Forumi i Pavarur i Rektorëve, Luarasi: Sfidat, më të mëdha se 15 vite më parë
I ftuar themeluesi i universitetit të dytë privat në Shqipëri, Aleks Luarasi: Sot sfidat janë edhe më të mëdha se para 15 vitesh
Në takimin e tretë të radhës, Forumi i Pavarur i Rektorëve bëri një bilanc të 15 viteve jetë të arsimit të lartë privat, vështirësitë dhe paragjykimet e kapërcyera, suksesi me rezultatet pozitive të dala nga procesi i rankimit, nevoja urgjente për nxjerrjen e akteve nënligjorë të ligjit mbi Arsimin e Lartë si dhe përllogaritja e një kostoje reale të studimeve në Shqipëri.
Ky forum mendon se pa konkurrencë, nuk mund të ketë cilësi dhe kjo vjen vetëm me instalimin e një tregu të edukimit. Në fund të takimit, themelues, rektorë dhe përfaqësues të universiteteve private dolën me një deklaratë të përbashkët, në të cilën janë përvijuar kërkesat drejtuar qeverisë, të fokusuara kryesisht në ecurinë e reformës së ndërmarrë në arsimin e lartë.
LINDJA E IAL- VE PRIVATE Ishte viti 2002, kur Gramoz Pashko vendosi t’i japë jetë Universitetit të New York- ut në Tiranë. Në Shqipërinë ku pluralizmi kishte mbërritur prej dhjetë vitesh, mendimtari liberal që kishte dhënë kontributin e tij në promovimin e vlerave të demokracisë dhe ekonomisë së tregut, do i shtrinte ato deri edhe në sektorin e edukimit, si pjesë e natyrshme dhe jetësore për mirëfunksionimin e ekonomisë dhe zhvillimin e shoqërisë shqiptare, tashmë të futur zyrtarisht në një epokë tjetër. Edhe pse në fillimet e veta arsimi privat në vend e pati rrugën e vështirë, ku edhe pse në një ekonomi tregu, shoqëria dukej e habitur dhe ende e papërgatitur për të menduar se ka arsim përtej sektorit shtetëror dhe për të përqafuar atë çka në botë tashmë ishte traditë e suksesshme; liberalizmin e arsimit dhe lirinë për të zgjedhur ofertën më të mirë të studimeve. Idenë e profesor Pashkos e përqafuan shpejt të tjerë vizionarë, siç ishte edhe Aleks Luarasi, i cili themeloi të dytin universitet privat në Shqipëri, Universitetin Luarasi, me një fokus të përcaktuar në Drejtësi. Në tablonë e këtij përvjetori të rëndësishëm, i zhvilloi punimet edhe Forumi i Pavarur i Rektorëve, të cilët u mblodhën për të tretin vit radhazi në Durrës, në të shtunën e parë të nëntorit.
FORUMI I REKTORËVE Bilanci dhe sfidat e së ardhmes, ishin tematikat kryesore të këtij takimi që mblodhi thuajse të gjithë rektorët e Institucioneve të Arsimit të Lartë Privat në vend. Forumi diskutoi se çfarë ka përfaqësuar ky sektor gjatë një dekade e gjysmë dhe cilat janë sfidat e reja, me të cilat po përballet ky sektor. I ftuar nderi në këtë forum ishte profesor Aleks Luarasi, si një prej themeluesve të universiteteve të parë privatë. “Kur e nisëm 15 vjet të shkuar, e menduam se do të ishte shumë e vështirë sipërmarrja jonë, por sot, pas 15 vitesh, sfidat janë bërë edhe më të mëdha”, tha ai. Rektorët e të gjithë IAL- ve privatë ranë dakord mbi nevojën urgjente për t’i kërkuar Ministrisë së Arsimit të mbledhë Konferencën e Rektorëve, që siç sqaron rektori i Universitetit Europian të Tiranës, Tonin Gjuraj, ky është një detyrim ligjor. “Kërkohet të ketë mirëkuptim dhe aktivizim të pjesës së universiteteve shtetërorë” tha Gjuraj. Një tjetër pikë e rëndësishme në axhendën e këtij forumi ishte edhe domosdoshmëria e përshpejtimit dhe nxjerrjes së të gjithë akteve nënligjorë të Ligjit të ri të Arsimit. “Ka dy vjet që ka hyrë në fuqi Ligji i ri i Arsimit dhe vonesat e akteve nënligjore po e degradojnë