Protagonizmi partiak në universitetet publike

Replikë me shkrimin e Mark Markut: "Universitetet si aneks i politikës dhe rasti i Universitetit Bujqësor"

Sishumë pedagogë që i janë përkushtuar profesionit, i kam qëndruar larg politikës dhe nuk jam tunduar nga ofertat për t'u përfshirë në të. Por ja që artikulli i Mark Markut, në gazetën "Panorama" të datës 2 mars, përdorte si bazë mesazhin e postës sime elektronike për të denigruar tërë drejtimin e Universitetit Bujqësor të Tiranës ( UBT) si ' model kamziot' të aneksuar politikisht. Replika e zv/ rektorit të UBTsë, prof. Sulejman Sulçe...

Ata që janë indiferentë ndaj problemeve dhe sfidave të prodhimit bujqësor, duhet të kuptojnë se mbështetja shtetërore e sektorit të bujqësisë dhe zhvillimit rural është kusht i domosdoshëm për zhvillimin e tij. Ndonëse me bujqësi shumë më të zhvilluar, kjo mbështetje merr pjesën më të madhe të buxhetit të BE- së dhe është jetike për një vend me popullsi të lartë rurale dhe ferma të vogla si Shqipëria. Prej afro 10 vitesh, qeveritë shqiptare kanë mbështetur disa nënsektorë të bujqësisë që kanë konkurrueshmëri dhe potencial të lartë. Fondet e mbështetjes administrohen nga Agjencia e Zhvillimit Bujqësor dhe Rural ( AZHBR), një institucion në proces akreditimi ndërkombëtar, që për të njëjtin qëllim ekziston në të gjithë vendet e BE- së dhe ato kandidate si agjenci pagesash për bujqësinë. Nuk ka bujk, fermer apo sipërmarrës në sektorin e bujqësisë që nuk e di se çfarë është AZHBR, sepse janë me dhjetëra mijëra ata që janë financuar prej saj, e megjithatë Marku e quan "një tip projekti i quajtur AZHBR që nuk e kuptojnë as bujqit e gjorë...". Ndryshe nga z. Marku, cilido që pak e njeh kontekstin rural, e di fare mirë që informacioni për këto financime përhapet rrufeshëm nga Konispoli në Vermosh, sapo të jetë afishuar nga drejtoritë e bujqësisë. Në periudhën 2009- 2013, kohë gjatë së cilës z. Marku ka qenë deputet, AZHBR ka pasur një skemë mbështetëse që financonte programe të rëndësishme bujqësore, si ai i ullirit. Nuk i vë faj, sepse këtu te ne promovohen emrat e titullarëve dhe jo të institucioneve, megjithëse dyshoj se "padija" e z. Marku është përpjekje për të fshehur gjurmët e atij që e ushqen me "fakte" artikullin e tij.

Ashtu si në çdo sektor, njësoj si ai bari i keq midis të mbjellave, historia 10- vjeçare e skemave të mbështetjes në bujqësi është shoqëruar shpesh me praktika korruptive dhe anshmëri politike. Kjo ka krijuar mosbesim të fermerëve dhe sipërmarrësve të tjerë, të cilët, ndonëse në të kaluarën plotësonin kriteret për të qenë përfitues, nuk janë shpallur të tillë - jo gjithnjë, se fondet nuk mjaftonin për të gjithë, por shpesh për mungesë zarfi dhe tesere partie. Ky mosbesim, është tejet shumë i rrezikshëm pasi mbështetja shtetërore për sipërmarrjet bujqësore, veçanërisht në rastin e investimeve, është zakonisht në masën 50 % të vlerës. Nëse për arsyet e lartpërmendura, këta sipërmarrës mendojnë se nuk do të jenë përfitues, skema është e dështuar, pavarësisht fondeve që vë në dispozicion qeveria. E ndërgjegjshme për këtë rrezik, me pasoja të rënda për zhvillimin bujqësor, qeveria shqiptare e pa të arsyeshme të përfshijë studentët e UBT në fushatën ndërgjegjësuese për këtë program kombëtar. Ky angazhim është në kuadrin e një memorandumi midis UBT- së dhe Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, që parasheh forcimin e rolit të UBTsë në transferimin e njohurive dhe teknologjive bujqësore. Veç kësaj, kësaj here personeli i AZHBR- së, që do të merret me përpunimin e aplikimeve ka qëndruar në plan të dytë, për të shmangur një farë konflikti interesi dhe paragjykimet e lidhura me të kaluarën. E njëjta gjë edhe për administratën e tkurrur dhe të moshuar të drejtorive rajonale të bujqësisë, perspektiva e të cilave është e paqartë.

