Spiunazhi rus në Ballkan, ndikimi në 10 vitet e fundit
Si e ka shtrirë Rusia kontrollin në rajon, bazat dhe qëllimi i agjentëve
Ballkani dhe Maqedonia në veçanti kanë përjetuar një ndikim propagandistik rus përgjatë dekadës së fundit, me qëllimin për ta mbajtur larg vendin nga BE dhe NATO. Kështu tregojnë dokumente të rrjedhura të shërbimeve të kundërzbulimit në Maqedoni, të cilat janë publikuar në prestigjiozen britanike “The Guardian”. Dokumentet thonë se që në vitin 2008 Rusia ka provokuar mosmarrëveshje në Maqedoni...
Spiunët dhe diplomatët rusë kanë qenë të përfshirë në një përpjekje gati dhjetëvjeçare për të përhapur propagandë dhe për të provokuar mosmarrëveshje në Maqedoni, sipas disa dokumenteve të klasifikuara të rrjedhura, nga agjencia e inteligjencës së vendit. Dokumentet sugjerojnë se Moska ka kërkuar të rrisë ndikimin e saj në të gjithë vendet e ish- Jugosllavisë. Qëllimi i Kremlinit është t’i ndalojë ata të hyjnë në NATO dhe t’i largojë nga influenca perëndimore, thonë raportet. Dosjet u morën nga Projekti i Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit dhe u ndanë me “Guardian”. Dokumentet gjithashtu tregojnë përpjekjet e inteligjencës serbe për të mbështetur nacionalistët prorusë dhe antiperëndimorë në Maqedoni.
Mbledhja e raporteve të fshehta vjen nga kundërsiguria e Maqedonisë. Rreth një e katërta e popullsisë së vendit prej 2 milionë banorësh janë shqiptarë etnikë. Nacionalistët maqedonas dhe mbështetësit e ish- kryeministrit konservator Nikola Gruevski kanë akuzuar Zaev se i ka dhënë shumë pushtet minoritetit shqiptar të vendit. Në muajin prill, turmat proGruevski sulmuan ndërtesën e Parlamentit në kryeqytet, Shkup. Ata rrahën Zaevin dhe lënduan të tjerë.
Përpjekjet ruse dhe serbe për të larguar Maqedoninë nga Perëndimi kanë kontribuar në krizën e gjatë politike dhe etnike të vendit, tregojnë dokumentet e rrjedhura.
Për nëntë vitet e fundit, Maqedonia ka qenë “duke iu nënshtruar një aktiviteti të fortë propagande shkatërruese dhe aktiviteti inteligjence” të drejtuar nga ambasada ruse, sipas një njoftimi të përgatitur më herët gjatë këtij viti për Vladimir Atanasovski, drejtor i administratës së Maqedonisë për siguri dhe kundërinteligjencë ( UBK). Ky operacion ndikimi ka filluar në vitin 2008 kur Greqia bllokoi përpjekjen e Maqedonisë për t’u bashkuar me NATO. Greqia, fqinji i saj jugor, nuk pajtohet me përdorimin e emrit Maqedoni për këtë vend.
Dokumenti thotë: “Duke përdorur mjetet dhe metodat e të ashtuquajturit pushtet i butë, si pjesë e strategjisë së Federatës Ruse në Ballkan, qëllimi është izolimi i vendit [ Maqedonisë] nga ndikimi i Perëndimit”. Aty thuhet se politika e jashtme e Rusisë në rajon është “në korrelacion të ngushtë” me strategjinë e saj të energjisë. Qëllimi i Kremlinit është të kontrollojë “burimet strategjike të energjisë përmes partneritetit me vendet e Ballkanit” dhe ta bëjë Maqedoninë “ekskluzivisht të varur”. Dosjet e rrjedhura gjithashtu hedhin dritë mbi mënyrën se si Kremlini kryen spiunazhin. Aty thuhet se tre agjentë nga shërbimi i zbulimit të huaj, SVR të Rusisë, janë të vendosur në Shkup dhe mbikëqyren nga stacioni motër i SVR në kryeqytetin serb, Beograd. Ambasada ruse në Maqedoni është gjithashtu shtëpi e katër spiunëve nga agjencia e inteligjencës ushtarake të Rusisë, me aktivitetet e tyre të koordinuara nga baza e GRU në Sofje të Bullgarisë.
