Anti- thaçizmi si dëshmi e shterpësisë së mendimit politik në Kosovë
skenën politike në vend gjatë muajve të fundit që po diskutohet faza finale e dialogut me Serbinë. Duke u marrë gjithmonë me sulme ndaj Thaçit, largohet vëmendja nga debati parashtrues e përmbajtjesor. Për muaj me radhë e gjithë opozita në vend që të merret konkretisht me propozime, rekomandime, sugjerime për dialogun, u mor me sulme personale ndaj presidentit dhe vënie në pikëpyetje të së drejtës së tij kushtetuese për të udhëhequr politikën e jashtme në vend.
Debati publik sot është i dominuar nga sulmi kolektiv ndaj Thaçit prej opozitës i atyre përmasave që të rikthente kujtimin e krijimit të VLAN- it një ditë pas ditës së votimit kur pa u tharë boja nga gishtat e votuesve vullneti i kutisë së votimit u zëvendësua nga tavolina e bisedimeve mes partive të humbura. Asokohe obsesioni i anti- thaçizmit bëri bashkë një aleancë laramane partish që kishin garuar e sulmuar njëra tjetrën për vite me radhë duke i nxjerrë në pah se nuk kishin ndonjë orientim ideologjik përveç anti- thaçizmit. Edhe në partinë që dikur ka qenë pararojë në Kosovë për sa i përket nisjes së debatit ideologjik, Lëvizja Vetëvendosja, orientimi socialist zhduket sa herë që është në pyetje Hashim Thaçi. Obsesionimi personal ndaj Thaçit në 2014 bëri që Vetëvendosje të hiqte dorë nga parimet e pretenduara e të hiqte dorë nga vetëvendosja duke pranuar negociatat si dhe të pranonte të bashkëpunonte me ata që i kishte akuzuar si haraçexhinj, koka të korrupsionit, kolaboracionistë të Rrahman Morinës apo listë politike që është dorë e zgjatur të Beogradit. Fakti që Thaçi është në njëfarë mënyre ‘ yll polar i orientimit’ të veprimeve të Vetëvendosjes e dëshmoi edhe çështja e gjykatës speciale. Kur u fut ne parlament për t’u votuar ata ishin ashpër kundër, mirëpo kur u afrua një mundësi për ta çaktivizuar gjykatën në dhjetorin e kaluar, VV e kundërshtoi veten dhe doli kundër kësaj nisme të OVL- së vetëm sepse mendonte që kjo gjë mund t’i leverdiste Thaçit.
Anti- thaçizmi është shndërruar në shtyllën kryesore ideologjike edhe të Lidhjes Demokratike, e cila nga një organizatë politike në suazat e idhujtarisë e orientuar pro një njeriu, Rugovës e rugovizmit është shndërruar në një parti që orientim kryesor manifeston sulmet ndaj Thaçit apo antithaçizmin. Gjatë gjithë këtij viti që diskutohet për fazën e dialogut nuk është dëgjuar ndonjëherë nga kjo parti ndonjë propozim, rekomandim, sugjerim e mos të flasim për platformë apo vizion konkret për përmbajtjen që do duhej të kishte marrëveshja e paqes me Serbinë, por vetëm janë marrë me presidentin. Gjithë ajo parti që krenohet me kuadrot e shkolluar mësimdhënës nuk ka artikuluar qoftë edhe një ide substanciale për modalitetin e negociatave apo rezultatin e dëshiruar ku duhet të çojnë ato, por vetëm është marrë me sfidimin e rolit të presidentit që ata vetë e kanë zgjedhur.
