A mundet trashëgimia jonë kulturore ta ndihë turizmin

istrimi i dobët dhe aspak efikas i pushtetit lokal, ikja e kujdestarëve nga objektet e rëndësisë së veçantë, apo elementit se personazhet që duhet t'i bëjnë të aksesueshëm këto vlera shpesh japin përgjigje standarde, që tregojnë se edhe zyrtarët e sotëm megjithë zhurmën e suksesit nuk është se janë aq të interesuar. Guidat, zakonisht në mosha shumë të reja, i konfuzojnë më shumë të huajt por edhe janë krejt të papërgatitur të përballin interesat e të huajve për Shqipërinë. Kurse vetë objektet e trashëgimisë në jo pak vende janë vështirë të aksesueshëm.

Nuk duhet lënë pa shtuar se Ministria e Kulturës, në historinë në demokraci, me buxhetet e saj e ka të pamundur të punojë realisht për trashëgiminë në masën e vërtetë që ajo e meriton dhe këtë e shikon në pamundësinë e restaurimeve, në problematikat e tyre dhe në mungesën reale të një plani që duhet bërë për të konservuar dhe sidomos evidentuar trashëgiminë tonë. Është ironi, por zyrtarët më shumë përpiqen të bëjnë zhurmë për njohuritë që kanë për trashgiminë sesa të mendojnë për një sistem fondesh që ta mirëmbajnë atë.

Paçka këtyre, pra evidentimit jo aq të mirë të trashëgimisë, turizmi ka pasur si magnet emrin e Shqipërisë dhe epitetin e saj, ende në fuqi, si vend i pazbuluar. Dhe, për çdo vit, Shqipëria vazhdon e vazhdon të rrisë numrin e turistëve, madje në kohët e fundit shton ankorimet e shumta me kroçierat, me organizme më masive dhe shumë më të bukura.

Strukturat tona të trashëgimisë, nga ana e tyre, paçka përpjekjes së numrave mund ta ndihte të gjithë këtë me një kulturë më agresive, qoftë me shfaqje por edhe me dokumentarë historikë- kulturorë ku të krijonte p. sh. deri situata të luftrave të lashta ( paçka se Palasa është shndrruar tashmë komplet), te një nga vendet ku ushtritë e Çezarit bënë luftrat antike në vendin tonë, luftrat e famshme mesjetare dhe personalitetet e mëdha të kohëve që erdhën në të. Botimet mund ta ndihnin më shumë bashkë me shumëllojshmëritë e muzeumeve.

Janë të gjitha mundësitë, përveç një fakti që i mungon të gjithë qeverive tona, pamundësia: lexo paaftësia menaxheriale dhe gjetja e fondeve përmes elementëve të ndryshëm për ta vitalizuar të gjithën këtë.

Në ardhjen e socialistëve u premtua se do të merrte fund rrënimi i Trashëgimisë sonë, por nuk është se ndodhi kështu. Rasti i Durrësit ishte flagrant për të treguar vetëdijën që të gjitha qeveritë kanë me monumentin në Shqipëri. U mbyll lagjja zejtare antike një nga zbulimet më të mëdha në Durrës, kurse betoni nuk di të ndalet prej qyteteve tona kulturore. Gjithsesi turistët vinë më shumë sesa për emrin dhe ekzotizmin komunist që shoqëron trashëgiminë e premtuar dhe që quhet me të drejtë si e panjohur, teksa duhet thënë se qeveria socialiste ka ditur ta kurojë sipas mënyrës së saj. Kuptohet pak të stisur dhe ende shumë larg pritshmërive, por gjithsesi më me zgjuarsi dhe krejt ndryshe nga qeveria para saj.

...

Shqipëria, sot, është e paqartë me strukturën e fitimit prej turizmit dhe sesa trashëgimia ndikon tek ajo. Të paktën statistikat nuk na ndihmojnë, paçka se biletat, në disa prej objekteve, mund të numërohen. Ndoshta një strategji më e detajuar dhe e strukturuar do bënte që trashëgimia të kishte peshën e duhur për vlerat e veta në turizëm.

Ndërkohë, vazhdojnë ndërtimet pa leje dhe prishjet në kohën e turizmit, përveç ndërtimeve të brendshme dhe kaosi urban me qarkulliumin, teksa nuk është ndërprerë ende sjellja aspak miqësore e shumë prej subjekteve të shërbimit. Dhe, mbi të gjitha problemi i pazgjidhur dhe në këto gjashtë vjet të qeverisjes socialiste: problemi i pronësisë një nga gangrenat më të mëdha që ka krijuar shoqëria jonë. Krijimi i Autoritetit të Menaxhimit të Bregdetit në rang republike, që duhej të bënte të mundur mbrojtjen dhe zhvillimin e integruar të zonave me interes të lartë turistik dhe menaxhimin e rinovuar të sistemit të hotelerisë dhe agjencimit turistik është ende larg emrit.

Përmbledhtas, trashëgimia është një element që edhe për shumë kohë nuk do e ketë të lehtë që të tregojë veten e saj. ( Milosao)