Intelektual

Amaneti i Selman Rizës është plotësuar. 13 fle toret e trasha, 64-le këshe të kohës së monizmit janë kompjuterizuar e tashmë janë botuar me rastin e 100- vjetorit të lindjes. Me titullin “Mendime të pashkëputur të një vazhde të vetme”, libri me 608 faqe, botuar në Prishtinë nga “Dukagjini”, tashmë ka marrë rrugën për tek lexuesi. Ndërsa, fletoret me dorëshkrimin e Rizës ruhen me kujdes në familjen e tij. Me shkrimin e tij të qartë, në to janë renditur mbi 7000 shënime, mendime, aforizma, ide, konceptime teorike, vrojtime apo meditime të thella. Të gjitha në një vazhdë, ashtu siç i kishin ardhur në mend. Koha kur u shkruan qe një periudhë e vështirë për mendimtarin Riza. Janë shkruar në mbetjet kohore dhe gjendjet shpirtërore midis burgosjeve, internimeve, riburgosjeve, riinternimeve, ndëshkime të shkaktuara pikërisht për veprimet sipas pasioneve të tij të jetës – Gramatikës (Dijes) dhe Kosovës.

Ecejaket e tij nga dijet nacionale tek universalet dhe e kundërta, shkrirja e tyre me lehtësinë e mjeshtrit, përveç se sjellin rezultate me vlerë në çështjet konkrete, flasin mirë për kulturën tonë dhe për potencialet e saj. Në kulturën shqiptare të shekullit XX, vepra e S. Rizës mund të mbetet e vulosur nga një paradoks: moralisht emancipuese, shkencërisht e thelluar, kritikisht rrugëhapëse, pretendimisht rithemeluese, ajo nuk gjeti shumë rezonanca të mirëfillta te bashkëkohësit. Pa fajin e saj, ajo do të mbetet si një monument për të folur për “lirinë” dhe gjendjen tonë të shpirtit, për mendësinë tonë në një kohë gjumi euforik.

“Mendime të pashkëputura të një vazhde së vetme”, janë pjesë integrale e veprës së Selman Rizës. Ato paraqesin një lloj ditari intelektual të tij, shpesh të përzier me elemente biografike që i japin një aspekt jetësor tërësisë së preokupimeve të tij, paraqesin një pjesë të rëndësishme të mendimtarisë dhe të preokupimeve të Selman Rizës në një formë të pazakonshme.

Tërheqin vëmendjen sidomos mendimet e tij që lidhen me teorinë dhe filozofinë e njohjes, me klasifikimin e shkencave, me çështje të raportit gjuhë/ mendim/ realitet, me çështje të konceptimit të shkencës që ai e konsideronte të themeluar për herë të parë nga ai vetë – të Intelektologjisë dhe komunikativistikës, me çështje të mirëfillta të gjuhësisë...

Në të njëjtin vend dhe mënyrë, në një vazhdë, jepen dhe reagimet e ndryshme emocionale, momentet që do t’i kenë bërë përshtypje, ndonjëherë shtytjet për t’u shprehur në mënyrë tjetër, sidomos për çështje identifikimi emocional. Nga vepra e cila do të promovohet edhe në Tiranë (nesër në Muzeun Historik Kombëtar) kemi shkëputur për lexuesit e “Milosaos” pak faqe, marrë direkt nga dorëshkrimet.