“Dy Rrugët e Idromenos”, zbulohen fotografitë e panjohura të piktorit
Fotografi të panjohura të realizuara nga një prej patriarkëve të pikturës shqiptare, Kolë Idromenos, do të ekspozohen për herë të parë. Në datën 26 janar, në Shkodër, nën kurimin e artistit Adrian Paci do të ekspozohen krahas pikturës së tij të njohur “Dy Rrugë”, edhe një seri fotografish të rralla, që sipas kuratorit mendohen të jenë realizuar në funksion të tablosë, edhe pse nuk janë shfrytëzuar për të përftuar imazhin përfundimtar. Ekspozimi i pikturës “Dy Rrugët”, pjesë e koleksionit të Muzeut Historik të qytetit, mundësohet nga bashkëpunimi me Bashkinë Shkodër, ndërsa ekspozita mbështetet financiarisht nga Ministria e Kulturës. “Kjo ekspozitë nuk merr përsipër të analizojë të gjithë spektrin e aktivitetit të Idromenos por, duke u nisë nga një zbulim i fundit në arkivën e muzeut ‘ Marubi’, vendos përballë një seri fotografike me pikturën e tij të mirënjohun ‘ Dy Rrugët’. Gjithashtu, pjesë e kësaj ekspozite do të jenë edhe disa punime në pikture të paekspozueme ma parë: ‘ Shën Pjetri e Shën Pali me katër ungjilltarët’, si dhe një tabllo që na paraqet mundimet e ferrit”, sqaron kuratori Paci, teksa merr në shqyrtim tablonë dhe fotografitë e realizuara nga Idromeno. “Në tabllonë ‘ Dy Rrugët’ narracioni asht i kjartë, e po ashtu morali që rrjedh prej tij. Piktura nuk na paraqitet me zona të errëta, ngarkesa dramatike, figuracione fantazmagorike e misterioze. Rruga për në parajsë asht e mundimshme, e zhveshur e pa gjelbërim, kurse drejt derës së madhe të ferrit asht drejtue një vargan i madh njerëzish. Ky ‘ procesion’ njerëzor duket sikur rrëshqet pa bujë dhe si pa e kuptue, skenë mbas skene, përfundon te një destinacion i tmerrshëm në gropën e thekshme të skëterrës”, thotë Paci. Vendosja përballë e tablosë dhe fotografive, nuk lidhet thjesht me faktin se ato janë realizuar nga Idromeno. Paci zbulon se shkrepjet janë realizuar për t’i shërbyer në realizimin e pikturës. “Krejt ndryshe na shfaqet grupi i fotografive që, me shumë gjasa, janë shkrepje që Kola i ka ba si parapërgatitje për një seri pikturash. Kronologjia nuk asht e sigurt, por periudha duhet të jetë ajo mes 1892- 1894, kur mjeshtri shkodran ka punue për tablonë ‘ Dy Rrugët’. Prania në ekspozitë e pikturës ‘ Betimi në Rrenë’, ku dy djaj i tërheqin me danë e i presin me gërshanë gjuhën një mëkatari, ndërsa ai digjet në flakët e ferrit, si dhe afërsia e saj me fotografinë që ekspozohet këtu, tregon se ka shumë mundësi që edhe fotot e tjera të kenë pasë si destinacion final një projekt pikturash. I sigurt asht fakti se këto foto nuk janë përdorë për skenat e tabllosë ‘ Dy Rrugët’”. Sipas tij, fotografitë na shfaqen ma shprehëse dhe ma befasuese se pik- turat. “Duket sikur në trajtimin e telajos, përpunimin e ngjyrës, ravijëzimin e anatomisë dhe deformimin e qëllimshëm të figurave, diçka asht bjerrë nga forca e imazhit. Kurse në ndërtimin e fotografisë, vizioni na vjen i drejtpërdrejtë e me forcë të jashtëzakonshme”, thotë ai.