AKADEMIA ALBANOLOGJIKE SAVERIANE
Themelimi i Akademisë Albanologjike Saveriane në vitin 1937 përbën dhe ngritjen e të parit institucion albanologjik në Shqipëri. Një akademi që nisi me këmbë të mbarë, por që pati një jetë të shkurtër për shkak të pushtimit italian. “Pavarësisht nga ajo kohë e shkurtër edhe nga ai bilanc, që mund të duket modest, por që nuk është i tillë, zë vendin e një institucioni paraardhës. Gjithë ato kontribute- materiale fizike të prodhuara prej tyre, siç janë arkivi i dorëshkrimeve, arkivi i fotove, koleksionet e monedhave, muzeu arkeologjik dhe të gjitha ato pasuri më vonë, qoftë edhe me dhunë, përfunduan si trashëgimi të institucioneve shtetërore shqiptare, pra tërthorazi ndodhen kudo. Diçka prej tyre mund të gjesh sot në të gjitha institucionet e albanologjisë”, tha Plasari. Fatmirësisht, ende sot ekzistojnë materiale që dëshmojnë për mënyrën se si funksiononte kjo akademi, e cila nuk ishte strukturë e Urdhrit Jezuit, por e shoqatës L. E. K. A. ( Lidhje- EdukimKulturë- Argtim), e themeluar me rastin e 50- vjetorit të Saverinave në Shqipëri, në vitin 1928.
“Për të mirën e historisë, Statuti i Akademisë Albanologjike Saveriane është ruajtur. Ai mund të konsultohet në dy ekzemplarë që ndodhen: njëri në AQSH dhe tjetri në bibliotekën ‘ Marin Barleti’ të Shkodrës, i riprodhuar edhe për Arkivin e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë. Në ballinë, Statuti mban stemën me shënimin rrethor: ‘ Akademia Albanologjike Xaverjane. Academia Albanologica Xaveriana. Concordia Parvae Res Crescunt’. Motto- ja latine është po ajo që e ka mbajtur për shumë vite edhe revista ‘ LEKA’ dhe që vetë saverianët e jepnin në shqip: ‘ Sendet e vogla rriten prej bashkimit’ ose ‘ Punët e vogla me bashkim rriten’. Në të vërtetë e plotë thënia latine është ‘ Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur’, d. m. th. ‘ Me marrëveshje gjërat e vogla rriten, me mosmarrëveshje edhe të mëdhatë zvogëlohen’”, shpjegon studiuesi. Teksa rendit nenet e këtij statuti, Plasari ndalet te qëllimi i veprimtarisë së kësaj akademie, që sipas Plasarit “përbën njëherësh edhe një përkufizim të fushës së albanologjisë, që ende sot mund të kihet zili për nga konceptimi:
‘ II. Qellimi i sái me u dhânë shkas e me u ndihmue n’atë të veten gjithë atyne studimeve qi permblidhen në rreth t’albanologjís, d. m. th. qi i perkasin historís, gjeografís e hulumtimevet e aplikacjonevet fizike- natyrore, letërsís, gjûhësís, folklorës e artevet të bukra të vendevet qi janë o kanë kênë shqiptare, si atdhé o si koloní, të fisit shqiptár. E prandej synon me mbledhë tok në bashkpunim të gjith ata albanologj shqiptarë e të huej qi kërkojnë me dhânë e me nxjerrë, nder kerkime të veta, ndimen vëllaznore të nierzvet kompetentë të shperdám në qandra kulturore të ndryshme. Qellimi i fundshem: me përhapë njoftimin e çëmimin e Kómbit Shqiptár fisnik’”.