Gazetarë të agjencisë shtetërore të lajmeve në Rusi, TASS dhe përfaqësuesit e “Rossotrudnichestvo”, një organ kulturor shtetëror, bashkëpunuan me inteligjencën ruse. FBI ka hetuar “Rossotrudnichestvo” me dyshimin se po përpiqet të rekrutojë amerikanë si “asete inteligjence”. Dokumentet thonë se diplomatët rusë janë “jashtëzakonisht të kujdesshëm” kur takohen me kontaktet; shpesh “ndryshojnë vendndodhjet në minutën e fundit”; nuk përdorin telefona celularë; dhe përdorin fjalëkalime dhe legjenda ( tregime të rreme që mbulojnë identitetin apo qëllimin e vërtetë). Agjentët rusë u kanë ofruar të holla mediave maqedonase për të përhapur “informacionin dhe dezinformimin”, pohojnë dosjet. Rusia gjithashtu ka rritur në mënyrë drastike shtrirjen e saj kulturore në Maqedoni, duke nxitur një ide të identitetit “pansllav” dhe besimin e përbashkët ortodoks.
Ambasada e saj ka mbikëqyrur krijimin e rreth 30 shoqatave miqësore Maqedoni- Rusi. Ajo ka hapur një qendër kulturore ruse në Shkup dhe sponsorizoi ndërtimin e kishave të stilit rus në të gjithë vendin, thonë dokumentet. Aty shtohet se konsullatat ruse në qytetet e Manastirit dhe të Ohrit funksionojnë si “baza të inteligjencës”. Rezultatet e përpjekjeve të influencës së Moskës duken të përziera. Rusia ka qenë një përkrahës i zjarrtë i Gruevskit, i cili u detyrua të japë dorëheqjen si kryeministër në janar, pas akuzave që kishte përgjuar mijëra qytetarë maqedonas. Gruevski dhe disa figura të larta të Partisë Konservatore janë akuzuar nga një prokuror i posaçëm për akuzat që përfshijnë abuzimin e pushtetit, pastrimin e parave dhe korrupsionin. Ata mohojnë çdo keqbërje. Zgjedhjet në dhjetor krijuan një Parlament të varur. Rusia akuzoi SHBA dhe BE për ndërhyrjen në zgjedhje dhe tha se Perëndimi, duke mbështetur Zaevin, donte të ndante Ballkanin dhe të krijonte një “Shqipëri të Madhe”.
Në NATO, Kremlini ka përjetuar pengesa. Në prill, Parlamenti i Malit të Zi votoi për t’u bërë anëtari më i ri i aleancës ushtarake. BosnjëHercegovina janë kandidatë për hyrje. Edhe Serbia ka thelluar lidhjet me NATO- n, pavarësisht pakënaqësisë që shumë serbë ndiejnë ndaj aleancës për shkak të sulmeve ajrore kundër Serbisë në vitet 1990. Një dokument i veçuar detajon një takim në prill midis ambasadorit rus në Maqedoni, Oleg Shcherbak dhe zyrtarit të lartë të Ministrisë së Jashtme të vendit, Nenad Kolev. Shcherbak raportohet se ka thënë që qëllimi i Moskës ishte të “krijonte një rrip të shteteve neutrale ushtarake” në Ballkan që përbënin Malin e Zi, Bosnjë- Hercegovinën, Maqedoninë dhe Serbinë.
Ambasadori i përshkruante BE dhe NATO si “çakejtë” dhe tha se Rusia tani ishte “udhëheqëse e politikës globale”. Ai thuhet se paralajmëroi se Maqedonia duhet të mbështesë politikat e Kremlinit publikisht ose ndoshta të përballet me pasoja ekonomike dhe diplomatike. Zyrtarët e Ministrisë së Jashtme ruse nuk iu përgjigjën pyetjeve me shkrim të dërguara nga OCCRP dhe partnerët e saj, NOVA TV të Maqedonisë dhe Rrjetin e Raportimit të Krimit dhe Korrupsionit në Serbi ( KRIK). Zaev nuk ka komentuar drejtpërsëdrejti, por i është referuar një paralajmërimi që ai bëri në prill, në të cilin tha se nëse BE dhe SHBA nuk tregojnë interes në rajon, Moska do të kishte “më shumë hapësirë për të imponuar interesat e veta”.
( Marrë nga “The Guardian”)