Betejat e panjohura dhe të përgjakshme të mbrojtjes së Ulqinit, si gjallon qyteti mbi eshtrat e të rënëve

Në emisioninAutokton të gazetaresAnilaAhmataj në “News 24”, këtë të dielë u trajtua pjesa e parë e “Mbrojtja e Ulqinit”

Dikur, nga shekulli V para Krishtit, veç Liburnëve në krye të Adriatikut, shfaqet ndër disa brigje përrallore të këtij deti, befas një qytet lundërtarësh, luftëtarësh, piratësh, gezësh toke dhe deti, që arriti një famë të madhe ndër kohra. Fillimisht emrin Kolkin, ja vendosën Kolhët, themeluesit, por nuk mbetën prapa dhe romakët që e quajtën Olkiniumi sipas Tit Livit, e më tej, Dulkinam, Dylkinjo, osmanët Ylgyn e me radhë, por termi Ulkinion mbeti nga gjeografi i famshëm aleksandian Klod Ptolemeu. Ndikimit të tij i janë referuar që nga George fon Han, e deri tek Eqrem Çabej që e lidhin emrin e qytetit me atë të ujkut, (apo ulk) kafshës symprehtë, simbol i gjuetisë por dhe i ruajtjes së territorit.

Ulqini, një nga qytetet më të vjetra të Adriatikut që kish qënë nën sundimet e Balshajve, Venedikasve e shumë qytetërimeve antike.

Nuk kish si të mos bëhej pre e lakmive të kohëve moderne, të cilët kanë lënë padyshim gjurmët e tyre, si ato osmane, të fundit gjurmë që pas shumë shekujsh vunë në diskutim ekzistencën e vetë qytetit banuar autoktonisht nga Ilirë, Arbër dhe në këtë kohë totalisht nga Shqiptarë.

Kriza Lindore u quajt lufta ruso-osmane më 1877, jo për herë të parë, me shkak rebelimin e prijësve sllavë ndaj sundimit osman në Ballkan, dhe me një pasojë që askush nuk mundi ta parashikonte; Ekzistencës së vetë qytetit të lashtë. Të ndihmuar nga popujt sllavë të Ballkanit, armatat ruse depërtuan nëpër malet Ballkan dhe u gjendën papritur në dyert e Stambollit. Kjo bëri që ushtritë osmane të mos reagonin dot në kohë, dhe pas kaq shekuj lavdie ndër kontinente, kapitullimi osman u shfaq si një mallkim prej qiellit, dhe Perandoria Osmane duke u zvarritur në armëpushimin e Edërnesë dhjetor 1977, ndaloi me traktatin në Jeshilqë apo me emrin bizantin Shën Stefan mars 1878, bisedimet e të cilit u mbajtën tepër sekret.

Çfarë kish ndodhur në këtë marrveshjë të zymtë dhe të fshehtë për të mos u marrë vesh?

Perandoria kish humbur në kushtet me rusët pothuaj gjithë Ballkanin, duke ua dorëzuar sllavëve, të cilët që nga ky çast do të dilnin nga kjo perandori. “Me nënshkrimin e këtij traktatimë 3 mars 1878 Turqia humbi rreth 80% të zotërimeve të saj në Ballkan dhe Rusia kerkonte si dëmshpërblim lufte pjesën më të madhe të Dobruxhës, ishujt e Danubit, provincat e Karsit (Kaukaz), Ardahanit, Artvinit në Anadollin Lindor, si dhe një shumë prej 400 milionë rublash. Është e vërtetë që Europa e bëri një sy të verbër për luftën, por tani që cari kërkonte të vëndoste mbi fatin e tërë Lindjes, Anglia dërgoi flotën e saj luftarake të hidhte spirancën para Stambollit, ndërsa Austria mobilizoi ushtrinë dhe shpalli se ishte gati për luftë me Rusinë..” shkruan Robert Matran në librin “Historia e Perandorisë Osmane”. Shqiptarët kishin qënë brenda Perandorisë Osmane në kohëra për çudi më rebeluesit, por dhe më shërbyesit, që nga Epoka Skënderbejane, deri tek 39 kyeministra perandorakë, sa asnjë komb tjetër brenda saj. Tashmë shërbimit të tyre shekullor Perandoria i hodhi një perde të errët që ky popull besnik të mos shihte flirtet e saj me sllavët. Vetë shqiptarët për disa privilegje kishin ndërruar me osmanët vetë ekzistencën duke marrë prej tyre religionin dhe duke shkallmuar nga themeli gjuhën më të vjetër indoeuropiane, shqipen dhe tanimë që quhen osmanë, ku çdo llogari eurosllave do të bëhej si mbi Turqi.

Po si i gjeti shqiptarët? Kjo ndodhi befasie i gjeti jo vetëm shqiptarët, por dhe shtetet europiane në gjumë, pasi prishja e kaq ekuilibrave kontinentalë në një kohë rekord, nuk kish ndodhur kurrë më parë. Të parët u zgjuan shqiptarët, të cilët e morën vesh me një muaj vonesë të vërtetën dhe