VKM nr. 72, që përcakton kriteret dhe masën e mbështetjes, mban datën 7 shkurt dhe është e vonuar në raport me planifikimin dhe përgatitjet e se- zonit bujqësor. Aplikimet tashmë kanë filluar në 1 mars. Fushata ndërgjegjësuese duhej të zhvillohej midis këtyre datave dhe UBT ka respektuar marrëveshjen, sepse e konsideron absorbimin në shkallë të lartë të këtyre subvencioneve jetik për sektorin e bujqësisë. Ndonëse kjo ka përkuar me sezonin e provimeve, angazhimi 4 ditor në terren i afro 100 studentëve dhe 2 ditor i 100 studentëve të tjerë, ka kërkuar vetëm shtyrjen e një date provimi, atë të 23 Shkurtit, për studentët që ishin të angazhuar ( shumë pak në raport me mijëra studentë që ka UBT). Për më tepër që ishin studentë të masterit shkencor e që pas përfundimit të provimeve, do të angazhoheshin për përgatitjen e temës studimore, të çliruar nga frekuentimi i leksioneve. Si opinionist "apolitik" po me syze që datojnë nga koha kur ishte deputet, ai e paraqet këtë angazhim si një aktivitet disajavor, duke e asociuar negativisht me zborin, parakalimet, aksionet, etj.. Nëse është vërtet i shqetësuar për studentët, prof. Markut mund t'i vëmë në dispozicion listën e studentëve që të verifikojë nga fotot dhe përshtypjet e tyre në "Facebook" dhe "Instagram" se "në çfarë ferri komunist kanë qenë".

Si një prej përgjegjësve të departamenteve, që shoqëruan studentët, mund të them se ishte krejt e kundërta nga sa artikulohet. Kontakti i studentëve me fermën dhe fermerët ishte një përvojë mbresëlënëse për shumë prej tyre. Për shkak të mungesës kronike dhe investimeve e burimeve për t'u mundësuar studentëve formimin praktik, pranë prodhimit, shumica prej tyre kishin pasur kontakte të kufizuara me fermën dhe fermerët. Kjo, pasi sot shumica e studentëve të UBT vijnë nga qyteti. Një nga cilësitë që duhet të ketë një profesionist i sektorit të bujqësisë, është aftësia për të komunikuar me fermerët dhe kjo është një mjeshtëri që nuk zotërohet lehtë, pavarësisht nivelit të dijeve.

Sa më lart i shërben lexuesit të kuptojë rastin konkret, nga i cili lind debati i marrëdhënies qeveriuniversitet, që përbën edhe qëllimin e vërtetët ë këtij shkrimi. Vetë natyra publike e arsimit të lartë është pikënisja logjike për marrëdhënien ndërmjet qeverisë dhe universiteteve. Për shkak të shtrirjes së gjerë të ndikimit që arsimi i lartë ka në sferën politike, ekonomike dhe kulturale të vendit, si zëdhënëse që flet në emër të interesave kombëtare të publikut, Qeveria është e detyruar të mbështesë arsimin e lartë dhe të ndërhyjë që ai t'i shërbejë sa më mirë publikut. Sipas kësaj marrëdhënie, universiteti dhe qeveria janë të lidhur në burim. Presidenti Xhekson i SHBA- ve, me rastin e themelimit të Universitetit të Virxhinias në 1819, u shpreh mbi përgjegjshmërinë publike që universiteti ka për të drejtuar funksionin kombëtar të themelimit të institucioneve. Universiteti ka shumë tipare dhe vlera, por funksioni dhe vlerat parësore duhet të jenë publikja. Universiteti publik, si një sistem kompleks, mund të ndahet në natyrën publike endogjene ( të brendshme) dhe ekzogjene ( të jashtme). Endogjeniteti publik ka të bëjë me arsimin universitar dhe kërkimin shkencor brenda universitetit ndërsa natyra publike ekzogjene i jep universitetit një shkallë të caktuar përgjegjshmërie sociale, duke mbartur një natyrë më publike, që lidhet me prosperitetin ekonomik, drejtësinë, barazinë, demokracinë, etj..

