Beskida Aliaj tregon për "Gazeta Shqiptare" mënyrën sesi qytetarët mund të përllogarisin saktë pensionin që u takon në bazë të viteve të punës dhe pagës. Ajo më tej shton se sipas ligjit, iu lind e drejta e përfitimit të pensionit të gjithë individëve të siguruar që kanë plotësuar jo më pak se 15 vite sigurim shoqëror, në momentin kur arrijnë moshën e paracaktuar. "Personat e siguruar që kanë plotësuar jo më pak se 15 vite sigurim shoqëror kanë të drejtë për pension pleqërie, kur të arrijnë moshën e përcaktuar në nenin 92 të këtij ligji", - theksohet në ligjin "Për sigurimet shoqërore në Republikën e Shqipërisë", përsa i përket pensionit të pleqërisë në vendin tonë. Ndërkohë, personat e siguruar kanë të drejtë për pension pleqërie të reduktuar, deri tre vjet para mbushjes së moshës së daljes në pension të përcaktuar në nenin 92 kur kanë plotësuar vitet e sigurimit sipas nenit 92; apo nuk kryejnë veprimtari ekonomike si të punësuar, punëdhënës ose të vetëpunësuar. Ndërkaq, nënat që kanë lindur 6 a më shumë fëmijë, të cilët janë të rritur më shumë se 8 vjeç, kanë të drejtë të dalin në pension kur mbushin moshën 55 vjeç dhe kanë 30 vjet sigurim. "Për të lindur e drejta për pension pleqërie, kërkohen dy kushte, që janë vjetërsia kontributive jo më pak se 15 vite kontributive dhe mosha, që përcaktohet sipas tabelës së paraqitur në nenin 43 të ligjit ( që ndryshon nenin 92). Aktualisht për vitin 2018 mosha e daljes në pension sipas nenit 43, për gratë është 60 vite e 8 muaj pasi rritet për çdo vit me 2 muaj deri në vitin 2056 që arrin në 67 vjeç. Ndërsa për burrat 65 vjeç ( mosha fillon rritet që nga viti 2033 me nga 1 muaj në vit për të arritur në 67 vjeç në vitin 2056)", - thotë ekspertja për ' GSH'. Ndërkaq, ajo shton se vjetërsia e plotë kontribu- tive për të dyja gjinitë është 35 vite e 8 muaj, e cila rritet me 4 muaj në vit për të arritur me 40 vite në vitin 2029.
PËRLLOGARITJA
Për llogaritjen e pensionit të pleqërisë sipas ligjit 104/ 2014, neni 18 i cili ndryshon nenin 32 të ligjit 7703 datë 11.05.1993 "Për sigurimet shoqërore në Republikën e Shqipërisë" përcaktohet si më poshtë: Pensioni mujor i pleqërisë përbëhet nga një shumë bazë dhe nga një shtesë. Ndërkohë, shuma bazë llogaritet si raport i periudhës së sigurimit që ka realizuar personi me periudhën e sigurimit të kërkuar sipas nenit 92, shumëzuar me pensionin social. "Ndërsa shtesa do të jetë 1 për qind për vit sigurimi shumëzuar me bazën mesatare të vlerësuar që personat e siguruar kanë arritur nëpërmjet kontributeve, e llogaritur sipas nenit 31 të ligjit 104/ 2014 ( i cili ndryshon nenin 59 të ligjit 7703 datë 11.05.1993 ). Shuma e përgjithshme e pensionit nuk mund të jetë më e vogël se pensioni social", - thekson Aliaj për ' GSH'. Kjo e fundit bën me dije për të gjithë të interesuarit se për ta pasur sa më të qartë këtë përllogaritje, është e nevojshme të dihet se çfarë përfaqëson pensioni social. Ndërkohë, sipas ligjit 104/ 2014, pensioni social është një përfitim që i jepet çdo shtetasi shqiptar, i cili ka mbushur moshën 70 vjeç, është me qëndrim të përhershëm në Shqipëri të paktën për pesë vitet e fun- dit, nuk plotëson kushtet për asnjë lloj pensioni nga skema e detyrueshme e sigurimeve shoqërore dhe nuk ka të ardhura, ose të ardhurat që përfiton nga çdo burim tjetër, janë më të ulëta se të ardhurat që jep pensioni social. Masa e këtij pensioni social është e barabartë me të ardhurat minimale që sigurohen nga pensioni i pjesshëm i pleqërisë me 15 vite të siguruara me pagë minimale, i llogaritur në datën 31.12.2014. Ndërsa masa e pensionit social për personat që kanë të ardhura nga burime të tjera, do të jetë sa diferenca e pensionit social me të ardhurat e tjera që ka përfituesi. Kriteret, procedurat dhe dokumentacioni për pensionin social përcaktohen me Vendim të Këshillit të Ministrave. Për llogaritjen e pensionit përdoret formula: PP ( Pensioni i pleqërisë) = PS ( Pension Social) *( shumëzuar) vjetërsi kontributive të realizuara/ vjetërsi kontributive që kërkohet + 1/ 100* ( shumëzuar) vite sigurimi* ( shumëzuar) BV ( baza e vlerësuar).
"Personat e siguruar që kanë plotësuar jo më pak se 15 vite sigurim shoqëror kanë të drejtë për pension pleqërie, kur të arrijnë moshën e përcaktuar në nenin 92 të këtij ligji", - theksohet në ligjin "Për sigurimet shoqërore në Republikën e Shqipërisë", përsa i përket pensionit të pleqërisë në vendin tonë.
BAZA E VLERËSUAR
Baza e vlerësuar për llogaritjen e pensioneve llogaritet si raport i shumës së pagave, për të cilat janë paguar kontributet, me periudhën që njihet si periudhë sigurimi. "Për periudhën e sigurimit nga data 1.1.1994 e në vazhdim, për llogaritjen e bazës së vlerësuar, merret shuma e pagave, për të cilat janë paguar kontributet nga data 1.1.1994 deri në fund të periudhës së sigurimit. Për periudhën e sigurimit në institucione dhe ndërmarrje shtetërore para datës 1.1.1994, për llogaritjen e bazës së vlerësuar, merren pagat referuese, të përcaktuara me vendim të Këshillit të Ministrave. Për periudhën e sigurimit në ish- kooperativat bujqësore, për llogaritjen e bazës së vlerësuar, merren pagat referuese të caktuara me Vendim të Këshillit të Ministrave", - bën me dije Aliaj.