Luan Babameto, personalitet në fushën e Transportit
"Vitet kalojnë, njeriu plaket dhe jeta e tij shkon drejt shuarjes, por tek ai mbeten të gjalla e të pashlyeshme deri në fund kujtimet për të shkuarën, për gjithçka që kanë bërë e krijuar brezat bashkëjetues të tij me dashuri, përkushtim, mund, djersë e përpjekje të jashtëzakonshme."
Kështu shkruan Luan Babameto në librin e tij të fundit: "Dashuria e vështruar pleqërisht".
Në përvjetorin e tretë të ndarjes nga jeta të këtij intelektuali të spikatur, figure të shquar të shkencës dhe ekonomisë, këtij personaliteti të shquar të fushës së Transportit shqiptar, e ndiej të shkruaj disa radhë në kujtim të punës e veprës së tij.
Luan Babameto u lind në një familje intelektuale gjirokastrite më 4 dhjetor 1930 dhe u nda nga jeta më 26 nëntor 2014.
Pasi përfundon në vitin 1954 studimet e larta në Varshavë, Poloni, në Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike, me rezultate të shkëlqyera, ai kthehet në Shqipëri dhe emërohet në Ministrinë e Ndërtimit dhe Komunikacionit. Por shumë shpejt, kërkon të largohet nga puna e zyrës për të punuar në Hekurudhën Shqiptare, aty ku ishte profili dhe pasioni i jetës së tij si inxhinier i ri. Së bashku me një grup inxhinierësh të përkushtuar, të diplomuar jashtë, filluan punën për zhvillimin teknik, ekonomik dhe organizativ të transportit hekurudhor, që sapo kishte hedhur hapat e para në Shqipëri. Në vitet 1954- 1974 punon në Hekurudhë, fillimisht si inxhinier dhe më vonë si Drejtor i Përgjithshëm i Hekurudhave Shqiptare.
Në këto vite, nëpërmjet vënies në jetë të shumë projekteve e studimeve, me gjithë vështirësitë e pengesat e kohës, falë punës se palodhshme dhe insistimit të tij, arrin të zmadhohet, zhvillohet e modernizohet Baza Mekanike e Hekurudhës, duke u bërë prapavija e fuqishme mbështetëse e Hekurudhave Shqiptare, duke krijuar dhe përpunuar edhe idenë e rritjes së mëtejshme të transportit me hekurudhë. Me dije, mendim të përparuar ekonomik e teknik, organizim e drejtim shkencor, lodhje e mundim, pasion e ndërgjegje, ai dha një kontribut të veçantë për zhvillimin, konsolidimin dhe modernizimin e hekurudhës, si një sektor i rëndësishëm i ekonomisë.
Në vitet kur ai punoi si inxhinier dhe drejtoi, Hekurudha dhe transporti hekurudhor morën një zhvillim me ritme dhe përmasa të mëdha dhe Hekurudha arriti të bëhej e konsiderohej pasuri kombëtare. Në krijimin e kësaj pasurie, një kontribut dhe meritë e çmuar i takon Luan Babametos, duke e vendosur atë në piedestalin e nderit të Hekurudhave Shqiptare.
"Zhvillimi ekonomik i vendit do të kërkojë dhe aktivizimin më të madh të rrjetit hekurudhor në marrëdhënie me vendet e tjera, për eksportin e importin e mallrave dhe për lëvizjen e njerëzve. Transporti hekurudhor në vendin tonë ka mundësi të konsolidohet ne parametrat bashkëkohorë, të justifikojë veten edhe në të ardhmen, madje dhe të zhvillohet më tej", kështu shkruan ai me largpamësi e vizion ne librin e tij "Nëpër udhët e hekurta". Po kështu, me integritet dhe per- sonalitet të veçantë, me formim të lartë kulturor e profesional, me mençuri dhe dinjitet, duke përballuar me maturi kërkesat e kufizimet e kohës, inxhinier Luan Babameto, nga viti 1974, drejtoi për 15 vjet një nga sektorët më të rëndësishëm dhe më të vështirë të ekonomisë, Transportin shqiptar. Drejton me profesionalizëm duke e mbështetur punën në mendimin e përparuar tekniko- shkencor, njohjen në bazë të të gjithë veprimtarisë për zgjidhjen në kohë të problemeve të transportit, të cilat ishin të ndërthurura me të gjitha fushat e ekonomisë e jetës në vend dhe duke kapërcyer mbi metodat e prapambetura të drejtimit, empirizmin dhe prakticizmin e tepruar. Drejton jo vetëm hekurudhat, por të gjithë llojet e transporteve në Shqipëri, përfshi edhe infrastrukturat e këtij transporti, veçanërisht pas vitit 1981, kur në sistemin e transportit u përfshinë ndërtimi dhe projektimi i rrugëve automobilistike. Edhe në këtë fushë, ai tregoi një talent dhe vizion të jashtëzakonshëm jo vetëm drejtues, por edhe inxhinierik. Ishin përsëri vite pune me përpjekje e sakrifica, që sollën përmirësimin e metodave të planifikimit të transportit, zgjer- imin dhe përmirësimin e rrjetit rrugor ( madje, mund të themi me plot gojën, edhe fillesat e para të modernizimit të rrugëve automobilistike), mirëmbajtjen e tyre, zgjerimin e rrjetit të transportit hekurudhor, vendosjen e sistemit të sigurimit, sinjalizimit dhe më vonë të atij të informatikës në lëvizjen e trenave.
