Presidenca rumune, parlamenti, ministria e jashtme, etj, nderojnë “historinë e letërsisë shqipe..”, po nga shqipëria?

Rumania është vend mik dhe i dashur me Shqipërinë, me traditë dhe lidhje të hershme, fqinji ynë ballkanik ashtu si dhe ne ka një të kaluar të afërt komuniste, doli nga ajo diktaturë me revolucion dhe mundime dhe tani është një vend i Bashkimit Europian, që zhvillohet dhe përparon ekonomikisht, edhe si demokraci, edhe si kulturë, por dhe si i ndërton marrëdhëniet me vendet e tjera, afër dhe larg.

Shqipëria ka ç’të mësojë. Edhe në rastin e veprimtarisë social-kulturore, diskutimin në Parlament të veprës për historinë e letrave shqipe, së Dr. Luan Topçiut, ku marrin pjesë që nga Presidenca e vendit, Parlamenti, Ministria e Jashtme, drejtues të shoqatës së shqiptarëve të Rumanisë, shkrimtarë, studiues dhe vetë autori.

Le të shohim lajmin që u shpërnda në median rumune me këtë rast:

Më 23 shtator 2021, në sallën “Nicolae Balcescu” të Parlamentit të Rumanisë, u promovua vepra: “Historia e letërsisë shqipe: nga zanafilla deri më sot”, e Dr. Luan Topçiut, koordinator i Qendrës Kulturore Shqiptare në Bukuresht në kuadër të ALAR. Në promovim morën pjesë personalitete të kulturës rumune, përfaqësues të Presidencës së Rumanisë, të institucioneve qëndrore të Qeverisë Rumune, deputetë të Parlamentit të Rumanisë, Televizioni Kombëtar TVR1, gazetarë, anëtarë të komunitetit shqiptar të Rumanisë, shkrimtarë dhe kritikë letrarë të njohur, si dhe përfaqësues të pakicave të tjera kombëtare në Rumani. Kjo veprimtari u koordinua nga Dr. Radu Savulescu, drejtor ekzekutiv i ALAR, i cili u shpreh se: Vepra

është rezultat i punës vetëmohuese të autorit, është një vëllim imponues, vepra e parë gjithëpërfshirëse mbi letërsinë shqipe, e botuar në gjuhën rumune, dhe një nga veprat e pakta të kësaj madhësie të botuar në mbarë botën”.

Të gjithë folësit vlerësuan si një moment historik daljen e kësaj vepre madhore, me një rëndësi të posaçme për njohjen e letërsisë shqiptare dhe spiritualitetit të popullit shqiptar.

Fillimisht, të pranishmit u përshëndetën nga deputeti Bogdan-Alin Stoica, përfaqësues i pakicës shqiptare në Parlamentin e Rumanisë dhe Sekretar i Përgjithshëm i ALAR-it. Deputeti Stoika e quajti një ngjarje historike botimin e këtij libri në gjithë historinë e komunitetit shqiptar të Rumanisë.

Në emër të Presidentit të Rumanisë, Klaus Werner Iohannis dhe Presidencës, e mori fjalën zoti Sergiu Nistor, këshilltar presidencial, i cili shprehu vlerësimin e adminsitratës prezidenciale për daljen e këtij vëllimi dhe autorin e saj. Mes të tjerash, Z. Nistor tha:

Në emër të Parlamentit të Rumanisë përshëndeti kryetari i Grupit Parlamentar të Pakicave Kombëtare, deputeti Varujan Pambuccian, e cili vlerësoi daljen e këtij libri dhe përgëzoi autorin e tij. Mes të tjerash, z. Pambuccian tha:

Z. Andrei ˆ1ˇl1ˇ ãrnea, Drejtor i Përgjishëm pranë Ministrisë së Punëve të Jashtme, lexoi letrën e urimit që Ministri i Punëve të Jashtme të Rumanisë, Bogdan Aurescu, ia drejton autorit të veprës si dhe shoqatës ALAR për veprimtarinë e saj. Përfaqësuesi i MPJ të Rumanisë u shpreh:

