“Hapësira e jetuar”, konkurs në kohë krize për artistët
Instituti Italian i Kulturës: Për ata që kanë lindur pas vitit 1979
Instituti Italian i Kul turës në Tiranë ka pub likuar thirrjen për një konkurs ndërkombëtar drejtuar artistëve të çdo kombësie, pa kufij përdorimi të mjeteve shprehëse, me projekte të pabotuara më parë mbi temën “Hapësira e jetuar – Ndryshime të perspektivës për dekadën e ardhshme”. Pjesëmarrja është falas dhe është e rezervuar për artistët e lindur pas vitit 1979 që kanë marrë pjesë në të paktën tre ekspozita a aktivitete edhe kolektive në tre vitet e fundit, pa kufizime të vendbanimit, kombësisë, si individualisht ashtu dhe kolektiv në një njësi të vetme. Në përfundim të konkursit, do të realizohet një publikim me 25 projekte të zgjedhura dhe, në përputhje me evoluimin e situatës, do të organizohet një ekspozitë në Tiranë në hapësirat që do të vihen në dispozicion nga partnerët vendas, e parashikuar brenda muajit dhjetor 2020.
KONCEPTI
Hapësira e jetuar – Ndryshime të perspektivës për dekadën e ardhshme. Ideja e të banuarit mbart me vete një kuptim të dyfishtë që rrjedh nga etimologjia e saj latine: nga njëra anë, të jetosh sipas kuptimit të hasur më së shumti sot për habitare, që është “të mbash”, dhe habere “të kesh” që lidhet me idenë e të jetuarit për një kohë të gjatë në një vend deri sa ta zotërosh atë, duke e bërë disi “tëndin”. Nuk është rastësi që kur kthehemi në shtëpi ndiejmë sikur jemi të mbrojtur nga bota e jashtme, çlirohemi, jemi vetë ne, mes gjërave tona. Sipas Heidegger- it, dimensioni i të jetuarit përfaqëson qenësinë specifike të njeriut që arrin të përcaktojë konturet e dimensionit të tij ontologjik. Kalimi i pragut të shtëpive tona është pra jo vetëm një moment sigurie por një nga mënyrat kryesore për të afirmuar praninë tonë në botë.
Prandaj është e qartë se në këto kohë krize të fortë njerëzore, politike dhe sociale, ata që janë të pastrehë konsiderohen më shumë se kurrë si “asgjëmbajtës”, persona që nuk zotërojnë as strehën tonë më të fundme, ndoshta atë më arkaiken, shpellën e kujtesës mijëvjeçare, ku njeriu në agimin e historisë së tij mbrohej nga armiqtë dhe nga rreziqet e një bote që ende duhej eksploruar. Nga një këndvështrim tjetër, mbase edhe më interesant, mund të gjurmojmë fjalën banoj edhe te emri latin habitus, që në Romën e lashtë përdorej si me një kuptim estetik, [ nga ku rrjedh emri italian i gjinisë mashkullore abito ( shq. veshje)] po aq dhe me një moral, sipas të cilit paraqet mënyrën e jetës dhe të sjelljes së civitas romake. Animi habitus, civili habitus, etj. janë vetëm disa nga frazat e përdorura në Romën e lashtë për të kapur disa nuanca të thella të banorëve të asaj kohe, jo vetëm për të përcaktuar një seri gjykimesh adorniane me vlerë, por edhe për të orientuar një sërë këndvështrimesh kritike mbi zakonet e shoqërisë në lidhje me kohën dhe hapësirat e saj të ‘ jetesës’.