dhe dëmtojnë reformën” shton Gjuraj. Një tjetër problem që hasin aktualisht institucionet e arsimit të lartë privat, është bllokimi i licencimeve të programeve të reja si për institucionet publike, ashtu edhe ato private të arsimit të lartë, ndaj ky forum kërkon edhe zhbllokimin e tyre. Rektorët ranë dakord, gjithashtu, për t’i kërkuar Ministrisë së Arsimit dhe agjencitë e ngritura mbi bazën e ligjit të Arsimit të bëjnë në studim të detajuar mbi koston reale të studimit. Deri më tani, ende nuk ka përllogaritje se sa është kostoja e studimit për një student në një universitet shtetëror, privat, që studion në kryeqytet apo në rrethe apo edhe kosto sipas programeve të studimit. “Ka një kosto të tillë që do ta kemi të vështirë implementimin e reformës”, tha Gjuraj, duke theksuar atë çka u diskutua në këtë takim të rektorëve të pavarur se arsim të lartë falas, nuk mund të ketë. Sipas tij, detyrimi i shtetit mbaron me arsimin parauniversitar. “Pa dyshim, që nuk vëmë në diskutim mbështetjen me bursa sociale, bursa të talenteve, të studentëve ekselentë apo të degëve me prioritete kombëtare, siç edhe u japim përparësi në Universitetin Europian të Tiranës”. Gjatë këtij forumi u vendos që, për peri- udhën 2017- 2020, në krye të jetë rektori i Universitetit të New York- ut, Profesor Fatos Tarifa. Në mënyrë që reforma në arsimin e lartë të jetë reale dhe t’i shërbejë vendit, rektorët janë të bindur se nuk mund të ketë cilësi dhe konkurrencë pa një treg të arsimit të lartë. “Mesa duket, edhe ndarja në sektor privat/ publik, nuk funksionoi, tani do të kalojmë në një fazë tjetër të artikulimit. Ta themi hapur; duhet të kemi një treg të edukimit të lartë! Pa të, nuk mund të nxitet konkurrenca dhe pa konkurrencë, nuk ka cilësi” shtoi Gjuraj.
AKREDITIMI I UNIVERSITETEVE Ky 15- vjetor i arsimit të lartë privat në Shqipëri rastisi edhe me akreditimin institucional nga agjencia britanike “QAA”. Nga të dhënat e mbledhura, sektori privat në të pesta fushat e shqyrtuara, si organizimi dhe menaxhimi i institucioneve, burimet njerëzore, kurrikulat dhe programet e studimit, mësimdhënie, mësimnxënie dhe kërkim shkencor, si edhe në marrëdhënien me studentët, ka rezultate më të mira sesa sektori shtetëror. “Kjo me një distancë të konsiderueshme më mirë sesa sektori shtetëror dhe këto të dhëna janë të verifikuara dhe të certifikuara”, përfundoi Gjuraj, i cili tha se sektori privat nuk kërkon tjetër veçse rregulla të njëjta loje në mënyrë që të nxitet konkurrenca e kjo të çojë më pas drejt cilësisë. Pas mbledhjes së Akreditimit në muajin dhjetor, do të kompletohet edhe lista e institucioneve të arsimit të lartë publik dhe privat dhe ky forum kërkon publikimin e plotë dhe të qartë të të gjitha rezultateve të nxjerra nga agjencia britanike në të pesta fushat e IAL- ve, sipas kategorive; universitet, kolegj universitar, akademi dhe kolegj i lartë profesional. Kjo do t’i vijë në ndihmë shoqërisë për të pasur një panoramë të qartë të institucioneve të arsimit të lartë në të dy sektorët – privat e shtetërordhe bazën e përmbushjes së standardeve të cilësisë, vendosur nga shteti. Kjo do të shërbejë për informimin e studentëve gjatë vitit akademik 2018- 2019. Ky forum i paraprin Konferencës Shkencore që do të organizohet të shtunën e fundit të janarit në mjediset e Universitetit “Luarasi”, ku janë të ftuar të paraqesin punimet e tyre shkencore pedagogë apo staf akademik nga çdo universitet pa përjashtim, qoftë publik apo privat.