Fjala e Papës Françesku shqiptarëve për Gjergj Kastriotin Skënderbeun

... të numëruara dhe unë nuk mund të rrija pa e parë për herë të fundit njeriun tek e cila shkoja pa teklif dhe i ktheja shtëpinë së prapthi, në vogëli.

Ishte edhe në respekt të një burri, i cili pavarësisht se me një staturë dymetroshe, ku në kafkë i dallohej shenja e ciflës së shrapnelit dhe uniforma e ushtarakut e bënte më të frikshëm, ishte më i duruar se një dado angleze.

Ishte natë e ftohtë dimri dhe u nisa pasi autobusët e Sanatoriumit kishin pushuar ecejaket, me shpresë se në pavionin e saj nuk do gjeja shumë njerëz. Kur hyra, isha i veshur me xhaketë dhe pasi i e pyeta, nëse ajo ishte Manushaqja dhe përgjigjes së saj të trembur, "po", i thashë se unë isha Dritani, djali i Lulos, siç e thërriste vëllain e saj.

U përqafuam të dy dhe thesi me kocka që kisha mes krahëve dëneste dhe lotët e thatë më ftohnin faqen.

Nuk e mbaj mend se çfarë folëm, por kujtoj dorën e saj të kockë e lëkurë, që përkëdhelte kokën time dhe frazat mbyllëse të çdo fjalie "të keqen sa je rritur".

Në krevatin ngjitur ishte një grua e re. Kishin gjetur një me tu-

Të dashur vëllezër ipeshkvij e meshtarë, vëllezër e motra,

Me kënaqësi të veçantë, ju uroj mirëseardhjen juve, që keni ardhur këtu me rastin e 550- vjetorit të vdekjes së heroit tuaj kombëtar, Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Përshëndes me mirënjohje të pranishmit dhe, me mendje, edhe gjithë shqiptarët, në atdhe e në vende të tjera të botës, të cilët, në emër të lidhjeve të lashta të miqësisë e të marrëdhënieve të vazhdueshme, e shohin gjithnjë me dashuri Selinë e Shën Pjetrit. Në këtë kuadër, më pëlqen të kujtoj se 50 vjet më parë, Shën Pali VI deshi të presë një përfaqësi të shqiptarëve.

Shqipëria, tokë me histori të lashtë e të lavdishme, është pjesë përbërëse e Evropës dhe përmes traditave të saj më fisnike e më jetësore dokumenton zanafillën e vetë qytetërimit të saj. Sot, kujtojmë e kremtojmë Gjergj Kastriotin Skënderbeun, bir heroik i një populli të fortë e bujar, që mbrojti me guxim vlerat shpirtërore dhe emrin e krishterë, aq sa të meritonte titullin "Athleta Christi". Me veprat e tij, farkëtoi identitetin kulturor shqiptar, duke u bërë simbol i padiskutueshëm lidhjeje dhe bashkimi kombëtar, si edhe interpretues në nivelin më të lartë i vlerave të besnikërisë së ndershme ndaj impenjimeve të ndërmarra lirisht.

Rëndësia e veçantë e figurës dhe e veprës së Kastriotit përfaqësohet mirë në flamurin tuaj, me berkuloz që të bënte raportin për mua dhe kush isha unë.

E lexova pas disa vitesh tek dosja ime e kuadrit, kur shefja e zyrës Sami, ma dha duke qeshur, se ishte shënuar takimi imi me gruan e një te dënuari të rrezikshëm.

Pas disa muajsh, Manushaqe Prodani, halla ime vdiq. Njeriu që i ishte gjendur krah nënës së saj për të rritur vëllezërit e vegjël dhe që nuk kishte pranuar ta ndante armikun e popullit që kishte burrë, i mbylli sytë në Sanatoriumin e Tiranës, nga turbekulozi që mori në internim. shqiponjën e zezë dykrenore në sfondin e kuq, bërë sipas stemës së heroit. Pak herë në histori, një individ i vetëm ka arritur t'i mishërojë kaq qartë e kaq gjerësisht virtytet e një populli, deri në atë pikë sa është e vështirë t'i kuptohet shpirti, pa u ndalur e pa marrë parasysh parimet dhe vlerat, që e frymëzuan atë personazh të veçantë.

Pas vdekjes së heroit dhe pas pushtimit të Shqipërisë, shumë shqiptarë preferuan të emigrojnë dhe shumë prej tyre u vendosën në Itali, në qendër të gadishullit e në jug, sidomos në Kalabri e Sicili, duke u dhënë jetë Rretheve kishtare shqiptare të Ungrës, të Horës së Arbëreshëve dhe të Grotaferratës.

