Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë

Reforma në Drejtësi solli ndryshime kushtetuese...

dhe ligjore në Gjykatën e Lartë ( më poshtë GJL). Kushtetuta e pandryshuar parashikonte se numri i gjyqtarëve të GJL- së do të përcaktohej nga Kuvendi me shumicë prej 84 votash. Ndryshimet e fundit të ish- ligjit organik përcaktonin se numri i gjyqtarëve të GJLsë është 19. Për shkak të mosmarrëveshjeve të kohës Kuvend– President i Republikës, dy vendet e shtuara në organikë nuk u plotësuan dhe GJL mbeti me 17 gjyqtarë, pavarësisht se ligji përcaktonte se duhet të ishin 19 të tillë. Ligji për GJL u shfuqizua dhe bashkë me të edhe dispozita që përcaktonte organikën e gjyqtarëve. Tashmë, hyri në fuqi ligji për statusin e magjistratëve, që parashikon se kompetent për të vendosur organikën e GJL- së do të jetë Këshilli i Lartë Gjyqësor ( në vijim KLGJ).

Neni 141, pika 2 e Kushtetutës së pandryshuar parashikonte se Kolegjet e Bashkuara të GJL- së ( në vijim KBGJL), apo të gjithë gjyqtarët e GJL- së së bashku, do të shqyrtonin çështjet me qëllim njësimin ose ndryshimin e praktikës gjyqësore. Kjo dispozitë e ndryshuar parashikon se KBGJL do të mblidhen vetëm për të vendosur ndryshimin e praktikës gjyqësore.

Ligji i parë, pjesë e paketës së ndryshimeve ligjore të reformës, që vendosi norma se si do të gjykonin KBGJL, ishte ligji për pushtetin gjyqësor. Ky ligj parashikoi se GJL do të

organizohej në Kolegjin Civil ( në vijim KC), Kolegjin Penal ( në vijim KP) dhe Kolegjin Administrativ ( në vijim KA). Ky ligj parashikoi se KC do të gjykojë të gjitha çështjet me 3

gjyqtarë, KP do të gjykonte me 3 ose me 5 gjyqtarë, ndërsa KA do të gjykonte me 3 ose me 5 gjyqtarë. Kjo do të thotë se, megjithëse dispozita ligjore për përcaktimin e organikës së GJL- së ishte shfuqizuar dhe, aktualisht, nuk kishte një akt të përcaktonte se sa gjyqtarë do të kishte GJL, pasi KLGJ akoma edhe sot nuk është krijuar, sipas ligjit për organizimin e pushtetit gjyqësor, GJL minimalisht dhe detyrimisht do të duhet të kishte 13 gjyqtarë në organikë, pasi KC do të duhej të kishte detyrimisht dhe minimalisht 3, KP do të duhet të kishte detyrimisht dhe minimalisht 5 gjyqtarë dhe KA do të duhet të kishte detyrimisht dhe minimalisht 5 gjyqtarë. Kjo do të thotë se detyrimisht dhe minimalisht numri i KBGJL do të duhet të jetë me 13 gjyqtarë. Këtë numër jep edhe matematika e trupave gjykues që përcaktojnë, edhe pas ndryshimeve ligjore të Reformës në Drejtësi, ligji për gjykimin administrativ, Kodi i Procedurës Civile dhe Kodi i Procedurës Penale.

Më tej, ligji parashikon se KBGJL do të vendosë ndryshimin e praktikës gjyqësore atëherë kur e njëjta çështje juridike nuk është interpretuar në mënyrë të njëjtë nga kolegje të ndryshme të GJL- së, ose në rastet kur ekz- iston rreziku për interpretim jo të njëjtë nga kolegje të ndryshme të saj.

Ligji parashikoi se KBGJL gjykojnë kur në to marrin pjesë jo më pak se 2/ 3 e të gjithë gjyqtarëve të GJL dhe se vendimi ndryshues i praktikës gjyqësore merret me të paktën shumicën e gjyqtarëve që marrin pjesë në gjykim.

