Milo: Çfarë gjetën historianët në arkivat italiane
Procesverbali i Mbledhjes së Themelimit të Partisë Komuniste Shqiptare, që avokat Spartak Ngjela pretendon se ndodhet në arkivat italiane, për historianin Paskal Milo nuk ka një "adresë" të saktë. Kjo, edhe për faktin që historianët tashmë i kanë "krehur" arkivat italiane, pa arritur të gjejnë gjurmë të procesverbalit. Pas botimit të letrës që Spartak Ngjela i kishte dërguar Ramiz Alisë, si dhe intervistës, në të cilën ai pretendon se e di vendndodhjen e këtij dokumenti të rëndësishëm, Paskal Milo ka treguar për gazetën "Panorama" përpjekjet që janë bërë për ta siguruar këtë material, që do të hidhte dritë mbi një nga ngjarjet e rëndësishme të historisë shqiptare. "Çfarë ka në arkivat e Italisë për Luftën, janë marrë. Kanë shkuar disa studiues që në kohën e komunizmit. Edhe pas viteve ' 90 kanë shkuar njerëz që kanë gërmuar në arkivat italiane posaçërisht për procesverbalin, dhe çfarë kanë gjetur e kanë sjellë në Institutin e Historisë. Në 7- 8 vitet e fundit kanë shkuar njerëz të veçantë të paguar edhe nga shteti, në projektet e fundit për historinë. Muharrem Bezhgiu ka shkuar para 4- 5 vitesh dhe nuk ka gjetur gjë në lidhje me procesverbalin e aktit të themelimit. Po ta kishte gjetur, do ta kishte sjellë", thotë historiani Milo. Po ashtu, ai përmend edhe emra të tjerë historianësh, që janë përpjekur ta gjejnë atë, në periudha të ndryshme. "Edhe në kohën e komunizmit, kanë vajtur dhe kanë kërkuar Shyqyri Ballvora me shokë dhe nuk e kanë gjetur. Janë ' krehur', pa mundur të gjendet gjë, edhe Arkivi i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Italisë, Arkivi i Ministrisë së Brendshme, apo Ushtrisë", shton ai. Në veprën e tij "Shqiptarët në Luftën e Dytë Botërore", vëll. I, Milo flet ndër të tjera edhe për themelimin e Partisë Komuniste Shqiptare, duke cituar gjithë dokumentin e mundshëm për këtë ngjarje. "Ky procesverbal që unë tregoj është dokument italian, ka qenë në Komitetin Qendror të PPSH-së. Pas vitit 1990, ky fond i Arkivit të Komitetit Qendror i kaloi Arkivit Qendror të Shtetit. Unë e kam gjetur, e kam fotokopjuar dhe e kam në dosje. I vetmi dokument, është akuza nga prokurori italian, që i bëhet grupit të komunistëve të arrestuar prej 204 personave në gjyqin special, në mars 1943, për aktivitet subversiv. Aktakuza që u bëhet 204 komunistëve citon pjesë të procesverbalit të aktit të themelimit të PKSH- së dhe aktivitetit komunist të të arrestuarve, të cilët u dënuan dhe u internuan në Itali. Procesverbali origjinal apo dhe i fotokopjuar i mbledhjes së themelimit të PKSH- së nuk del gjëkundi si dokument autentik", thotë ai.