“Pronarët e objekteve kulturore, përjashtim nga taksa e pronës”

“Pasuri kulturore, objektet artizanale me vjetërsi mbi 100- vjeçare dhe objektet e fabrikuara mbi 75- vjeçare”

“Shtëpia me gjethe”.

Projektligji parashikon se nje muze mund te akreditohet nese ploteson, nder te tjera, kriteret e pergjithshme te krijimit te muzeut; kryerjen e inventarit të koleksioneve te muzeut; disponon ambientet, pajisjet dhe sistemet e sigurise qe garantojnë ruajtjen koleksioneve te muzeut; siguron disponueshmerine e koleksioneve te muzeut per shoqerine; ka te hartuar nje strategji per funksionimin dhe zhvillimin e muzeut. Siç mund të shihet, po flasim për detyrat kryesore që një muze ka: ruajtjen, inventarizimin, komunikimin në publik dhe një strategji për zhvillimin e muzeut. Të gjitha këto kritere janë të arritshme brenda 5 viteve, pasi puna në muzetë publikë ka filluar që në 2014 ku është kërkuar që të bëhet inventari i plotë, mënyra e komunikimit me publikun etj..

Për sa i përket faturës financiare lidhur me akreditimin, projektligji parashikon ndër të tjera forma të ndryshme bashkëpunimi apo sponsorizimi, dyqanet e souvenirëve apo shërbime të tjera që këta muze mund të krijojnë në ambientet e tyre apo edhe administrimi indirekt i parashikuar nga ligji, i cili sigurisht ndihmon në përmirësimin e financave të muzeve. Mjafton të hedhësh sytë në muzetë publikë apo privatë në Europë dhe modelet janë pikërisht këto.

Projektligji parashikon që përdorimi i pasurive kulturore të ndahet në tri kategori: në formë të drejtpërdrejtë, rijetëzimi dhe i tërthortë. Si duhet ta kuptojmë këtë? Çfarë duhet të kuptojmë p. sh. me “përdorim të tërthortë”?

Duhet ndarë koncepti i administrimit nga koncepti i përdorimit të pasurive kulturore.

Projektligji parashikon që përdorimi i pasurive kulturore të ndahet në tri kategori: në formë të drejtpërdrejtë, rijetëzimi dhe i tërthortë. Trajtimi kaq i zgjeruar i konceptit të përdorimit të pasurive kulturore synon që të krijohet një kuadër ligjor i tillë që të sigurojë në çdo rast mbrojtjen sa më të plotë të pasurive, aksesin e publikut në këto pasuri, por edhe të prodhojë të ardhura sipas përdorimit, në përputhje me këtë destinacion.

Kur flasim për përdorim të tërthortë, në këtë rast kemi të bëjmë me pasurinë kulturore të luajtshme, një koncept i patrajtuar më parë, kjo krijon mundësinë e kopjeve, ose replikave të objekteve të luajtshme që janë pasuri kulturore. Këto replika mund të përdoren për promovim, për edukim, por edhe për qëllime ekonomike si shërbime shtesë në muzetë, apo sitet e trashëgimisë kulturore ku ato gjenden.

Sigurisht, projektligji përcakton një sërë kufizimesh lidhur me riprodhimin, si ndalimi i riprodhimit të pasurive të trashëgimisë kulturore që kryhet nëpërmjet vendosjes së kallëpeve, nëpërmjet kontaktit, nga origjinalet e skulpturave dhe të veprave me reliev në përgjithësi, si dhe të çdo lloj materiali që ato kanë në përbërjen e tyre. Ky riprodhim lejohet vetëm për raste përjashtimore e të jashtëzakonshme.

Pas prezantimit të draftit më shumë se një vit më parë, pati kundërshtime nga shoqata e koleksionistëve. Sipas ligjit, cilat janë ato objekte që përfshihen në trashëgimi kulturore dhe cila duhet të jetë mosha e tyre ( objekte të realizuara në mënyrë manuale apo makineri) për të qenë trashëgimi?

Shoqata e koleksionistëve ka qenë një nga partnerët kryesorë të Ministrisë së Kulturës në konsultimin e ligjit të “Trashëgimisë Kulturore dhe Muzeve”. Sigurisht kur flasim për lloje objektesh, pjesë të trashëgimisë kulturore apo moshën e tyre, kemi të bëjmë me qëndrime që mbajnë aktorë të ndryshëm. Fryma e projektligjit të trashëgimisë kulturore është në thelb proteksioniste duke zgjeruar gamën dhe shtrirjen kohore të objekteve që duhet të përfshihen në atë çka quhet Trashëgimi Kulturore. Pas diskutimeve edhe me shoqatën e koleksionistëve arritëm në përfundimin e bashkëpranuar se i nënshtrohen mbrojtjes së veçantë, si pasuri kulturore, pas deklarimit, mekanizmat, makineri ose objekte te perdorimit te perditshem apo ceremonial, me vlere artizanale, etnografike ose historike, objektet e prodhuara ne menyre artizanale me vjetersi mbi 100- vjec’are dhe objekte të fabrikuara mbi 75- vjec’are, kjo pasi trashëgimia jonë industriale është më e vonë se e vendeve të tjera të Europës.

Projektligji përcakton një sërë kufizimesh lidhur me riprodhimin, si ndalimi i riprodhimit të pasurive të trashëgimisë kulturore që kryhet nëpërmjet vendosjes së kallëpeve, nëpërmjet kontaktit, nga origjinalet e skulpturave dhe të veprave me reliev në përgjithësi