Mjeku kirurg: Kanceri i stomakut, shenjat e para dhe si kurohet
Intervistë më mjekun kirurg, Dritan Reovica
NNuk është ndër llojet më të zakonshme të kancerit, por një nga më të dhimbshmet. Bëhet fjalë për kancerin e stomakut, sëmundja që zhvillohet në heshtje e, duke qenë e tillë, alarmi ngrihet vetëm kur ajo ka arritur në stadin e avancuar, duke e bërë atë vështirësisht të kurueshme. I predispozuar për të prekur më tepër duhanpirësit, kryesisht ata mbi 55 vjeç, kanceri në stomak është i rrezikshëm për faktin se dhimbja nuk është ndër shenjat e para që tregon praninë e sëmundjes. Në një intervistë për gazetën, mjeku kirurg në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, Dritan Reovica, nënvizon se ka disa tregues që të çojnë drejt kapjes në kohë të sëmundjes, pa shkuar në fatalitet. Me njohjen e simptomave e faktorëve predispozues, me kontrollet periodike, sipas mjekut Reovica, shanset për të mbijetuar janë të mëdha. Dieta e ekuilibruar ushqimore, me shmangien e duhanit dhe ushqimeve të kripura, ndihmojnë në trajtim. Kanceri i stomakut është një ndër tumoret malinje më të shpeshta, përgjegjës për një numër të madh vdekjes në vendin tonë. Si shfaqet kanceri në stomak?
Kanceri i stomakut është rritja malinje e qelizave të mureve të tij. Është shkaktari i dytë më i shpeshtë i vdekjeve nga kanceri në botë. Gjithashtu, renditet i katërti si kanceri më i shpeshtë me rreth 760 000 raste në vit. Në SHBA, diagnostikohen rreth 22 500 raste të reja në vit dhe rreth 11 000 vdekje në vit, të shkaktuara prej tij. Më të prekur janë meshkujt në raport me femrat. Janë disa lloje të kancerit të stomakut, por më i zakonshmi është adenokarcinoma gastrike, që përbën rreth 95% të rasteve. Cilët janë faktorët predispozues dhe kush preket më shumë?
Si faktorë predispozues janë tumoret beninje dhe lezionet prekanceroze të stomakut, siç janë gastriti kronik atrofik dhe polipet e stomakut. Duhanpirësit e rregullt, afatgjatë ( edhe pasivë) kanë rrezik dy herë më të madh për të zhvilluar kancer të stomakut në krahasim me jo duhanpirësit. Veç kësaj, përmendim edhe disa faktorë të tjerë:
1. Infeksioni nga Helicobacter pylori: Ky bakter është i padëmshëm për shumicën e njerëzve. Megjithatë, ai mund të shkaktojë infeksione dhe ulcerë të stomakut në disa individë. Ulcerat kronike përbëjnë një rrezik në zhvillimin e kancerit të stomakut 2.
Mosha: Rreziku i zhvillimit të kancerit të stomakut rritet ndjeshëm pas moshës 55- vjeçare, por ka filluar të diagnostikohet shpesh edhe në mosha më të reja. Gjithashtu, njerëz që kanë rrezik të lartë të preken nga kanceri i stomakut janë ata individë që kanë hequr një pjesë të stomakut për arsye të ndryshme mjekësore më përpara ( 15- 25 vjet pas një ndërhyrjeje të tillë). A është e trashëgueshme kjo sëmundje?
Për sa i përket trashëgimisë, ka raste me kancer stomaku familjare ( ai më i njohuri është rasti i Napoleon Bonapartit, që ka vdekur me tumor gastrik si i ati, i vëllai dhe dy motra të tij.) Gjithashtu, kanceri i stomakut ka incidencë më të lartë në njerëzit me grup gjaku A. Çfarë roli luan ushqyerja?
Faktorët që ndikojnë në shfaqjen e kancerit të stomakut mund të jenë edhe llojet e ushqimit, që përdorin popullata të ndryshme. Një nga ushqimet më të akuzuara, është mishi i thatë, i kriposur ose tymosur.
Shenja fillestare të veçanta për një diagnostikim të hershëm të kancerit të stomakut nuk ka. Kjo është arsyeja kryesore pse një pjesë e madhe e të sëmurëve diagnostikohen në fazat e avancuara të saj
Shembull tipik i ndikimit të dietës ushqimore është fakti që frekuenca e kancerit të stomakut në japonezët që jetojnë në Japoni është shumë herë më e lartë se në japonezët që jetojnë në SHBA, ku frekuenca e kancerit të stomakut është në rënie shumë të dukshme për këta të fundit.
Cilat janë shenjat e para që alarmojnë për kancer në stomak dhe masat që duhen marrë në këtë rast?
Shenja fillestare të veçanta për një diagnostikim të hershëm të kancerit të stomakut nuk ka. Kjo është arsyeja kryesore pse një pjesë e madhe e të sëmurëve diagnostikohen në fazat e avancuara të saj. Si shenja të para mund të jenë diskonforti abdominal, dhimbje rënduese në pjesën e sipërme të barkut, lodhja e shpejtë.
Me avancimin e sëmundjes, shenjat më të spikatura janë: anoreksia, neveria ndaj ushqimit, rënia në peshë, të vjellat ose vështirësia në gëlltitje ( disfagia). Dhimbjet e forta zakonisht shfaqen në rastet shume të avancuara. Një shenjë tjetër e rëndësishme janë të vjellat me gjak dhe ose defekimi me ngjyre të zezë ( që vijnë si pasojë e hemorragjisë nga tumori).
Kanceri i stomakut, i diagnostikuar herët dhe i trajtuar në mënyrën e duhur, aktualisht ka mbijetesë të mirë. Ndërkohë, që rastet e diagnostikuara vonë kanë një vdekshmëri shumë të lartë. Si kurohet sëmundja? Ekzaminimi diagnostik më i saktë është fibrogastroskopia, me anë të së cilës mund të merret dhe material për biopsi. Ekzaminimet e tjera shërbejnë për të vlerësuar përhapjen e tumorit dhe për të vendosur mënyrën e trajtimit. Trajtimi kryesor dhe kurativ i sëmundjes është kirurgjia, me anë të së cilës hiqet një pjesë ose i gjithë stomaku së bashku me nyjet limfatike përreth tij dhe në varësi të stadit, bëhet kimioterapi dhe radioterapi.
A mund të parandalohet kanceri i stomakut?
Ekspertët nuk e dinë saktësisht se çfarë e shkakton kancerin e stomakut dhe nuk ka vaksina kundër tij. Si rrjedhim, nuk ka asnjë mënyrë për ta parandaluar atë. Megjithatë, mund të ndërmerren masa për të zvogëluar rrezikun e zhvillimit të sëmundjes; ku mund të përmendim një dietë ushqimore të pasur me fruta dhe perime. Njerëzit që hanë shumë fruta dhe perime zakonisht kanë më pak mundësi të zhvillojnë kancerin e stomakut. Po ashtu, rekomandohet reduktimi i ushqimeve të kripura e të tymosura, eliminimi i duhanit si dhe shmangia e ambienteve ku pihet. Individët mund të pyesin mjekun nëse kanë ndonjë kusht mjekësor, që mund të rrisë rrezikun e zhvillimit të kancerit të stomakut. Personat me risk të lartë në varësi të këshillave të mjekut duhet të bëjnë kontrolle periodike për t’u diagnostikuar sa më herët.