Më tremb ajo që i ndodhi Profesor Nazmi Koçit…

Pas përurimit të dy vëllimeve “Stomatologjia në Shqipëri” me autor Prof. as. dr. Nazmi Koçi

Të mos shqetësohen miqtë dhe shokët, Nazmi Koçi gëzon shëndet dhe lumturon nga mbarësia e klinikës së tij, në mes të Tiranës. E shëmtuara dhe e keqja qëndron këtej nga ne…

Si dëshirë, atij mund t’i ketë lindur më herët, ne po e fillojmë nga viti 2003... Atëherë kur ishte në krye të sektorit të shërbimit stomatologjik në Ministrinë e Shëndetësisë, një ditë i thonë do të transeferohesh, do të shkosh në krye të Autoritetit Shëndetësor të Tiranës. Iku…dhe pas disa ditësh kthehet të marrë dosjen me materialet vetjake. E reja që i kishte zënë vendin,me mirësjellje i thotë, se:- Pastrova sirtarët dhe e hodha në kosh….

Në atë dosje ishin përzgjedhur të dhëna mbi historinë e shërbimit stomatologjik dhe skeduar emra të nderuar mjekësh, që kishin hedhur themelitë vite më parë,tashmë të lënë në harresë si diçka “e vjetër”. Pluhur mbi ata personalitete nga indiferentizmi, por mbase edhe nga euphoria e përparimit të sotëm, që u inskenua figurshëm aq “mrekullisht”me hedhjen e asaj dosjeje. Gjithsesi, për Profesorin, ky incident ishte tjetër arsye motivimi dhe frymëzimi.

Hulumtimin dhe vjeljen mbi zhvillimin e shërbimit stomatologjik e vendosi në axhendën e ditës. Bashkëbisedoi edhe me drejtuesit e Urdhërin e Stomatologut për idenë e përgatitjes së historikut të këtij shërbimi, të cilët e falenderuan, e inkurajuan dhe i premtuan se do ta ndihmonin moralisht dhe materialisht në këtë projekt të vlertë. U muar dhe një vendim në Këshillin Kombëtar , të cilin ai e botoi në të dy vëllimet. Madje, parashikuan edhe tirazhin e këtij botimi me 2000-2500 kopje duke menduar se në dy mjekë stomatologë, njëri do ta bënte pjesë të bibliotekës personale. Ndërkohë, Urdhëri e pajisi edhe me autorizim për t’i lehtësuar procedurën e shfletimit dhe të grumbullimit të lëndës objekt në Bibliotekën Kombëtare, Arkivin e Shtetit, Ministrinë e Shëndetësisë, Fakultetin e Mjekësisë dhe për t’iu hapur lehtësisht çdo derë, ku do të trokiste…

Nuk ishte dhe aq i lehtë ky udhëtim nëpër faqe gazetash, dosjesh voluminoze, takimesh e bashkëbisedimesh. Pesë vjet, fjala vjen,i është dashur të hyjë dhe dalë nëpër mjediset e Arkivit Shtetëror. I nxirnin filma, herën tjetër diapozitiva dhe të tretën ditë durimi dhe lutjesh, punonjëset e shërbimit, nga meraku i mosdëmtimit fizik të dosjeve, i nxirrnin origjinalin e dokumentit të dëshiruar. Mbi 40 mijë faqe fotokopje ka bërë në këtë institucion, burim i çmuar dhe i pasur të dhënash historike. Më shumë se për lodhjen dhe harxhimet materiale, i vinte keq për kohën që po i hante ky angazhim. Nuk ishte i lirë nga detyrimet në klinikën e tij private, por liroi veten për të përmbushur me sukses këtë mision shpirtëror dhe profesional.

Erdhi një moment, kur strukturat përkatëse për problemet e tyre u tërhoqën nga marëveshtja e dikurshme. Një mjegullnajë e dendur pushtoi edhe horizontin e ardhshmërisë të projektit.