Nga pikëpamja ligjore, UBT, si çdo institucion i arsimit të lartë, duhet të mbështesë prioritetet strategjike dhe interesat e zhvillimit të vendit, sipas germës ( d), nenit 1 të ligjit për arsimin e lartë. Pavarësisht opinioneve për ligjin për arsimin e lartë, nuk besoj se ka kundërshti për këtë germë të ligjit. Nga ana tjetër, veprimtaria arsimore duhet të jetë konform interesave publike dhe shtetërore. Çdo universitet, është i detyruar që ekspertizën teknike të akumuluar nëpërmjet financimit shtetëror t'ia ofrojë si shërbim qeverisë në kuadrin e zbatimit të programeve kombëtare. Ky bashkëpunim i UBT- së me administratën publike që merret me çështjet e bujqësisë ( si Ministria e Bujqësisë dhe AZHBR) mund të shtrihet fare mirë me çështjet e mjedisit, shëndetit apo çështje sociale në rastet e programeve kombëtare apo fushatave ndërgjegjësuese, duke angazhuar përkatësisht studentë të mjedisit, shëndetësisë apo çështjeve sociale. Mendoj se një akademik i mirëfilltë, arrin të bëjë dallimin ndërmjet angazhimit në fushata dhe aktivitete partiake me angazhimin në programe kombëtare që ndërmerr qeveria.

Shfrytëzoj rastin e kësaj replike me ish- kryetarin e bordit të etikës në gazetën "Shekulli", që këtij debati t'i shtoj edhe dy aspekte të dorës së dytë - gjithnjë nëse do denjojë të debatojë me një ' kamziot'.

Z. Marku, duke pasur në xhep "vulën e përkohshme" të Forumit për Liritë Akademike dhe Autonominë Universitare, përcjell për gjithë opinionin publik frustrimet e ndonjë pedagogu të UBTsë, pa bërë asnjë verifikim apo qoftë edhe reflektim, duke cenuar rëndë imazhin e disa drejtuesve të UBT- së dhe akoma më rëndë, atë të një universiteti publik. Pa e kuptuar, ai është në pozita simetrike me opinionistë si ai, që edhe ata, kanë shkruar për llogari të ndonjë profesori konkurrent të z. Marku artikullin "Çifti Mark Marku dhe Dhurata Shehri në zgjedhjet universitare, shembull i rrezikut nga banditizmi në botën akademike". A duhet që Forumi për Liritë Akademike dhe Autonominë Universitare të ketë lirinë të denigrojë drejtuesit e një universiteti mbi bazën e "fakteve" të pakonfirmuara nga asnjë burim? A nuk është kauza kryesore e këtij forumi, pikërisht mbrojtja nga denigrime të tilla që vijnë prej politikës?