Prania, në takimin e sotëm, të një grupi arbëreshësh, pra, italoshqiptarësh, me traditat dhe shprehjet e tyre gjuhësore përçuar prej shekujsh, na bën të imagjinojmë atmosferën e Shqipërisë së Skënderbeut dhe na konfirmon se heroi kombëtar mbetet urë e vlefshme për ruajtjen e lidhjeve të frytshme të arbëreshëve me tokën e tyre të origjinës.

Për arsye të rëndësisë së veçantë të figurës dhe të veprës së gjithanshme të Gjergj Kastriotit Skënderbeut, kuptohet më së miri pse Shqipëria ka dashur ta shpallë

Ishte me fat, nëse ky mund të quhet fat, pasi të tjerë kishin vdekur pa pasur njeri tek koka.

Disa ditë pasi u varros, nga burgu erdhi edhe letra e burrit të saj për gjyshen time.

Ishte letra e njeriut që kishte parë t'i vdisnin njerëz në duar, që kishte hedhur njerëz drejt vdekjes e që vdekjen e kishte parë në sy me dhjetëra herë.

Por që i puthte nga larg duart dhe i kërkonte falje për dhimbjet që i kishte shkaktuar dhe shprehte dashurinë dhe mirënjohjen për vajzën që kishte rritur dhe qëndruar këtë vit, "Vit mbarëkombëtar të Skënderbeut".

Uroj me gjithë zemër që ky përvjetor të mos kufizohet në kremtimin e lavdisë së veprave të kaluara, por të jetë për Shqipërinë edhe rast i volitshëm për impenjimin e risuar të të gjithëve - institucione e qytetarë - në favor të një zhvillimi të vërtetë e të ekuilibruar, në mënyrë që brezat e rinj të mos detyrohen të zgjedhin emigracionin, duke e dobësuar vendin nga forcat dhe aftësitë e domosdoshme për zhvillimin e tij njerëzor e civil.

Puna e përbashkët e të gjithëve drejt këtij objektivi do të bëhet mënyra më e mirë për të mishëruar në kohën e tanishme, dashurinë për atdheun, që frymëzoi Gjergj Kastriotin Skënderbeun, në kohën e vet. Ai, duke interpretuar sa më mirë karakterin dhe traditat e popullit tuaj, shprehu vlefshëm shqiptarinë, term i përdorur nga shkrimtari i shekullit XIX, Pashko Vasa, për të treguar identitetin shpirtëror, që i bashkonte të gjithë shqiptarët, përtej dallimeve me natyrë fetare. Në Shqipëri, kjo bindje i dha shtysë bashkëjetesës paqësore ndërmjet njerëzve, që u përkisnin feve të ndryshme, duke u kthyer me kohë në bashkëpunim e vëllazërim.

Siç pata rastin të pohoj, me rastin e vizitës sime në Shqipëri, "klima e respektit dhe e besimit të ndërsjellë ndërmjet katolikëve, ortodoksëve e myslimanëve është pasuri e çmueshme për vendin" ( Takimi me autoritetet, 21 shtator 2014: Insegnamenti II, 2 [ 2014], 271). Ajo tregon se bashkëjetesa paqësore ndërmjet njerëzve, që u përkasin feve të ndryshme, është rrugë, e cila mund të përshkohet konkretisht, sjell harmoni dhe çliron forcat më të mira e krijimtarinë e mbarë popullit, duke e shndërruar bashkëjetesën e thjeshtë në bashkëpunim e vëllazërim të vërtetë. Gatishmëria për t'i konsideruar ndryshimet si rast për dialog, vlerësim e njohje të ndërsjelltë, favorizon gjithashtu, zhvillimin e udhëve shpirtërore të vërteta e bëhet shembull i vlefshëm, për t'u parë me interes të madh në ndërtimin e një paqeje të qëndrueshme, themeluar mbi respektimin e dinjitetit të njeriut.

Duke përkujtuar me mirënjohje shenjtorët martirë, që e dëshmuan fenë me çmimin e jetës, si edhe shën Terezën e Kalkutës, me kënaqësi, i jap Bekimin Apostolik secilit prej jush, këtu të pranishëm, familjarëve tuaj dhe gjithë popullit shqiptar. Një favor, mos harroni të luteni për mua. Faleminderit!