Edhe vetë profesori e pohon se në atë periudhë përjetoi ditë të trishta duke u ndodhur në një udhëkryq... Mirëpo, një fjalë e urtë dibrane thotë, se: “Një plak e bëjnë burrë të mirë, fëmijët e vet”. Kështu ndodhi edhe me Nazmi Koçin! Brunilda dhe Ervini, njëkohësisht edhe bashkëkolegë të klinikës, nuk e lanë as të mendohej dhe jo më të dëshpërohej e të turpërohej, por iu bashkuan në atë betejë që kishte nisur prej vitesh, duke iu bërë krah i djathtë në përgatitjen e lëndës, frymëzues moralë dhe mbështetës financiarë. Thënë ndryshe, bashkësfilitës deri në finalizim. Brunilda në pozicionin e redaktores, fal aftësive të larta profesionale dhe përkushtimit të veçantë për gati gjashtë muaj rresht, çohej në orën katër duke punuar me materialin. Më tej, në orën shtatë çonte djalin në shkollë për të vijuar pastaj me punën në klinikë apo sipas programit jepte leksione në Fakultet për studentët e stomatologjisë. Ervini,me njohuritë e fituar nga eksperienca disa vjeçare në SHBA, mundësoi vjeljen e informacionit të duhur dhe mjaft interesant mbi historinë botërore të lindjes dhe zhvillimit në shekujt të shërbimit stomatologjik. Ajo që është më e rëndësishmja, të dy bashkë, motër e vëlla, për fat por jo rastësi edhe mjekë në të njëjtin shërbim si babai i tyre, përfaqësuan denjësisht në këtë botim: mendimin, kontributin dhe synimet e brezit të sotshëm të stomatologëve shqiptarë. Brunilda gëzon titullin e Profesores së Asociuar dhe ka 22 vjet në profesion, ndërsa Ervini me mbi 15 vite përvojë në punë dhe kualifikime të shumta shkencore jashtë vendit. Më të aftë dhe më të mirë staf për të realizuar këtë projekt serioz, vetëm nëpër ëndërra mund ta pretendoje…

Më shumë se fjalët tona këtë përsosmëri bashkëpunimi dhe mrekulli profesionale e dëshmon tashmë produkti i realizuar në dy vëllime luksoze e cilësore, me letër speciale dhe fotografi me ngjyra. Informacioni i bollshëm me detaje të këndshme jetësore mbi historinë e stomatologjisë botërore të pasqyruara rrjedhshëm në këtë libër, burojnë nga lashtësia dhe vijnë gradualisht përmes etapave kulmore deri në ditët e sotme. Ajo që është pjesa më voluminoze dhe të gëzon për të dhënat e vlerta, mbetet përshkrimi mjeshtëror dhe shumë korekt i ecurisë së këtij shërbimi në Shqipëri.Kujtojmë, se janë dashur gati njëzetë vite punë dhe një angazhim i jashtëzakonshëm nga ky staf familjar stomatologësh për të lartësuar këtë statujë madhështore që pak shërbime shëndetësore e gëzojnë. Iu lumshin mëndja dhe duart! Profesor Nazmiu, nuk ka shumw dwshirw të flasë për vështirësitw dhe pengesat që ka kaluar, por mjaftohet duke thënë: “Botimi i këtij punimi ka qenë qëllimi im i jetës. Le të jetë dhuratë e Klinikës “Evident” për stomatologjinë shqiptare”.

Kush i ka parë dhe shfletuar këto dy volume është mrekulluar me informacionin e bollshëm dokumentar dhe profesional, ku gërshetohet natyrshëm me fakte dhe ndodhi interesante. Duhet thënë se ky botim serioz dhe dinjitoz “detyroi” të kthente kokën edhe Akademia e Shkencave të Shqipërisë. Konsideratë dhe vlerësim i nderuar si parathënie e volumit të parë, përgatitur nga Prof. Dr. Shaban Sinani. Edhe promovimi i këtij botimi, u organizua në kujdesin dhe në mjediset e Akademisë ashtu si e kërkonte dhe meritonte vlera e kësaj pune studimore shkencore disavjeçare.

Kaq! Nuk ka më histori për… “Historinë e Stomatologjisë Shqiptare”.

Turp dhe faqja e zezë për ata që duhet të gëzoheshin dhe të interesoheshin më shumë se ne të tjerët për këtë botim. Nuk po ndalemi në atë besprerje të mbështetjes morale dhe materiale që premtuan dhe nënëshkruan, sepse fal karakterit të tyre familjar dhe profesional ata e anshkaluan, por edhe tani që finalizuan dhe mbërritën te kjo mrekulli, nuk u bë dikush i gjallë tu trokiste në derë për t’i uruar dhe përgëzuar. Jo në interesin e kësaj familje, por të shoqërisë dhe mbi të gjitha të detyrave zyrtare dhe përgjegjësive shtetërore që ata mbajnë, të uleshin dhe të programonin promovimet dhe shpërndarjen e këtij botimi. Madje, e detyrueshme për tu shfletuar nga stafet punonjëse dhe studentore të degës së stomatologjisë. Asnjë e keqe, veç të mirës do të vinte nga ky angazhim dhe ndërgjegjësim intelektual dhe qytetar. E kemi fjalën për rektoratet e universiteteve mjekësore dhe akoma më shumë për dekanatet e Fakulteteve dhe Departamentet e Mjekësisë Dentare, për Ministrinë e Shëndetësisë apo Këshillin Kombëtar të Urdhërit të Stomatologut e Shoqatën Stomatologjike Shqiptare. A thua se bëhet fjalë për një roman apo vëllim me poezi, ku pjesëmarrja në promovim, përjetimet dhe detyrimet mbeten dëshira vetjake.