Aktualisht ekziston një kontekst politik ndërkombëtar i favorshëm por shumë delikat e relativisht i përkohshëm që mund të sigurojë mbylljen e konfliktit me Serbinë dhe çimentimin e subjektivitetit ndërkombëtar shtetëror të Kosovës. Ekziston një presion ndërkombëtar nga Bashkimi Europian dhe SHBA- të për ta shtyrë përpara e finalizuar sa më shpejt një marrëveshje të plotë juridikisht të obligueshme mes Kosovës dhe Serbisë. Nga njëra anë Bashkimit Europian po i afrohen zgjedhjet e Parlamentit Europian dhe gjasat janë që me forcimin e partive populiste të viteve të fundit, në vitin e ardhshëm të kemi një Bashkim Europian ndryshe. Këto parti populiste jo- konvencionale e jo- tradicionale kanë marrë pushtetin në disa shtete të BE e po i afrohen qeverisjes në shumë të tjera çka do të thotë se qëndrimet e tyre izolacioniste, anti- zgjerim, anti- imigrant e islamofobe kanë për t’u bërë pjesë e politikës qendrore të BE- së. Kjo do të thotë se Bashkimi Europian i ardhshëm sipas të gjitha gjasave nuk do të ketë vullneti për t’u marrë me Ballkanin sikurse e ka sot. Po ashtu edhe në Serbi nuk e dimë deri kur do të kemi një lider si Vuçiç që ka aq shumë pushtet të përqendruar sa është i gatshëm të shtyj përpara një proces që nuk është popullor në vendin e tij
Mirëpo aq i fortë është sentimenti anti- thaçist sa kundërshtarët politik, për hir të marazit të papërmbajtshëm janë të gatshëm t’ia humbasin Kosovës këtë rrethanë historike vetëm për inatin e tij ose që të veprojnë në përputhje me fjalën e urtë popullore, për inat të vjehrrës më vdektë burri. Ky qëndrim absurd anti- person mund të rrezikojë që ta përsërisë vitin 2014 kur opozita atëhershme e la Kosovën pa ushtri prej inatit kundër Thaçit. Duke mos dashur që meritat e formimit të Forcave të Armatosura të Kosovës t’i merrte Thaçi, LDK dhe VV refuzuan që të votonin vazhdimin e vendeve të rezervuara për një mandat më shumë gjë që ishte kushti i partive politike parlamentare të pakicës serbe për të votuar në këmbim formimin e ushtrisë. Përfaqësia politike në parlament në zgjedhjet që pasuan ndryshoi tërësisht me përfshirjen e veriut në zgjedhje dhe krijimin e Listës Serbe dhe krejt ndryshe nga përfaqësia politike e mëhershme, Lista u deklarua ashpër kundër ushtrisë së Kosovës. Pra, për shkak të antithaçizmit Kosova ngeli pa ushtri dhe gjasat janë që për të njëjtën arsye të ngelet pa një marrëveshje të njohjes që aq shumë nevojitet nga Kosova.
Dominimi i anti- thaçizmit në diskursin politik në Kosovë nuk është shqetësues vetëm për cenimin e interesave shtetërore dhe humbjen e mundësive historike për vendin sikurse ndodhi me ushtrinë, por edhe për shëndetin e demokracisë në vend. Mungesa e debatit ideologjik, e përballjes së këndvështrimeve dhe e paraqitjes së alternativave programore lë të kuptohet se jemi ende duke përjetuar një situatë para- politike apo para- moderne. Për sa kohë politika përqendrohet tek personalitetet e jo tek idetë e ideologjitë ne kemi votues që thjeshtë votojnë se kush do të jetë timonieri, por jo se cili do të jetë drejtimi që duhet të marrë vendi. Prandaj fakti që në Kosovë mbizotëron debati mbi personalitetin pra mbi liderët politik që garojnë apo që luajnë një rol kyç në jetën publike dëshmon për një stad të ulët zhvillimor të jetës politike. Ndryshe nga politika e bazuar mbi çështje, politika e bazuar mbi personalitetin merret me përbaltje e jo përmbajtje, merret me sulme personale e jo me rrahje idesh, merret me mesazhierin e jo me mesazhit, përqendrohet tek denigrimi i individit e jo tek kundër argumentimi ndaj propozimeve të shprehura. Një mjedis politik të bazuar tek personalitetet debati dominohet më shumë nga psikanaliza e individit pra nga elemente të karakterit, personalitetit, sjelljet, tiparet fizike, biografia, familja, temperamenti apo veçoritë tij të tjera psikike. Ndërkohë që neglizhohet debati mbi temat konkrete, mbi ideologjitë, institucionet, proceset, ligjet apo reformat. Për rrjedhojë debati politik ka tendenca destruktive se synon denigrimin e kundërshtarin ndërkohë që do të duhej të ishte konstruktiv në formën e ballafaqimit të alternativave politike. Pra në vend që të merret me standarde e performanca institucionale përqendrohet tek sulmi ndaj një individi si mishërimi i së keqes.
