Raporti i frikshëm, 410 diga në rrezik nga përmbytjet

Raporti i ministrisë e BB: Investoni 717 milionë dollarë për sigurinë e digave e kanaleve ujitëse

Situata e krijuar gjatë këtyre dy ditëve me përmbytjet në vend nxori në dritë problematikën e trashëguar dhe mungesën e investimeve për sigurinë e digave dhe kanaleve kulluese në të gjithë vendin.

Në muajin maj të 2017- s, nga Ministria e Bujqësisë me financim të Bankës Botërore u hartua “Strategjia e Ujitjes dhe kullimit në Shqipëri”, që identifikon rreziqet që shkaktojnë përmbytjet, si siguria e 626 digave në vend dhe kanaleve ujitëse. Në raport, ekspertët rekomandojnë marrjen e masave urgjente për investime në sigurinë e 410 digave, riparimin e 300 km argjinaturë mbrojtëse dhe pastrimin e kanaleve ujitëse, ku 45 për qind e tyre janë të bllokuara. Kostoja totale e rehabilitimit të infrastrukturës që do ta mbronte vendin nga përmbytjet, sipas kësaj strategjie, llogaritet në vlerën e 717 milionë dollarë.

RAPORTI Situata aktuale e gjendjes së digave në vend paraqitet alarmante, ku 65 për qind e tyre nuk janë të sigurta. Në raport rekomandohen marrja e masave në sigurinë e digave, në një kohë kur edhe kapaciteti i grumbullimit të ujit është ulur. Ekspertët rekomandojnë që 70 diga duhet të abandonohen, pasi nuk justifikojnë ekonomikisht investimin. “Nga vlerësimet e bëra për gjendjen teknike të 626 digave, rezulton se 410, ose 65% e numrit të përgjithshëm, paraqesin probleme të theksuara teknike dhe kërkojnë vëmendje urgjente, si për sa i takon sigurisë së digave, ashtu edhe volumit të disponueshëm të ujit në rezervuarë. Në 27% të tyre ka dëmtime në trupin e digës, 29% dëmtime të shkarkuesit katastrofik, 30% dëmtime të ujëlëshuesit, 14% dëmtime njëkohësisht të trupit të digës dhe shkarkuesit katastrofik/ ujëlëshuesit. Në total, kapaciteti ujor i rezervuarëve është zvogëluar me rreth 45%. Kjo MILIONË dollarë është kostoja e investimit vlerësuar nga raporti i Bankës Botërore, që kanalet kulluese në vend të kthehen në normalitet për faktin se cikli i jetëgjatësisë së tyre është në përfundim dhe kupat e rezervuarëve janë mbushur me aluvione. Kapaciteti ujor i projektuar për të 626 rezervuarët ka qenë 560 milionë m3 ujë, ndërsa kapaciteti total aktual shkon në rreth 300 milionë m3 për sezon ujitjeje”, citohet në raport. Situata MILIONË dollarë është kostoja e investimit vlerësuar nga Banka Botërore për rehabilitimin e 410 digave, që kanë probleme teknike dhe kërkojnë investime urgjente aktuale është problematike edhe në kanalet ujitëse, kur kërkohen nisja e investimeve në 300 km argjinaturë, që do të mbronte tokat nga përmbytjet. “Për sa u takon veprave mbrojtëse nga përmbytjet, nga 850 km gjatësi argjinaturash lumore e detare, rreth 300 km argjinatura kanë nevojë për riparime, rehabilitim, rikon- struksion, apo ridimensionim për shkak të ndryshimeve që kanë ndodhur dekadave të fundit. Për shkak të rritjes së frekuencës së ndodhjes së këtyre dukurive natyrore, nevoja për ndërhyrje është tepër urgjente”, thuhet në raport. Për mirëmbajtjen e sistemit të kullimit duhet të largohen rreth 5- 6 milionë metra kub dhera në vit. “Kjo do të sillte funksionimin normal të sistemit kullues, eliminimin e lagështirës së tepërt të tokës dhe mbajtjen nën kontroll të nivelit të ujërave në tokat bujqësore”, thuhet në raport. Kostoja totale e zbatimit të kësaj strategjie, që do të shmangte rreziqet nga përmbytjet, llogaritet 717 milionë dollarë, ku 130 milionë dollarë llogaritet kostoja për rregullimin e digave. Duke qenë se buxheti është i pamjaftueshëm për mbrojtjen nga përmbytjet, ekspertët rekomandojnë se asnjë nga këto investime nuk do të kishte vlerë nëse qeveria nuk siguron mirëmbajtjen e këtyre projekteve.