Tërmeti 1 miliard euro

( vijon nga faqja 1)

... Shqipëri jo vetëm si më vrastarin, por edhe më të dëmshmin në nivel financiar në botë për vitin 2019. Sipas saj, përveç humbjes së 52 jetëve, tërmeti shkaktoi një dëm total financiar prej 1.1 miliardë dollarë. ( https:// aon. mediaroom. com/ 2020- 01- 22Economic- losses- from- natural- disasters- top- 232- billion- in- 2019- asthe- costliest- decade- on- recordcomes- to- a- close- Aon- catastrophereport). Sipas kryeministrit Rama, dëmi nga tërmeti është në nivel të 1 miliard eurove. Një shifër të tillë kanë përmendur publikisht edhe ekspertë të njohur, inxhinierë dhe ekspertë të operatorëve turistikë të vendit, të cilët panë nga afër me sytë e tyre dëmet katastrofike të tërmetit. Po lind me plot të drejtë pyetja: përse është pritur kaq gjatë për të thënë një shifër të tillë? Është pritur, sepse ajo duhet të vijë e mbrojtur dhe e besueshme. E mbrojtur jo vetëm nga qindra e mijëra dosje të procesverbaleve të dëmtimeve të bashkive të zonave të prekura nga tërmeti, por duhet të regjistrohet në dosjet elektronike të një metodologjie dhe platforme të kohës. Ja përse fatura zyrtare nga tërmeti i 26 nëntorit po merr kaq shumë kohë që të dalë. Ajo po ndjek metodologjinë e miratuar nga BE- ja, PNUD- i dhe Banka Botërore, e quajtur Vlerësimi i Nevojave pas Katastrofës ( nga anglishtja, Post Distaster Needs Assessment- PDNA). Për të zbatuar këtë metodologji kanë ardhur në Shqipëri një ekip ekspertësh nga Banka Botërore dhe nga sistemi i organizatave nën ombrellën e Kombeve të Bashkuara. Që nga viti 2008 i krijimit të saj, kjo metodologji është përdorur me sukses në qindra raste katastrofash të rënda natyrore në të gjithë botën. Vetëm që nga viti 2017 është përdorur në 55 raste të tilla. Metodologjia vlerëson dëmet materiale në sektorët prodhues dhe në ato sociale. Ajo e sheh zonën e dëmtuar në të gjithë tërësinë e saj. Shifrat e mbledhura nga kjo metodologji nuk përcaktojnë vetëm dëmet materiale të godinave të shkatërruara, të pabanueshme që duhen shembur, apo edhe atyre të dëmtuara rëndë dhe lehtë. Metodologjia dhe ekspertët që e zbatojnë atë hyjnë thellë në rënien e konsumit, të prodhimit dhe të investimeve, për shkak të ndodhjes së fatkeqësisë natyrore.

Madje, jo vetëm e monitorojnë këtë rënie, por edhe e matin atë. Metodologjia propozon masa të zbatueshme për qeverinë, biznesin dhe donatorët, si dhe jep shifra të besueshme nga donatorët. Për shembull, Banka Botërore, institucioni ndërkombëtar që e ka perfeksionuar këtë metodologji të pranuar si standard matës së faturës financiare të një katastrofe natyrore ( jo vetëm tërmetit, por edhe uraganeve, cikloneve, përmbytjeve e me radhë) edhe nga Bashkimi Evropian, nuk pranon të hyjë me programin e mbështetjes së ringritjes së zonës së dëmtuar, pa realizuar metodologjinë PDNA. Ajo i jep garancinë se jo vetëm ka përcaktuar qartë dhe plot dëmet e pësuara, por edhe rrugët për të ndihmuar me efektivitet në ringritjen e zonës, por edhe të gjithë vendit të goditur nga fatkeqësia natyrore. Dhe më e rëndësishmja, te kjo metodologji, ajo parashikon ndërhyrje afatmesme dhe afatgjata në zonat e dëmtuara për të mundësuar një zhvillim të qëndrueshëm ekonomik dhe social të zonës. Bankës Botërore në sforcon dhe programin e gjerë dhe ambicioz të ringritjes, i bashkohen zakonisht edhe Fondi Monetar Ndërkombëtar me kreditë e tij të buta, por edhe Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, kur fatkeqësia ndodh në Evropë. Ja përse kjo metodologji po na ndihmon sot shumë në përcaktimin e përparësive për programin rindërtues, në besueshmërinë e atyre partnerëve ndërkombëtarë që do të jenë me ne në këtë rrugëtim të vështirë, si dhe në sigurimin e fondeve të domosdoshme për t’u sjellë të pastrehëve nga tërmeti një jetë normale në një vend me shpresë dhe perspektivë për rritje të shëndetshme ekonomike.