Çështja tjetër për të cilën dëshiroj të di opinionin e shefin e etikës së gazetarisë mund të quhet "besëprere elektronike". Kushdo që përdor postën elektronike, ka parë që mesazhet e dërguara nga institucione e biznese serioze kanë në fund një shënim, i cili paralajmëron marrësin se informacioni i transmetuar në përmbajtje të mesazhit është i destinuar vetëm për individin ose për institucionin, të cilit i është nisur, mund të përmbajë materiale konfidenciale dhe/ ose të privilegjuara vetëm për marrësin. Çdo rishikim, transmetim, shpërndarje apo kryerje e ndonjë veprimi tjetër të ngjashëm me këto, nga persona apo nga subjekte të tjera të ndryshme nga marrësi i synuar, është i ndaluar. Po sipas këtij rregulli, nëse Marku e ka marrë apo ia kanë sjellë gabimisht atë mesazh, duhet të më kontaktonte urgjentisht si dërgues i tij dhe ta fshinte nga kompjuteri i tij. Duke e publikuar në gazetë, shefi i etikës së gazetarisë ka kryer një shkelje të Kodit të Etikës, ndonëse ky nuk është një rast i izoluar për të.

Pavarësisht sa më lart, shqetësimi im nuk lidhet me stigmatizimin keqdashës ndaj drejtuesve të UBT- së që z. Marku merr përsipër ta shkruajë duke përcjellë mllefe personale. Shqetësuese është dukuria e protagonizmit partiak në universitetet publike. Ende sot, janë të shumtë pedagogët që largohen përkohësisht nga jeta akademike për t'u angazhuar në administratën publike ose në forcat politike. Fatkeqësisht, ka midis tyre që pasi kthehen në universitet, duan ta vazhdojnë aty jetën politike dhe të spikasin midis kolegëve që ndajnë të njëjtat bindje politike, me shpresën e riciklimit politik. Nëpërmjet evidentimit në rrjetet sociale të mangësive që kanë universitetet publike në infrastrukturë apo menaxhim, gjë për të cilën nuk kanë lëvizur gishtin kur kanë pasur pushtet e fonde në dispozicion, përpiqen t'i tregojnë partisë së tyre se ata janë ende aktivë dhe janë gati të rithemelojnë grupseksionet e partisë brenda universitetit, që fatmirësisht u fashitën në shekullin 21. E kanë harruar këta militantë se vite më parë, për të siguruar një post politik, mburreshin për sa e sa mitingje politike që kishin organizuar, edhe brenda kampusit universitar?

Këta akademikë që edhe kur japin opinione të përgjithshme, gjuha i shkon te diskutimet për partinë dhe jo për mësimdhënien e kërkim shkencor, presin me padurim të riveshin kostumin politik. Natyrshëm që më të zellshmit janë pjesa mediokër e akademikëve, që duke mos pasur kontribute shkencore të mirëfillta, orvaten të rikthehen përsëri në jetën politike, por sigurisht pasi të kenë siguruar një post fitimprurës, sepse veç rehatisë akademike, nuk i kërkon askush në tregun e punës. Kënaqësia nga mësimdhënia dhe puna kërkimore është privilegj që nuk e kanë të gjithë pedagogët, aq më pak ata që presin me padurim privilegjet që të jep politika, ndër të cilat edhe rimbushja e llogarive bankare.

Akoma më shqetësues është etiketimi i drejtimit të UBT- së si "kamziot" duke stigmatizuar popullsinë e qytetit të pestë më të madh në Shqipëri, për më tepër demokrat. Ndonëse në zhargonin popullor, shpesh Universiteti Bujqësor i Tiranës identifikohet me Kamzën, ai ka një staf pedagogjik dhe drejtues cilësor, shumica e të cilit e lë në bisht Markun për aktivitetin shkencor dhe botues. Prof. Sulçe e ka mbrojtur siç duhet imazhin e UBT- së dhe stafit pedagogjik të tij, por jam i bindur se ka ende shumë pedagogë të tjerë që kanë penë më të fortë se ne të dy.

Në fund, i bëj thirrje Forumit për Liritë Akademike dhe Autonominë Universitare që të jetë më i kujdesshëm ndaj atyre që në emër të neutralitetit politik të universitetit përpiqen të bëjnë protagonizëm partiak brenda tij. * Përgjegjës i Departamentit të Hortikulturës dhe Arkitekturës së Peizazhit në Universitetin Bujqësor të Tiranës