“Kam kënaqësinë t’ju drejtohem juve me rastin e një evenimenti të rëndësishëm kulturor, që feston në të njëjtën masë thellësinë e kulturës shqiptare si dhe përpjekjet domethënëse të një njeriu të shquar të kulturës, Dr. Luan Topçiu, për të paraqitur gjithë historinë e letërsisë shqipe për publikun e specializuar dhe, besoj, edhe për dashamirësit e letërsisë në Rumani”. Ai foli, gjithashtu, për marrëdhëniet dypalëshe midis dy vendeve dhe ndihmën që Rumania ofron në procesin e integrimit europian të Shqipërisë, duke nënvizuar: “Në tërësinë e përpjekjeve të promovimit të marrëdhënieve rumuno-shqiptare, ky eveniment përmirëson gamën e veprimeve politike dhe diplomatike në nivel qeveritar sektorial, (...) megjithë vështirësitë e krijuara nga pandemia, kur marrëdhëniet me Republikën e Shqipërisë ka përfshirë edhe komponentën e transferimit të ekspertizës në mbështetje të aderimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian, objektiv që Rumania e mbështet në mënyrë të qartë dhe konstante. Shprehim mbështetjen tonë për konsolidimin e marrëdhënieve midis vendeve dhe popujve tanë, sidomos në linjë kulturore. I dëshirojmë ALAR-it dhe zotit Topçiu shumë sukses në aktivitetin e tyre. Kemi besim se së bashku, nëpërmjet përpjekjeve të vazhdueshme, në të cilat Ministria e Jashtme Rumune mbetet një partener i afërm, kontribuojmë për thellimin e marrëdhënieve dypalëshe në bazë të vlerave dhe parimeve demokratike, në një frymë të sinqertë dhe konstruktive. Të shpresojmë në bashkëpunimin edhe në frymën e këtij libri dhe me një hapje drejt asaj që është më e afërt për shpirtin e një populli siç janë poezia dhe letërsia”.

Në emër të Qeverisë së Rumanisë, përshëndeti edhe zëvendëssekretari i shtetit i Departamentit për Marrëdhënie Ndëretnike në Qeverinë e Rumanisë, z. Thomas ˆindilariu, i cili vlerësoi veprën, duke theksur edhe rëndësinë e promovimit të diversitetit në kulturën rumune. Mes të tjerash ai tha: “Vepra ndriçohet nga persepektiva e brendshme dhe nga perspektiva e jashtme, kjo gjë sjell dhe magjinë e këtij libri shumë të rëndësishëm. Punimi juaj, zoti Topçiu, është një studim i sistematizuar, është një studim tepër serioz i mirëseardhur në kulturën rumune.”

Në emër të Patriarkanës së Kishës Ortodokse të Rumanisë dhe të vetë Patriarkut Daniel, përshëndeti Prifti Prof. Dr. Stefan Buchiu, me origjinë shqiptare, babai i të cilit ka shërbyer si prift i kishës shqiptare të Bukureshtit. “Çdo njeri që promovon kulturën sjell një ndihmesë në afirmimin e kombeve dhe kulturave të tyre.” – u shpreh ai”. Lidhur me origjinën e tij shqiptare, At Buchiu tha se: “Ndihem shumë mirë në praninë tuaj, sepse gjyshërit e mi kanë ardhur nga jugu i Shqipërisë. Babai im ka mbrojtur tezën e doktoratës për kishën autoqofale shqiptare dhe për personalitetin e Fan Nolit”.

Në këtë eveniment ishin të pranishëm, gjithashtu, deputeti George Paladi, anëtar i grupit parlamentar të miqësisë Rumani-Shqipëri, si dhe Z. Nicolae Brînzea, përfaqësues i Sekretariatit të Përgjithshëm të qeverisë rumune.

Për veprën foli në mënyrë të hollësishme shkrimtari dhe kritiku letrar, Marius Chelaru, zëvendëskryeredaktor i revistës prestigjioze “Convorbiri literare”. Z. Chelaru, kritik dhe njohës i letërsisë shqipe, e konsideroi veprën si një realizim të jashtëzakonshëm. “Është e dyta histori e plotë e letërsisë shqipe në botë, pas asaj të Robert Elsie-së, të shkruar në anglisht. Por ky libër është ndërtuar në një mënyrë origjinale. Autori zbulon proceset letrare, përmes një metode koherente, zbulon autorët e rëndësishëm. Letërsia shqiptare, sipas studiuesit Luan Topçiu, është një letërsi europiane, e pasur, me autorë të rëndësishëm, deri tek niveli i shkrimtarit me njohje botërore, Ismail Kadare”.

Për veprën foli edhe zëvendësministri i Kulturës dhe shkrimtari Mihai Firicã, i cili u shpreh se: “Ndodhemi para një evenimenti që do të shënjojë historinë letrare të Rumanisë, por dhe të Shqipërisë. Jam në dijeni të plotë të promovimit të kulturës shqiptare në Rumani. Nuk është vetëm një histori e letërsisë, por edhe një histori e Shqipërisë, një demarsh kulturor, që krijon ura lidhëse midis dy kulturave. Libri bën një paraqitje dhe analizë të shkrimtarëve në të gjitha trevat e banuara me shqiptarë, dhe lëçitësi rumun mund të konstatojë procese të ngjashme të ecurisë letrare shqipe me letërsinë rumune. Është fjala për një vepër monumentale. Por, ajo që ndodh me

Lajmi, veprimtaria, puna e madhe e studiuesit Dr. Luan Topçiu, vlerësimet dhe jehona e saj në një vend tjetër europian, vepra vetë në radhë të parë, që është kulturë, histori e gjuhës dhe e letrave shqipe, identitet, u përshëndetën, siç e pamë, nga i gjithë shteti rumun. Presidenca, Parlamenti, Ministria e jashtme dhe autoritetet të kulturës.

