Banka nis aksionin për forcimin e euros, Sejko: Situatë jonormale
Guvernatori flet për situatë “jashtë parametrave normalë të një regjimi të lirë të kursit të këmbimit”. Ulet norma e interesit
Banka e Shqipërisë ka marrë dy masa të menjëhershme për të frenuar rënien e euros në treg. Në dy vendime brenda ditës, Banka vendosi të blejë euro në treg dhe të ulë në 1 për qind normën e interesit.
Synimi është i qartë. Të ulet sasia e eurove që kanë “mbytur” tregun dhe të rritet sasia e parave në qarkullim. Vendimet i bëri publike vetë Guvernatori Genti Sejko, në konferencën e djeshme për shtyp. Ai foli për një situatë jashtë normales, edhe pse rënia e euros ishte parashikuar më parë nga Banka. Por ritmet e zhvlerësimit të monedhës europiane ishin të frikshme në ditët e fundit të majit dhe të fillimit të dhjetorit. PSE NDODHI ZHVLERËSIMI Deri në maj, Banka e Shqipërisë ishte e mendimit se rënia e vlerës së euros do të ishte e përkohshme. Por duket se situata precipitoi ndryshe. Sipas Bankës, ecuria e kursit të këmbimit gjatë muajit maj tregoi një forcim të mëtejshëm dhe më të shpejtë të tij. “Ky mbiçmim ka shkuar përtej trendit forcues të dy viteve paraardhëse dhe duket se pasqyron krijimin e pritjeve të njëanshme, në kahun forcues të kursit të këmbimit, nga operatorët e tregut valutor”. Në fjalën e tij, Guvernatori përmendi tri arsye pse pati një rënie të euros dhe vlerësim të lekut. “Këto pritje janë shkaktuar nga informacioni për rritje të ofertës valutore, kryesisht në përgjigje të konvertimit të pritur të kapitalit nga disa banka të sistemit, të disbursimit të një kredie në valutë në favor të një kompanie publike, si dhe të pritjeve për një sezon të mirë turistik. Si rrjedhojë, pritjet kanë sjellë njëkohësisht rritje të ofertës dhe reduktim të kërkesës për valutë. Veprimi i këtyre faktorëve, ndonëse vlerësohet të jetë i përkohshëm, ka rezultuar në mbiçmim të fortë të kursit. Ky mbiçmim, i cili u identifikua si një faktor rreziku në mbledhjen e Këshillit Mbikëqyrës në muajin maj, ka forcuar presionet në kahun rënës të inflacionit”.
SI DO ZGJIDHET Guvernatori theksoi se pritjet e njëanshme afatshkurtra mbi kahun forcues të kursit të këmbimit rrezikojnë të shndërrohen në pritje të qëndrueshme dhe afatgjata. “Konsolidimi i këtyre pritjeve dhe krijimi i dimensionit vetëpërmbushës të tyre mund të krijojnë një rreth vicioz me ndikim të dëmshëm në inflacion dhe në treguesit e tjerë ekonomikë”. Vendimi i Bankës Qendrore ka të bëjë me dy ndërhyrje. Të dyja pritet të zhvlerësojnë lekun. Vendimi i parë është ulja e normës bazë të interesit, nga 1.25% në 1 për qind. Banka kishte që nga maji i vitit 2016 që nuk e ndryshonte normën e interesit. “Rritja e stimulit monetar pritet të shoqërohet me reduktim të mëtejshëm të normave të interesit të kredisë dhe me rritje të qarkullimit të mjeteve monetare në lekë. Në këtë mënyrë, ai pritet t’i japë një impuls shtesë kërkesës agregate, si nëpërmjet uljes së kostos së financimit të konsumit dhe të investimeve edhe nëpërmjet riekuilibrimit të kërkesës dhe ofertës për valutë në tregun fi- nanciar”, theksoi Sejko. Ulja e normës së interesit përkthehet edhe në uljen e normës së fitimit nga depozitat. Kjo pritet të sjellë dekurajim të qytetarëve dhe biznesit për të mbajtur paratë në banka dhe, si rrjedhojë, rritjen e lekëve në qarkullim. Më shumë lekë, më pak vlerë në këmbim me euron. Masa e dytë ishte edhe më e “jashtëzakonshme”. Banka pritet të ndërhyjë direkt në treg duke blerë tepricën e eurove. “Operacionet e blerjes së valutës do të synojnë eliminimin e tepricës së përkohshme të valutës në treg dhe frenimin e forcimit të mëtejshëm të kursit të këmbimit, forcim, i cili do të dëmtonte përmbushjen e objektivit tonë për stabilitetin e çmimeve. Operacionet e blerjes së valutës do të ruajnë kohëzgjatjen e nevojshme dhe të mjaftueshme për përmbushjen e objektivave tanë. Përdorimi i operacioneve valutore është dhe do të mbetet një rast i veçantë, i ndërmarrë në rrethanat specifike të nevojës për reagim të politikës monetare dhe të ngushtimit të hapësirës së veprimit të instrumenteve të saj tradicionalë”, theksoi Sejko. Ajo që pritet të ndodhe është një “luftë”, në tregun e valutës. Paratë dhe ndërhyrjet e Bankës së Shqipërisë, përballë fluksit të eurove që deri tani kanë kaluar të gjitha parashikimet.