Austro- hungarezi Franz Nopcsa ishte spiun, aventurier dhe një ndër shkencëtarët më të ndritur të kohës së tij

Udhëtari i Ballkanit dhe hulumtuesi i dinosaurëve që donte të bëhej mbret

Ai e lyente fytyrën me gjethe të vyshkura nga pemët e arrave, në mënyrë që - siç qe i maskuar si bari - të dukej mjaftueshëm i nxirë nga dielli. Shkruante në letër deklarata spiunazhi me limontos dhe i dërgonte në Vjenë. Tallej me zyrtarët e lartë të Perandorisë, të cilët ankoheshin, se rostoja e viçit à la "Eszterházy", servirur në pjatë argjendi, duhet të ishte më e butë. U angazhua për pavarësinë e Shqipërisë. Donte të bëhej mbret i Shqipërisë. Transportonte djathë kontrabandë nga Rumania në Hungari. Në Luftën e Parë Botërore krijoi një trupë vullnetarësh në Shqipëri. Baroni ndoshta nuk e dinte as vetë, sa shumë rrëzëllinte.

Franz Nopcsa nga Fels?- Szilvás u lind në 1877 në Rumaninë e sotme dhe u shkollua në Akademinë Tereziane në Vjenë. Që në vitin 1895, ai zbuloi në atdheun e tij, në Hungarinë e atëhershme, mbetje fosile të një dinosauri. Pas kësaj, Nopcsa studioi paleontologji në Vjenë dhe shumë shpejt u bë i njohur si shkencëtar. Në 2007 dinosauri Nopcsaspondylus u mbiquajt kështu në nder të tij - më shumë se njëqind vjet më parë, ai e kishte përshkruar me hollësi këtë dinosaur.

Por Nopcsa nuk ishte vetëm paelontolog, por edhe gjeolog, etnolog dhe albanolog. Kishte kontakte me dijetarë të tjerë në të gjithë Evropën dhe ishte ftuar në klubet më me

emër të Londrës. Shkroi 186 libra - shumë prej tyre mbi veriun e Shqipërisë, jetën e fiseve, të drejtën zakonore, kanunin. Bazuar mbi shënimet në ditarët e tij midis viteve 1897 dhe 1917, në vitin 1929 bëri librin "Udhëtime nëpër Ballkan".

Nopcsa snob

Kujtimet e tij ai i shoqëron me snobizëm dhe humor të hollë. Ja si tregon Nopcsa për një kalërim mbi një kalë "gjoja të mirë": "Kali kishte disa disavantazhe të vogla. Ishte 1) i merrej shumë fryma, 2) nuk merrte dot hov për të rendur me gallop, 3) rrëshqiste dhe pegohej me këmbët e prapme dhe 4) kur ecte, zvarritej si kërmill. Përveç këtyre, ishte mjaft i mire. Kishte dy sy dhe katër këmbë, një bisht dhe gjithçka i duhet një kali."

Por Nopcsa nuk dinte të ishte vetëm argëtues, por edhe i pakëndshëm, antisemit, mendjemadh, egoist dhe i keq. Sëmurej shpesh, luftonte me gjendje psiqike të forta dhe mbruhej nga një gen i fortë e i habitshëm prej aventurieri. Thoshte, se në udhëtimet e tij në Perandorinë Osmane u kishte shpëtuar sulmeve, gjatë të cilave plumbat kishin kaluar mespërmes kapeles së tij e kishin bërë vrimë. Institucionet osmane dërgonin 300 ushtarë për të kapur Nopcsan, gjë që u shkonte huq. "Por trupat turke morën peng tre persona në vendin tim dhe shpresonin se kështu do të detyronin fiset e Kelmendasve dhe Shkrelëve të më dorëzonin mua", shkruan ai.