Në Shqipëri jo vetëm që mungon një vepër kështu, e madhe, gjithëpërfshirëse, Shqipëria, Kosova, letërsia e tyre në Ballkan, në diasporë e në kohë të ndryshme, por dhe kur ajo botohet në një vend tjetër, nderohet atje, shoh se nga Shqipëria ka një indiferentizëm të keq, tronditës.

Si ka mundësi që në këtë takimi të madh nuk është e pranishme ambasada e Shqipërisë në Rumani, ambasadori nxjerr lajme të vetat se si po vrapon në fusha sporti e nuk vrapon për atje ku eshtë Shqipëria, tek detyra e tij? Po nga Ministria e Jashtme e Shqipërisë asnjë përfaqësues për homologët e tyre rumunë, as dhe një përshëndetje a letër. As nga qeveria e presidenca shqiptare. As nga institucionet kulturës dhe të librit.

Interesohem të di dhe protokolli rumun i kishte nisur në kohë ftesat përkatëse homologe institucioneve shqiptare, por nuk e di pse kjo mospjesëmarrje kokëfortë nga Shqipëria? Institucioneve përkatëse nu u intereson kultura, imazhi europian, sukseset shqiptare në Europë e botë, që nuk janë biznes, ku fitohen para? Por fitohet dinjitet, njohje të vlerave, besim, respekt, etj, etj, të cilat i hapin rrugën bashkëpunimit të mëtejshëm, ekonomik, etj,

Nga fotot e veprimtarisë në Parlamentin Rumun, shoh se të gjithë të pranishmit kanë vendosur maskat sanitare kundër pandemisë, në Shqipëri neglizhohet kjo, institucioneve, qyteteve, rrugëve, por kanë maskat e padukshme të vanitetit, të kompetentëve pa produkt, të arrogantit e të prapambeturit, etj, etj.

Europë të Bashkuar pa kulturë nuk ka, Shqipëria nuk hyn në Europë pa kulturën e saj.

Përgatit Erald Shulla shoqatën e shqiptarëve të Rumanisë, nuk të befason. Unë njoh nga afër revistën kulturore dhe shkencore që e konsideroj, pa e ekzagjeruar, se është një nga nga revistat më të mira që del në Rumani. Profesor Luan Topçiu është një fat për kulturën shqiptare, por dhe për kulturën rumune, duke njohur edhe numrin e madh të librave të përkthyera në të dy gjuhët.

Zoti Dr. Radu-Cosmin Sãvulescu foli në cilësinë e Drejtorit të Përgjithshëm të ALAR, por edhe në cilësinë e albanologut dhe bashkëpunëtorit të afërt i autorit.” Kam nderin dhe gëzimin të punoj nga afër me dr. Luan Topçiun, një njeri që karrierën dhe jetën e tij ia ka kushtuar letërsisë dhe kulturës në përgjithësi. Kjo vepër është e rëndësishme jo vetëm për kulturën shqiptare, por edhe për kulturën rumune, sepse gjuha rumune bëhet, këtu, mjeti për një histori masive dhe erudite të një letërsie tjetër europiane. “Historia e letërsisë shqipe” do të vendoset në raftet e bibliotekave kryesore të Europës dhe botës, jo vetëm si dëshmi e vlerës së pamohueshme të autorit, por edhe si kontribut që komuniteti shqiptar në Rumani, nga njëra anë, dhe gjuha rumune, nga ana tjetër, e sjellin atë në kulturën universale.

Në fjalën e tij, autori i librit, Dr. Luan Topçiu, falenderoi pjesëmarrësit, përfaqësuesit e institucioneve të larta të shtetit rumun, për nderin që i bëhet atij personalisht, por dhe letërsisë shqipe dhe kulturës shqiptare. Ai theksoi se “evenimenti i sotëm është një nderim që i bëhet të gjithë shkrimtarëve shqiptarë”. Lidhur me këtë nismë, Luan Topçiu u shpreh: “Në kontekstin kur në shekullin e kaluar u fol kaq shumë për krizën e romanit, krizën e poezisë, por edhe të historive të letërsisë, në vendet e Europës Lindore, u bë edhe më imperative rishikimi i vlerave (mutacioni i vlerave), sepse periudha e diktaturës komuniste krijoi një sinkopë në ecurine e natyrshme të letërsisë.”

Vëllimi “Historia e letërsisë shqipe: nga zanafilla deri më sot”, shkruar nga Dr. Luan Topciu u botua me mbështetjen e Qeverisë Rumune, dhe tashmë ka mbërritur në bibliotekat më të rëndësishme dhe institucionet kulturore në Rumani, Shqipëri dhe në shumë shtete të tjera Europë dhe në Botë.