Sot, për shkak të mosplotësimit në kohë të dy vendeve vakante të shtuara me ligj në organikë, për shkak të shkarkimit dhe të dorëheqjeve, numri i gjyqtarëve në GJL është 9, ku tre gjyqtarë janë anëtarë në KC, tre gjyqtarë janë në KP dhe tre gjyqtarë janë në KA, që do të thotë se nëse KBGJL vendosin të mblidhen për të ndryshuar praktikën gjyqësore numri i gjyqtarëve gjithsej, nëse marrim të mirëqenë se të gjithë do të merrnin pjesë në gjykim, do të ishin 9. Në këto kushte vjen radha e pyetjes që shtroi këtë shkrim: a mundet të gjykojnë KBGJL sot dhe deri sa të përcaktohet dhe plotësohet nga KLGJ organika e gjyqtarëve? Përgjigja pozitive do të vinte vetëm nëse do të respektohej kushti i kuorumit prej 2/ 3 të gjyqtarëve të GJL- së dhe se pyetja e radhës do të ishte se sa është 2/ 3 e gjyqtarëve të GJL- së. Zgjidhja e këtij ekuacioni ka një të panjohur që determinon përgjigjen, konkretisht sa është numri sot i të gjithë gjyqtarëve të GJL?

Interpretimi i parë i kësaj boshësie ligjore do të ishte qëndrimi se, edhe pse dispozita e mëparshme e organikës së anëtarëve të GJLsë është shfuqizuar, nëse më parë do të plotësoheshin 2 vendet vakante, nëse asnjë nuk do ishte shkarkuar dhe nëse asnjë gjyqtar nuk do kishte dhënë dorëheqjen, atëherë, pavarësisht shfuqizimit të dispozitës ligjore të organikës, nuk do kishte asnjë jurist që do të konkludonte se gjyqtarët e GJL- së janë të paorganikë dhe se numri i tyre nuk është përcaktuar në përputhje me Kushtetutën apo me ligjin, përsa kohë nuk ka vendosur KLGJ që nuk është krijuar akoma. Sipas kësaj mënyre interpretimi, do të konkludohej se, pavarësisht shfuqizimit formalisht të dispozitës ligjore të organikës së GJL- së me 19 gjyqtarë, materialisht kjo organikë do të mbetej në fuqi derisa KLGJ do të miratonte organikën e re.

Pas këtij konkluzioni, do të thoshim se 2/ 3 e të gjithë gjyqtarëve të GJL- së është 12.6, e duke qenë se nuk ka gjyqtarë “0.6”, por ka vetëm gjyqtar “1”, do të rrumbullakosnim numrin 12 të gjyqtarëve kuorum. Problemi që vjen pas kësaj “Eureke” është konkluzioni “kalandër” dhe e sigurt se KBGJL nuk do të arrijnë të mblidhen e jo më të gjykojnë derisa KLGJ të përcaktojë me vendim organikën e re dhe të plotësojë vakancat. Ky konkluzion do të shkonte kundër parimit kushtetues se shteti nuk merr fund, por vazhdon dhe se institucionet duhet të funksionojnë dhe nuk mundet të bllokohen.

Interpretimi i dytë i kësaj boshësie ligjore do të ishte konkluzioni se, në kushtet e mungesës së dispozitës ligjore që përcakton organikën e GJL, atëherë organikën do ta përcaktojmë me mbledhjen aritmetike të numrit minimal dhe të detyrueshëm që secili prej kolegjeve të GJL- së ka sipas ligjit. Nga kjo mënyrë e përllogaritjes së gjyqtarëve të GJLsë, del se detyrimisht dhe minimalisht të gjithë gjyqtarët e GJL- së janë 13. Për rrjedhojë, ekuacioni me të panjohurën tashmë të njohur do të nxirrte në dritë konkluzion se 2/ 3 e të gjithë gjyqtarëve të GJL- së janë 8.6, e duke qenë se nuk ka gjyqtarë “0.6” por ka vetëm gjyqtar “1”, do të rrumbullakosnim numrin 8 të gjyqtarëve kuorum. Ky konkluz- ion do të plotësonte nevojën e zbatimit të parimit kushtetues të vazhdimësisë së shtetit dhe funksionimit të institucionit dhe se sot GJL do të mundet të gjykonte për të ndryshuar praktikë gjyqësore, me luksin dhe privilegjin e funksionimit edhe nëse një nga gjyqtarët nuk do të merrte pjesë në gjykim.

