“Na duhet një ndërtesë e re, që të rrojë 500 vjet”
Ndriçim Xhepa: QKK nën Ministrinë e Kulturës, e paarsyeshme. Nuk rrit cilësinë e pr odhimit
Nuk do të thotë se unë jam i mrekulluar nga kënaqësia që na kanë dhënë të gjitha prodhimet tona kinematografike, por në të njëjtën kohë, mendoj që edhe po të futet nën sqetullën e Ministrisë së Kulturës, do të rriste sistemin gjykues apo cilësor të veprave të së ardhmes
trinë, për të dalë në një vendim përfundimtar.
Por, duke pasur parasysh kondicionet në të cilat është ndërtuar kjo ndërtesë nga italianët, vitet, që kanë kaluar mbi afatin e ekzistencës së saj, pra, trefishi i kohës, duhet prishur dhe duhet të ngrihet një godinë e re. Dhe vlerat e traditës së këtij institucioni për më shumë se 70 vjet, duhet të ruhen me fanatizëm nëpër arkiva të një teatri serioz sepse kam përshtypjen se nuk jemi aq të respektueshëm dhe dinjitozë në ruajtjen e vlerave të gjeneratave të kaluara, ashtu si ndodh në çdo institucion dinjitoz europian. Janë këto disa probleme, që unë i konstatoj prej shumë vitesh në institucionin ku punoj prej 37 vitesh.
Një tjetër problem që ka shqetësuar artistët, është projektligji Për Artin dhe Kulturën, jeni konsultuar me të, shihni se ka probleme?
Sa i përket projektligjit, ve re se ka disa probleme. Prej kohësh nuk kam qenë dakord që bordi i teatrit të formohet nga përfaqësues të Ministrisë së Financave apo shoqërisë civile. Bordi artistik prej 7 vitesh, mund ta ketë një përfaqësues nga Ministria e Kulturës, mund ta ketë, pse jo edhe ndonjë gazetar të aftë kulture, që ka stazh dhe pjekuri në profesion, pse jo të jetë një dramaturg me pjekuri vitesh, një regjisor me përvojë dhe pse jo 3- 4 figura aktrimi, të cilët kanë dhënë dhjetëvjeçare krijimtarie dhe përvoje në këtë skenë. Kjo gjë ndodhte edhe në kohën e komunizmit. Në bordin e TK ishte Sulejman Pitarka, Violeta Manushi, Prokop Mima, figura për të cilët nuk mund të thoshe se kishte përplasje interesi sepse duke qenë me përvojë dhe të ngopur nga krijimtaria, edhe në teatër dhe në film, nuk mendonin për interesa personale. Të tillë personalitete kemi edhe sot e gjithë ditën, ndonëse jo shumë, në Tiranë, të cilët nuk ka se si të kenë interesa të vogla dhe të mos gjykojë për vlerën e veprave skenike apo figurat e aktorëve që do të angazhohen në shfaqjet pasardhëse. Tek ata kam bindjen që kultivohet sensi i dinjitetit, që duhet të ketë teatri, premierë pas premiere, që nga pranimi i veprave, regjisorët, diskutimin për përzgjedhjen e roleve, gjithnjë e më tepër në të mirë të premierave të teatrit. Futja e aksesorëve të tjerë gjithnjë më ka çuditur.
Por më duket pozitive që brenda pikave të këtij projektligji, shoh një qëndrim tjetër për emërimin e titullarëve të institucioneve kulturore, që tashmë do të emërohen nga ministri i Kulturës. Më duket shumë e arsyeshme, gjithmonë nëse në pozicionin e Ministrisë së Kulturës do të emërojnë njerëz që e njohin dhe duan kulturën. Kryeministri në këtë vendin tonë ka aq shumë probleme, saqë më duket tërësisht e paarsyeshme që ta ngarkojmë dhe me emërimin e drejtorit të Teatrit, Operës, Galerisë, Bibliotekës, Muzeut, etj.
Diku më thanë për një nen, që një aktor të marrë pjesë në një projekt jashtë teatrit, duhet të marrë leje te titullari i ministrisë. Më duket e paarsyeshme, pasi veprimet e tij mund të rregullohen me titullarin e institucionit, pa cenuar programin e këtij të fundit. Siç ka ndodhur deri më sot, për angazhime në projekte filmike apo pjesë teatrore jashtë institucionit. Tek e fundit, të gjitha këto kontribuojnë në jetën kulturore të vendit. Nuk kemi të bëjmë me biznes proshute apo mobiliesh. Për mua është e tepërt.
Ju ishit i pranishëm në takimin e kineastëve, cilat ishin shqetësimet e tyre?
Mora pjesë në mbledhjen e shoqatave të kinemasë, ku dolën dy probleme, por ai që është më kryesori, është ai që QKK të hyjë nën sqetullën e Ministrisë së Kulturës. Për mua nuk është e arsyeshme sepse Qendra e Filmit, tani e 20 vjet, funksionon. Në vitet ' 96-' 97, bashkë me Ferin dhe Shimën, me një punë paraprake të një komisioni prej tre vetash, i formatuar nga ministri i Kulturës, Anagnosti (' 92-' 94), u konsultuam me legjislaturat e disa vendeve, hartuam projektligjin tonë, e çuam në Parlament, u aprovua dhe prej 20 vjetësh funksionon një institucion me një kryetar, një administratë të vogël dhe me borde nga shoqatat e kineastëve. Kjo nuk do të thotë se unë jam i mrekulluar nga kënaqësia që na kanë dhënë të gjitha prodhimet tona kinematografike, por në të njëjtën kohë, mendoj që edhe po të futet nën sqetullën e Ministrisë së Kulturës, do të rriste sistemin gjykues apo cilësor të veprave të së ardhmes. Ministria duhet të lejojë jetën në këtë organizëm siç është, por për përmirësimin e cilësisë, duhet të mendojë, siç nuk është menduar prej 27 vjetësh fatkeqësisht, për specializime konkrete regjisorësh të rinj, skenaristësh, që janë brumi kryesor ku mbështet filmi e ku përfshihen aksesorët e tjerë. Deri më sot nuk është bërë asgjë për shkollimin dhe specializim në regjisurë dhe skenarë. Kjo është një çështje esenciale, që cilësia e filmave të mëpastajmë të ngrihen në një nivel tjetër dhe pse jo të marrim pjesë në festivale europiane, siç duam të jemi. Unë kam besim që në një rishikim dashamirës të Ministrisë së Kulturës, QKK do të vazhdojë të ekzistojë si ka qenë, në pavarësinë e saj vepruese. Sa për financimin e ndonjë institucioni arsimor apo publik, kjo mund të merret përsipër nga Ministria e Arsimit, meqë kemi të bëjmë me shkollimin e gjeneratave të reja.