Nuk bëhet fjalë për një botim të zakonshëm, por për një punë voluminoze, për një kujtesë sa frymëzuese aq mirënjohëse dhe falenderuese. Ndaj duhet të vlerësohet dhe nderohet gjithë ky mund i derdhur ndër vite nga kjo familje fisnike dibrane. Vetëm ata që”i hyn këtij deti më këmbë”e dinë sa janë munduar dhe kanë harxhuar për të mbërritur deri në breg të suksesit. Në këtë nismë, ata u motivuan dhe u frymëzuan nga dashuria për profesionin, mirënjohja për ata që kanë bërë më shumë se e zakonshmja në ecurinë e këtij shërbimi, ku koha dhe shoqëria i ka lënë në harresë. Po ashtu, në shenjë respekti dhe nderimi për kolegët dhe studentët e tyre dhe mbi gjithçka të dëshiruar dhe pasionuar për të dokumentuar dhe pasqyruar historinë e stomatologjisë në shekuj. Dhe ia arritën që t’i përmbushin detyrimet shoqërore qytetare dhe intelektuale me seriozitet dhe disiplinë maksimale…

Mirëpo, më trëmb ajo që i ndodhi Prof. As. Dr. Nazmi Koçit dhe uroj të mos e përjetojë asnjë nga ne që merremi me këto punë. E po të rrish netë pa gjumë, të nxjerrësh sytë nëpër arkiva dhe biblioteka, të harxhosh edhe miliona lekë nga buxheti familjar për të përgatitur një vepër që do të kërkonte staf specialistësh dhe buxhet shteti dhe këta zyrtarë, mos të thonë të paktën “Faleminderit!”, kjo është të vësh duart në kokë!

Më e pakta ky botim mund të jetë lëndë me zgjedhje për studentët e Fakultetit të Mjekësisë Dentare sepse nuk dëmton por kuron memorien e çdo mjeku të ri në pragudhëtimin e tij profesional. Duhet të jetë e qartë për këdo se të njohësh historinë e profesionit do të thotë të njohësh vetë profesionin. Po ashtu, degët e Urdhërit të Stomatologut në shtatë qarqet e Shqipërisë duhet të organizojnë promovimin dhe shpërndarjen te antarët e këtij botimi që më shumë vlen se sa kushton. Të njëjtën ndjeshmëri dhe përgjegjësi për t’i dhënë hapësirë dhe gjeografi duhet të kenë edhe institucionet shtetërore dhe sidomos Ministria e Shëndetësisë. Bëhet fjalë për Historinë e Stomatologjisë Shqiptare, shërbim shëndetësor që është duke na shërbyer më shumë se simotrat e veta edhe në një drejtim tjetër. Pa e tepruar atë do e konsideronim si ambasadoren më dinjitoze të Shqipërisë nëpër botë për sot dhe nesër…

Më thoni kush qytetar i huaj është duke ardhur në Shqipëri për të kryer një shërbim kardiokirurgjik, neurologjik, pneumologjik, okulistik, dermatologjik… etj. Ndërkohë, që nëpër klinikat stomatologjike kryesisht të Tiranës, veçse shqip janë duke u dëgjuar pacientë që komunikojnë anglisht, italisht, Gjermanisht,frengjisht.

Dikush mund të thotë, se arsye e kësaj “dyndjeje” janë edhe çmimet e ulëta krahësuar me vendet e tyre. Po! E vërtetë mund të jetë! Por, mos kujtoni se ata janë aq të paditur dhe indiferentë ndaj cilësisë. Absolutisht! Madje, janë shumë pretendues sepse bëhet fjalë jo thjeshtë për anën funksionale të këtij shërbimi por edhe atë estetike. Gjatë procesit përgatitor, pacientët e huaj kanë hapësira disa ditore të lira për tu kthyer në turistë duke vizituar qytetet dhe vende piktoreske. Mirësi dhe arritje që i është “faturuar” në miliona njerëz, sektorit të turizmit. Nuk ka rëndësi! Përfiton shoqëria dhe Shqipëria.

Por, fjalën e kishim te stomatologjia… Vitet e fundit, stomatologjia shqiptare po e dëshmon denjësisht vetveten si shërbim konkurues dhe bashkëkohor. Tashmë edhe me historinë e saj të shkruar, e cila domosdoshmërisht duhet respektuar dhe nderuar duke u promovuar dhe shfletuar…