Interpretimi i tretë i kësaj boshësie ligjore do të ishte ai që në frazën “jo më pak se dy të tretat e të gjithë gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë” do të llogariste organikën efektive të GJL- së, duke konkluduar se sot për sot numri i të gjithë gjyqtarëve të GJL- së efektivisht është 9. Kjo do të thotë se kuorumi i gjyqtarëve për të gjykuar KBGJL çështje do të ishte 6. Edhe ky konkluzion do të kënaqte nevojën e respektimit të parimit të vazhdimësisë së shtetit dhe funksionimit të institucionit.

Megjithatë, kjo zgjidhje do të cedonte legjitimitetin e vendimeve precedent gjyqësor, pasin eventualisht, nëse gjyqtarë të tjerë, deri në përcaktimin e organikës së re dhe deri në plotësimin e vakancave nga KLGJ, do të jepnin dorëheqjen apo do të shkarkoheshin nga procesi i rivlerësimit, kjo mënyrë interpretimi do të çonte në konkluzione të papranueshme se KBGJL mundet të jenë edhe tre, dy apo edhe një gjyqtar. Sigurisht, kjo është një situatë ekstremisht hipotetike, por jo e pamundshme për të ndodhur dhe, për rrjedhojë, duhet të mbahet parasysh në zgjedhjen kushtetuese ndërmjet interpretimeve.

Ajo që nuk ka vend të vihet në diskutim në këto dilema kushtetuese dhe ligjore është se shteti nuk mundet dhe nuk duhet të marrë fund dhe se institucionet e tij duhet të kryejnë gjithnjë detyrimet kushtetuese dhe ligjore. Ndaj, vlerësoj se KBGJL nuk mundet të mos gjykojnë deri në momentin kur KLGJ të ketë përcaktuar organikën dhe të ketë plotësuar vakancat. Interpretimi kushtetues ndër tre të mundshmit është në këtë rast, edhe sipas renditjes së bërë në parashtrimin e mësipërm, “mesi i artë”, që do të thotë se organika e GJL- së, për efekte të kuorumit të 2/ 3 e të gjithë gjyqtarëve të GJL- së që nevojiten për të gjykuar KBGJL, është numri minimal dhe i detyrueshëm sipas ligjit të gjyqtarëve të KC, KP, KA, që do të thotë se kuorumi është minimalisht dhe detyrimisht 8 gjyqtarë.

Kjo do të thotë se, nga interpretimi pajtues me Kushtetutën i boshësisë ligjore që ka shkaktuar Reforma në Drejtësi, duhet të konkludohet se GJL edhe sot mundet të gjykojë në KBGJL. Në këtë mënyrë do të afirmonim se, pavarësisht reformave institucionale dhe pavarësisht ligjeve të pamenduara mirë dhe të hartuara nxitimthi, shteti do të vazhdojë të ekzistojë dhe institucionet e tij do të vazhdojnë të funksionojnë.

Breshëria europiane e “çmimeve të para” pro nesh nuk do të marrë fund me kaq: e njëjta ndjesi ose, më saktë, parandjenjë, më thotë se një çmim të tillë do të fitojë gjithashtu Teatri i Ri( lindur) i Operës e i Baletit në Tiranë, në krahasim me të cilin vetë “Scala” e Milanos apo “Opéra” e Parisit, si edhe shumë e shumë të tjera në botë, do të dukeshin si vatra kulture të fshatrave më të humbura të kohës së diktaturës komuniste në Shqipëri