BUTRINTI ME FONDACION Ceka: Intelektualët nuk janë këpucë, Margariti: Jo me metafora
Menaxhimi me fondacion, debat mes specialistëve të trashëgimisë dhe ministrisë Elva Margariti: Përtej ironisë me grekët e Gjirokastrën, është mundësi e artë
Ka pasur debat dhe pikëpy etje dje në dëgjesën publike që organizoi Ministria e Kulturës sa i takon draftit të planit të menaxhimit të Butrintit dhe menaxhimit të tij me fondacion të posaçëm.
Në këtë dëgjesë ministrja tha se ka ftuar të marrin pjesë të gjithë palët e interesuara, institucione qendrore, grupet e interesit, ekspertë të fushës dhe përfaqësues të komunitetit. “Jemi të bindur se pjesëmarrja dhe kontributi juaj në këtë dëgjesë do të jetë vlerë e shtuar dhe njëkohësisht dëshmi e angazhimit tonë të përbashkët në mbrojtjen, ruajtjen, menaxhimin dhe promovimin e trashëgimisë kulturore dhe natyrore të Butrintit”,- shkroi MK. Parku Kombëtar i Butrintit zë një sipërfaqe të përgjithshme prej 9424 hektarësh, ndërsa projekti është përgatitur pikërisht nga Fondi ShqiptaroAmerikan për Zhvillim dhe Ministria e Kulturës. Ajo që u vu në dukje nga specialistët shqiptarë ishte mospërfshirja e tyre në procesin e hartimin të planit, çka ka sjellë pasaktësi sipas tyre dhe përjashtim të përvojës së tyre. Nga ana tjetër, sekretarja e përgjithshme e Ministrisë së Kulturës tha se si procedurë, ky plan do të kalojë edhe në Këshillin e Ministrave, duke premtuar se do të reflektohen edhe mendimet e gjithë të pranishmëve, pasi t’i jenë dërguar ministrisë me shkrim.
TRYEZA, ME PYETJE E IRONI
Kreu i Institutit të Arkeologjisë rishtroi pyetjet që ka shtruar në takime të mëhershme dhe në një intervistë dhënë “Gazetës Shqiptare” javë më parë, mbi menaxhimit e gjetjeve. “jam i bindur që duhet një menaxhim i ri i gjithë arkeologjisë. Por shqetësimi im është cili do jetë roli i kërkimit shkencor në planin e ri të menaxhimit të Butrintit? Cila do të jetë prezenca e Institutit të Arkeologjisë, e njëjta linjë me gërmimet? Cilat janë rregullat e lojës? Shumë herë përmendet arkeologji e peizazhit, por duhet të jetë termi “arkeologji” që i përfshin të gjitha. Së treti, drafti merr parasysh konservimet në park, por nuk thuhet nëse do t’i paraprijë një gërmim që të kuptohet më shumë. Së fundmi ne kemi depo e asete të institutit atje. Këto krijojnë problematikë që duhet të sqarohet. Ne punojmë me status autonom dhe kjo do të kalojë në Këshillin Kombëtar të Arkeologjisë”, tha Përzhita. Ai tha se është kërkuar që pjesë e draftit të jetë edhe Mindhe më pas ai pyeti nëse ka një konflikt interesi kur partneri financon planin e menaxhimit dhe plani i menaxhimit propozon që të krijohet një fondacion që do të menaxhojë Butrintin? Çipa tha se ka një kërkesë nga një partner. Më pas ai pyeti nëse një fondacion tjetër, për shembull nga Greqia, vjen dhe kërkon të marrë Gjirokastrën, a kemi problem? Ai këmbënguli të dijë nëse Gjirokastrën e merr një fondacion grek. Çka shihej se nënteksti ishte te dhënia e një pasurie kombëtare një fondacioni të huaj.
Për Taren, prezantimi i këtij plani të menaxhimit në aspektin operativ nuk sjell të reja dhe nuk ka shumë ndryshim nga plani i zhvillimit të bërë nga 2003. “Është akademik dhe nuk ka një formulë të qartë të implementimit konkret në terren por thelbi i problemit mendoj unë qëndron kush do ta menaxhojë këtë pasuri botërore? Personalisht kam propozuar një mënyrë të re administrimi duke parë situatën në terren. Një mënyrë larg problemeve të administratës. Krijimi i një fondacioni që menaxhon këtë pasuri të shqiptarëve, por në ndryshim thelbësor nga propozimi i sotëm kam propozuar një fondacion publik shqiptar, i cili vendos marrëdhënie bashkëpunimi me shumë organizma botërore, por jo dorëzimin e menaxhimit një fondi apo rasti të huaj. Ka mjaft modele të suksesshme në Francë, Angli, Izrael etj. Propozimi i sotëm, i cili ende nuk është i qartë se si do të funksionojë ka qëllim që ky menaxhim t’i jepet një fondacioni të huaj”, tha Tare.