Idealja për një demokraci të konsoliduar është politika e bazuar në çështje vendos në plan të parë vlerat, idetë, parimet, propozimet, reformat, politikat konkrete apo vizionin për të ardhmen. Kjo lloj politike përqendrohet mbi çështjet që ndikojnë në jetën e përditshme të qytetarëve të një vendi dhe ofron zgjidhje që i adresojnë ato. Në rastin e Kosovës politika përmbajtjesore e bazuar mbi çështjet do të duhej të merrej me çështjet që prekin më shumë qytetarin e Kosovës sikurse janë subjektiviteti ndërkombëtar i vendit, varfëria, papunësia, garantimi i një gjyqësori efikas dhe sundimit të ligjit, qasja në shërbime cilësore publike si arsimi e shëndetësia, nevoja për strehim apo infrastruktura e prapambetur. Shpesh shumë prej këtyre çështjeve mund të trajtohen në nivel të pushtetit vendor në Kosovë duke patur parasysh nivelin e lartë të decentralizimit, mirëpo fatkeqësisht edhe përfaqësuesit e pushtetit vendor në më të shumtën e rasteve merren me përplasjet personale të nivelit qendror.
Kuptohet që roli i individit në politikë është shumë i rëndësishëm e shpesh vendimtar, mjafton të shikohet roli që ka kandidati për kryeministër në Britani apo kandidati për president në SHBA për të kuptuar sa i fortë është dimensioni i personalizimit të politikës. Mirëpo kur shkohet në ekstrem dhe gjithë politika përqendrohet tek roli i individit, i bie të neglizhohen shumë aktorë, faktorë e rrethana që po ashtu luajnë rol kyç. Po ashtu duhet kuptuar që në këto dy demokracitë më të vjetra të Evropës, nuk bëhet thjesht fjalë për individë karizmatikë por individë me ide e propozime konkrete. Britanikët dhe amerikanët besojnë thjesht te njerëz të caktuar të famshëm por tek njerëz që besojnë e propozojnë ide të caktuara. Historia moderne e botës së zhvilluar tregon se idetë për t’u materializuar kërkojnë idealistë karizmatikë që i shtyjnë përpara këto ide. Këta individë me retorikën që përdorin, programet që shpalosin, qëndrimet që mbajnë faktikisht shndërrohen në mishërimi i disa ideve që pa ta do konsideroheshin thjeshtë si ide abstrakte. Pra, bëhet fjalë për politikanë që janë të lidhur ngushtë me grupe të qarta idesh duke u ofruar në paketë si ofertë për ata që përkrahin këto ide.
Fatkeqësisht shqiptarët kudo që jetojnë nuk kanë pasur përvoja të demokracisë dhe në memorien kolektive njohin ose padishahun e portës së lartë ose udhëheqësin komunist të lavdishëm të tipit Enver Hoxha apo Marshall Tito. Brenda perandorisë Osmane, me përjashtim të dy periudhave të shkurtra të monarkisë kushtetuese dhe mbledhjes së asamblesë së përgjithshme përfaqësuese në 1876- 78 dhe 1908 deri në luftërat ballkanike, shqiptarët nuk kanë pasur asnjë përjetim në të kaluarën të ndonjë forme qoftë rudimentare të demokracisë. Për hir të së vërtetës kjo mënyrë e të konceptuarit të jetës si një hierarki me në krye një individ drejtues shkon përshtat edhe me traditën tonë patriarkale ku fjala e babait apo të parit të familjes kishte peshën e ligjit. Në Kosovë mungesa e përvojës së kaluar të demokracisë dhe përqendrimi i tejskajshëm tek