“Libri i ri për Kadarenë, marrëdhënia e rrezikshme me Hoxhën”

Parathënia nga Jason Goodwin, botimi, një bisedë pa dorashka me Alda Bardhylin

vetes. Ai foli edhe për portretizimin e Hoxhës në veprën e tij, dhe grackën në të cilën është vënë diktatori nga shkrimtari i madh. Ka pasur studiues që e kanë quajtur mjeshtër shahu përballë tiranit, por vetë Kadare, foli për terma e fjalë që gjenden mes rreshtave. “Tabloja kinoshqiptare ka qenë pak groteske, pak djallëzore, pak kritike e pak komike. Më kanë akuzuar se kam portretizuar Enver Hoxhën në dy romane, te ‘Koncerti’ dhe te ‘Dimri’. Ai del i mjerueshëm në të dyja. Por këtë nuk ia thoshte njeri, sepse nuk mundej dhe vetë ai duhet të dini që, tiranët besojnë në lavdi. Thonë që e kam parë me adhurim. Më thoni, ku është madhështia? Te ecja e tij e hallakatur, te përballja me Hrushovin ku përmend vetëvrasjen?”.

Nëse në këtë 85-vjetor ai kthen kokën pas kur pyetet për lumturinë, duket i sinqertë në atë që është perceptimi i njeriut mbi lumturinë që ka ndjerë a ndjen, dhe çastin fatlum kur e ka kuptuar. “Lumturia është e pagjendshme, ose e kupton vonë.

Mund të them se krijimtaria, është lumturi e herëpashershme e vazhdueshme”, vërejti. Për të lumturia është një takim me lexues të sinqertë, a qoftë një ndërgjegje e qetë si ndërgjegje e letërsisë në tërësi. “Ribotimi i veprës me rishikime, ose herët kur kam dëshirë të punoj me të dhe ta ribotoj, është diçka që më qetëson ndërgjegjen, ose unë mendoj kështu. Shpesh kjo i vlen edhe letërsisë, sepse letërsitë e lumtura janë ato që dominojnë veten”. Momentet më të vështira të jetës së dy shkrimtarëve, ishte Helena që i rrëfeu, duke i quajtur botimet e disa librave, torturë. Helena Kadare përmendi botimin e tri veprave që iu kanë shkaktuar probleme, “Dimrin e Madh”, “Pallatin e Ëndrrave” dhe poemën “Pashallarët e Kuq”. Shkrimtari edhe një herë sqaroi arsyet që e kanë bërë atë të ndërhyjë në veprat e botuara, duke dhënë arsye të qenësishme, mbi pjesët që shërbyen si hi syve për censurën. “Ndërhyrjet që kam bërë unë në vepra, kanë të bëjnë me disa justifikime për budallenjtë. Dikur mendjet e budallenjve, kishin rëndësi, sepse vendosnin, ndaj ndërhyj për këtë arsye”. Për të letërsia ngërthen çdo ndjesi, sepse letërsia e shtrin të vërtetën në çdo kohë.

AKADEMIA E SHKENCAVE

Akademia e Shkencave e Shqipërisë do të kandidojë shkrimtarin e njohur shqiptar me famë botërore, Ismail Kadarenë për çmimin “Nobel” në Letërsi. Akademia e Shkencave e Shqipërisë, në nderim të 85-vjetorit të akademikut Ismail Kadare, do të organizojë një veprimtari shkencore me temën “Ismail Kadare, shkrimtar shqiptar në letërsinë botërore”. Veprimtaria do të mbahet më 28 janar 2021, në orën 12:00, në Akademinë e Shkencave, në sallën “Akademikët”. Në këtë veprimtari, fjalën e hapjes do ta mbajë kryetari i Akademisë së Shkencave, akad. Skënder Gjinushi. Më pas do të vijojë kumtesa me temë “Kadare në letërsinë europiane botërore”, që do të mbahet nga drejtori i Bibliotekës Kombëtare në Tiranë, Pirro Misha, dhe më tej kumtesa e studiuesit të letërsisë shqipe, prof. Bashkim Kuçukut, me temën “Kadareja në kritikën botërore, një paraqitje enciklopedike e ndërkombëtarizimit të veprës së shkrimtarit shqiptar; paraqitje e dy vëllimeve të para ‘Kadareja në kritikën franceze’”. Pas këtyre kumtesave, do të jepet njoftimi për rikandidimin e shkrimtarit Ismail Kadare për çmimin Nobel në Letërsi nga kryetari i Akademisë së Shkencave, akad. Skënder Gjinushi, dhe më pas do të çelet ekspozita fotografike me foto dhe dëshmi që lidhen me momente kyçe të jetës së shkrimtarit, përgatitur nga Roland Tasho.