Ministrja tha se do duhej bërë një takim për ato që thuhen në ligjin e ri të trashëgimisë. “Ligji specifikon se çfarë është partneri strategjik dhe hallkat që kalon për t’u cilësuar partner strategjik, përtej ironisë për fondacione greke, nuk është ky thelbi i bisedës, por rruga që hap ligji për të krijuar forma të tjera për të dhënë rëndësi, jetë e mudnësi e artë për sitet e trashëgimisë”.
DEBATI MARGARITI- CEKA
Arkeologu i njohur Neritan Ceka, tha se “nuk kam asgjë me fondacionin, por prodhimi intelektual arkeologjik, janë intelektualë nuk janë këpucë zonja ministre. Ne jemi në Butrint dhe ju nuk jeni, kjo është diferenca që nuk doni ta kuptoni”.
Në përgjigje ministrja Elva Margariti tha se “jemi të dy në të njëjtën tavolinë”.
“Po, por nuk jemi. Keni ndërtuar një mur me mua personalisht edhe vazhdoni. Po ju them edhe njëherë. Nuk e di deri ku shton ideja juaj që të përjashtoni arkeologët shqiptarë nga Bylisi, dhe kjo është e turpshme. Me këtë këshilltare që keni dhe ju flet në vesh, nuk besoj...”
“Profesor, edhe njëherë do ta rikthej vëmendjen jo tek emrat e përveçëm e jo te metaforat e këpucëve, jam e bindur që Butrinti nuk është as i joni që jemi ulur në tavolinë as i atyre që janë jashtë kësaj tavoline. Butrinti është pasuri botërore. E filluam me këtë dhe do doja të ishte vlerësim për aparatin e ministrisë. Do doja të vihej theksi se ajo që po prezantojmë nuk është Butrinti në vetvete, por mundësia që ligji krijon për partneritete të reja për të menaxhuar sitet e trashëgimisë dhe për t’i ndjerë më shumë shqiptare, për të ndjerë të rinjtë të punojnë dhe jo vetëm t’i shohin si asete që gllabërojnë para, por që gjenerojnë para.
BUTRINTI GREK?
“Plani e cilëson Butrintin si qytet grek dhe romak. Është gjë që nuk përputhet me të vërtetat historike”, kështu tha arkeologu Neritan Ceka për mediat pas takimit. Sipas tij nga burimet historike del që është qytet kaon, nga mbishkrimet del që ishte kryeqytet për një fis dhe vetëm në shekullin e I kthehet në koloni romake, si qytet s’ka qenë kurrë grek, s’ka qenë helenistik. Flitet për mure helenisitike që, në fakt, janë të periudhës së shek IV dhe periudha helenistike fillon një gjysmë shekulli më vonë. Ata që e kanë bërë këtë material, duke mos marrë në konsideratë studiuesit shqiptare ë duke i nënvlerësuar studiuesit e duke ndjekur politikën e Ministrisë së Kulturës që të shuajë emrat siç thotë ministrja, e t’i zëvendësojë me anonim, dalim te mohimi i të vërtetave shkencore, që kanë prapavijë politikë”,- tha Ceka. Ai shtoi se s’ka asnjë specialist shqiptar që ka qenë pjesë e konsultimit. “Përmendet si pjesë e grupit të punës Instituti i Arkeologjisë së aplikuar në Londër dhe Fondacioni i Gjirokastrës që merret me restaurimet. Të dyja janë joshqiptare. Instituti i Arkeologjisë siç tha Përzhita vërejtjet s’janë reflektuar. Shpresoj që ky qëndrim armiqësor ndaj atyre që kanë krijuar Butrintin të marrë fund me këtë diskutimin e sotëm”. Sipas tij, këtë mund ta bllokojë ose UNESCO ose ICOMOS që ka të bëjë me muzeologjinë. Ai tha se duhen përfshirë edhe Finiqi, 40 Shenjtorët, në Porto Palermo e në Himarë që të përfshihet e gjithë Kaonia.