Janë të pafundme kontributet e këtij personaliteti, i cili, me gjithë vështirësitë e kohës, nuk hezitoi asnjëherë që të përkrahte të renë, shkencën dhe teknikën e përparuar në të mirë të ekonomisë dhe shoqërisë në tërësi. Në këtë kontekst, ai ishte iniciatori i themelimit të Institutit të Transportit ( 1985), iniciatori dhe mbështetësi i korridoreve të reja rrugore dhe mbështetësi kryesor dhe pa kompromis i këtij organizmi shkencor.
Ministria e Transportit dhe Infrastrukturës, në përvjetorin e parë të ndarjes nga jeta dhe 85- vjetorin e lindjes se tij, më 4 dhjetor 2015, e nderoi me medaljen "Mirënjohje publike- për kontribut të veçantë në zhvillimin e transportit dhe infrastrukturës në Republikën e Shqipërisë" dhe Shoqata Shqiptare e Inxhinierëve Konsulentë, në Kongresin e 2- të Ndërkombëtar të Rrugëve, më 24 shtator 2015, me çmimin "Karl Gega- Krenaria e Inxhinierisë Shqiptare".
Të gjithë ne që kemi punuar me të, nuk mund të mos kemi emocione kur e kujtojmë si njeri të palodhur, që nuk dinte të pushonte kurrë dhe si një njeri të kulturuar, që vlerësonte te njerëzit dijen dhe personalitetin e qesëndiste me humor injorancën dhe vanitetin.
Inxhinier Luani, që nga viti 1990, me angazhimet dhe punën publicistike, i dha të drejtën vetes për ta jetuar jetën të plotë, në mënyrë aktive e të gjallë. Kësaj periudhe i përkasin krijimtaria dhe botimi i 13 librave me karakter tekniko- shkencor, që edhe sot konsiderohen shumë të vlefshëm profesionalisht nga rrethet e specialistëve inxhinierë dhe universitare të profilit apo me përmbajtje ekonomiko- sociale. Është diçka e veçantë dhe shumë domethënëse: Luan Babameto ka qenë një drejtues i talentuar, veprimtaria e të cilit ka reflektuar vlera poliedrike pa influencat partiake të kohës.
Ai ishte intelektuali me interesa të gjera, që dhe në publicistikën e tij shkroi për jetën, për punën, për marrëdhëniet shoqërore, për problemet e kohës, për mbrojtjen dhe pasurimin e gjuhës shqipe, si edhe për dashurinë njerëzore.
Nderim për figurën e tij si intelektual dinjitoz dhe aktiv në shoqëri deri në fund të jetës së tij, respekt për ndërgjegjen, urtësinë dhe modestinë, përkushtimin, kurajën dhe këmbënguljen, vlerësim për profesionalizmin, përpjekjet dhe arritjet e tij, vizionin dhe kontributin në jetësimin e risive shkencore. Punonjësit e transportit, që e njohën e punuan më të, e kujtojnë me nderimin e konsideratën më të lartë, duke e quajtur "akademiku" ynë.
"E kam pasur për ndër që emri ' inxhinier' më ka shoqëruar në të gjitha detyrat që kam pasur", shkruan ai.
Dhe për të gjithë ne që e njohëm e punuam me të, ai mbetet inxhinieri dhe drejtuesi i talentuar, por dhe publicisti që la pas të shkruar jo vetëm një eksperiencë të gjerë profesionale, por dhe refleksione për punën dhe kontributin në vite të shokëve e bashkëpunëtorëve të tij, me të cilët punoi pa u lodhur dhe kaloi jo vetëm momente të vështira, por dhe të bukura e të paharruara.
Personalisht, por besoj se shpreh edhe mendimin e të gjithë kolegëve të mi, kemi qenë të privilegjuar, që në periudha të vështira apo të paqeta, në pune apo shoqëri, në gëzime apo vështirësi, kemi pasur pranë një njeri që reflektonte mirësi, mbështetje dhe siguri.
Disa vite më parë ai shkruante: "Duke hyrë tashmë në të tetëdhjetat, më jepet mundësia dhe më lind e drejta të kthej kokën prapa në të kaluarën, të vështroj e gjykoj pleqërisht e me mendje të kthjellët mbi jetën e brezit tim, jetë plot veprimtari, përpjekje, mundime e vështirësi, arritje e dështime, kënaqësi e dëshpërime dhe mbi të gjitha, jetë e mbushur me ndjenja të dashurisë njerëzore, për njeriun, familjen, vendin, dijen, punën e mjeshtërinë".
Nderim kujtimit të tij! * Shoqata Shqiptare e Inxhinierëve Konsulentë