Për një kohë të gjatë edhe ne banorët e mijëvjeçarit të tretë e kemi konsideruar habitatin tonë të kristalizuar në një formë specifike dhe me shumë vështirësi kemi menduar se mund ta tronditim ose ndryshojmë në mënyrë drastike; ishim të bindur që jetonim në një botë plotësisht të eksploruar, aq shumë sa e drejtuam imagjinatën tonë në hapësirë, jashtë planetit Tokë, dhe ndryshuam idenë tonë për Kohën falë teknologjive dixhitale që na kanë lejuar të jemi njëkohësisht në çdo vend të globit ku duam të jemi dhe të kryejmë hiperkërcime që, duke ngjeshur hapësirën dhe kohën, e kanë shtrirë dimensionin tonë shumë përtej materialitetit të tij. Kjo gjendje e re, na ka shtyrë të zhvillojmë një marrëdhënie origjinale me hapësirën përreth nesh, një perceptim të ri të realitetit dhe distancave, një ndjesi të re shpejtësie me të cilën ne e përjetojmë botën. Virusi COVID- 19 ka shfrytëzuar pikërisht këtë modernitet të cilin ishim mësuar ta njohim, ai e ka shndërruar shpejtësinë tonë për ta banuar ( dhe zotëruar) në një dobësi, për të depërtuar më pas në jetën tonë dhe në të përditshmen tonë duke e çoroditur plotësisht atë. Sot ndodhemi përballë një prej sfidave më të vështira të dekadave të fundit, e cila kërkon që ne të ndryshojmë zakonet tona, nga ato të marrëdhënieve me punën deri tek ato shoqërore për të “veshur” ’ një habitus të ndryshëm për t’u përshtatur me këtë dimension të parë të panjohur hapësirëkohë që virusi na detyron të përvetësojmë.
Jemi mësuar ta shohim botën nga shtëpia, të punojmë nga shtëpia, të kalojmë kohën tonë të lirë në hapësirën e disa metrave katrorë, dhe ngadalë po i besojmë shtrirjen e njerëzimit tonë dhe dashurinë hapësirës dixhitale, në mënyrë që të projektohemi përtej kufijve hapësinorë dhe të rimarrim vendin tonë në botë. Nëse Maurice MerleauPonty shkruante që trupi është në të njëjtën kohë vendlindja e shpirtit dhe matrica e çdo hapësire tjetër ekzistuese, duke adoptuar këtë metodologji, ne mund të pyesim veten se si ka ndryshuar marrëdhënia jonë fizike dhe emocionale me hapësirën ku banojmë? Si ka ndryshuar imazhi ynë mendor për këtë të fundit? Cilat janë ‘ vatrat e vështrimit’ që ne po projektojmë në botë nga dritaret tona dhe si ka ndryshuar zakoni ynë shoqëror, perceptues dhe hapësinor në dritën e tranzicioneve të vazhdueshme që na imponon kjo krizë globale?
KRITERET
Konkursi u drejtohet artistëve të çdo kombësie, pa kufij përdorimi të mjeteve shprehëse, me projekte të pabotuara më parë mbi temën Hapësira e jetuar – Ndryshime të perspektivës për dekadën e ardhshme. Mbledhja e projekteve do të mbyllet në datën 5 korrik 2020 dhe file nuk mund të kalojë 10 MB, kriter përjashtues ky në rast tejkalimi. Projekti mund të jetë në vizatime, video, maquettes, etj. i shoqëruar nga max. një dosje teksti, etj. Në këtë fazë, videot duhet të futen brenda projektit, përmes link ( dhe fjalëkalime të mundshme) në platformën ( Vimeo, YouTube), ku mund të shikohet file. Artistëve që dëshirojnë të marrin pjesë u kërkohet të dërgojnë materialin e mësipërm në adresën e institutit. Secili pjesëmarrës duhet të dërgojë vetëm një projekt dhe vetëm ata të përzgjedhurit do të kontaktohen nëpërmjet postës elektronike. Projektet fituese do të publikohen në faqen e internetit të Institutit Italian të Kulturës në Tiranë. Në përfundim të konkursit, do të realizohet një publikim me 25 projekte të zgjedhura dhe, në përputhje me evoluimin e situatës, do të organizohet një ekspozitë në Tiranë në hapësirat që do të vihen në dispozicion nga partnerët vendas, e parashikuar brenda muajit dhjetor 2020. Një komitet shkencor, i përbërë nga kritikë arti, artistë, kuratorë, etj. do të kryejnë përzgjedhjen, emrat e të cilëve do të shpallen së bashku me projektet fituese. Të përzgjedhurve do t’u kërkohet të lëshojnë të drejtat e autorit me qëllim publikimin e një katalogu dhe të materialeve të ndryshme informuese. Artisti duhet të sigurojë që vepra është puna e tij origjinale dhe jo- derivat dhe që ai nuk ka shkelur të drejtat e palëve të treta.