Çudia D’Annunzio dhe pak Shqipëri në tryezë
“Përtej së majtës dhe së djathtës”
Sapopërfundova së pari një dokumentar historik për shkrimtarin Gabriele d’Annunzio - jua rekomandoj - dhe kuptova që pozicionimi politik “Përtej...
së majtës dhe së djathtës” paskësh qenë i tiji këtu e 100 e më shumë vjet të shkuar: kështu e citon nga një intervistë e shkrimtarit specialistja e veprës së tij në min. 9.329.36 të dokumentarit. Përpos ndikimit të madh në kulturën italiane nëpërmjet veprimtarisë së tij në letërsi, teatër, kinematografi etj., pa përjashtuar sjelljet prej seksualisti me të cilat e emancipoi borgjezinë italiane të kohës, D’Annunzio u përfshi edhe në politikë. Në të vetmen legjislaturë në të cilën mori pjesë në Parlamentin e Italisë ( 1897-), ndonëse i së djathtës së skajshme, pati shumë raste kur refuzoi miratimin e ligjeve duke mbështetur të majtën. Në një seancë madje u ngrit demonstrativisht nga ndenjësja e vet në anën e djathtë të sallës dhe vajti e u ul në anën e majtë: gjest teatral, pa dyshim.
Por idetë e tij politike të një liberalizmi të skajshëm u dukën veçan në veprën e tij më të çuditshme, shtetin e pavarur të ashtuquajtur “Reggenza Italiana del Carnaro” ( në pritje të bashkimit me Italinë). Duke mos pranuar vendimin e Fuqive të Mëdha mbas Luftës I Botërore për të mos ia dhënë Fiumen Italisë, ai e futi atë në dorë me një trupë prej vetëm 1.000 “legjionarësh” pa shkrehur asnjë armë. Statuti që hartoi ai vetë për shtetin e tij të pavarur do të konkurronte sot edhe kushtetutat më liberale. Ai fillonte kështu:
“Të gjithë qytetarët e shtetit, të të dyja sekseve, janë dhe ndihen të barabartë ndaj Ligjit të ri. Liritë e mendimit, të shtypit, të mbledhjes, u janë garantuar të gjithë qytetarëve. Çdo kult fetar është i pranuar”.
Falë një Statuti të tillë Fiumeja u shndërrua në modelin e një lirie në kufijtë e libertinazhit të panjohur as më parë dhe as më mbas: u lejua homoseksualizmi i hapur, u lejuan të gjitha drogat, veçanërisht kokaina përdorej rëndom etj. Ky shtet i D’Annunzio- s nuk e pati jetën të gjatë - nuk mund ta toleronin as Fuqitë e Mëdha dhe as qeveria e Romës - ai u prish mbas 16 muajsh.
Çfarë do të mungonte në dokumentar për ne? Në të mund të shihet disa herësh edhe studioja e tij, tryeza e punës etj., ashtu siç i la ai në pronën e tij sot të vizitueshme nga turistët “Il Vittoriale”. Sikur autorët të kishin pasur ndonjë interes për Shqipërinë do të kishin vënë re që mes librave mbi tryezën e punës ndodhet edhe një fjalor shqip- italisht, ai i shoqërisë “Bashkimi” i vitit 1908, i cili mban kushtimin e Hasan Prishtinës për D’Annunzio-n. Ka qenë vetë D’Annunzio i interesuar për shqipen? Apo thjesht një dhuratë simbolike nga Hasan Prishtina? Por përse e mbante pikërisht mbi tryezën e punës? Koliqi ka përmendur edhe një foto të formatit të madh, që D’Annunzio ia ka pas dhuruar Fishtës, me këtë kushtim: “Al gran poeta della gloriosa gente d’Albania Pater Fishta fratermanente. Gabriele d’Annunzio”.
Ka qenë vetë D’Annunzio i interesuar për shqipen? Apo thjesht një dhuratë simbolike nga Hasan Prishtina? Por përse e mbante pikërisht mbi tryezën e punës? Koliqi ka përmendur edhe një foto të formatit të madh, që D’Annunzio ia ka pas dhuruar Fishtës, me këtë kushtim: “Al gran poeta della gloriosa gente d’Albania Pater Fishta fratermanente. Gabriele d’Annunzio”