Shqipëria në udhëkryq

Është hera e parë në 27 vjet demokraci, që nga viti 1991, që në mandatin e dytë qeverisës të një force ...

Shqipëria është një nga vendet tipike pak e zhvilluar dhe me demokraci tepër të brishtë. Dëshpërimi dhe reagimi i qytetarëve ndaj partive të vjetra, ndonëse është ekstremal në Shqipëri, në vend që të krijonte reagimin e mjaftueshëm për krijimin e forcave të reja politike, është shoqëruar me paralizë të veprimit qytetar. Arsyet janë të shumta për të shpjeguar këtë dukuri. Kjo situatë është keqpërdorur nga maxhoranca që ka përqendruar të gjithë pushtetin dhe është hedhur në sulm për të rrudhur dhe/ ose eliminuar opozitën dhe çdo kundërshtar. Me shumë gjasa, një tendencë e tillë do të çonte në të ardhmen e afërt në "vrasjen" e demokracisë dhe shkatërrimin/ eleminimin e pluralizmit

... politike, shqiptarët janë tërësisht të pashpresë e duan vetëm të largohen nga vendi. Nuk kanë besim se gjërat mund të ndryshojnë, madje, ndiejnë se gjërat do të shkojnë keq e më keq. Natyrisht, kush është pjesë e kupolës qeverisëse apo pranë saj, pavarësisht se e ndjen që toka po tronditet nën këmbë, tenton të përfitojë sa të mundet dhe përpiqet me të gjithë mënyrat ta shtrëngojë fort lopën, që po e mjel çdo ditë, por duke qenë në gatishmëri për t'ia mbathur, nëse gjërat do të ndryshojnë. Ka disa arsye që vendi ndodhet në këtë situatë të veçantë. Kryesorja është se qytetarët ndiejnë se mekanizmi i rotacionit të pushtetit, që është një nga mekanizmat kryesorë që mban gjallë sistemin demokratik, nuk funksion apo është bllokuar. Qytetarët kanë neveri për të gjithë klasën politike, por ndihen të pamundur për të ndryshuar këtë gjendje. Madje, qytetarët janë paralizuar deri në atë masë saqë nuk mund të bashkohen të zëvendësojnë të keqen e madhe me një të keqe më të vogël siç kanë vepruar këto herët e fundit. Dhe ajo që i trondit më shumë qytetarët është se pluralizmi po degradon para syve të tyre dhe ata e kanë të pamundur ta ndalojnë këtë degjenerim. Ata ndihen të pafuqishëm të ndalin autoritarizmin që po vret demokracinë. Korrupsionin qeveritar që po i varfëron me shpejtësi. Lidhjet e qeverisë me krimin e trafiqet, që po i kërcënon sigurinë e jetës, të biznesit dhe të fëmijëve. Denigrimin dhe dobësimin sasior e cilësor të opozitës që po i shton mosbesimin se gjendja mund të ndryshojë. Dhe ajo që i vë kapakun dhe që qytetarët nuk e kishin parë e menduar ndonjëherë më parë, është mbështetja e një pjese të faktorit ndërkombëtar për kupolën oligarkike të qeverisjes autoritare, të korruptuar, të inkriminuar e klienteliste. Kjo e fundit i ka bërë qytetarët shqiptarë të shpërthejnë drejt emigrimit me idenë se "ky vend nuk bëhet" dhe e "ardhmja e fëmijëve është e pasigurt", ndonëse janë të ndërgjegjshëm që edhe emigrimi është bërë i vështirë, i komplikuar dhe i pasigurt. Shqipëria është në udhëkryq…

Beteja presidenciale e vitit 2016 në SHBA ishte beteja më e fortë mes forcave antiestablishment dhe atyre të establishmentit, e cila përfundoi me fitoren e kandidatit Trump. Në mënyrë simbolike thuhet se trumpizmi antiestablishment shënoi fitoren e parë mbi establishmentin, madje duke arritur të vijë në pushtet. Brexit në një mënyrë apo tjetër mund të klasifikohet si një betejë e antiestablishmentit kundër establishmentit, madje duke kaluar edhe kufijtë e Britanisë; gjë që çoi në një vendim referendar për largimin e Britanisë nga BE. Fitore e qartë e forcave antiestablishment u shënua në Itali në zgjedhjet e fundit parlamentare, ku të gjithë forcat e "vjetra" politike s'arritën të fitonin më shumë se gjysmën e votave në shkallë kombëtare, duke mundësuar krijimin e një qeverie koalicioni të forcave antiestablishment. Austria është një shembull tjetër, që një lider me tipare antiestablishment, ndonëse i një partie klasike, u detyrua për shkak të ekuilibrave politikë, të ndërtonte një maxhorancë qeverisë me një forcë antiestablishment, duke i dhënë mundësi pra një force antiestablishment të vinte në pushtet. Në Francë e Gjermani, dy forcat antiestablishment, përkatësisht Fronti Nacional dhe Aleanca për Gjermaninë, janë kthyer nga parti periferike, në forcat kryesore opozitare me peshë të konsiderueshme në Parlament. E njëjta situatë shfaqet në Holandë, Danimarkë e deri në Finlandë. Pa përjashtuar Greqinë e Spanjën, ku dobësimi/ shpërbërja e së majtës klasike ia ka lënë vendin forcave antiestablishment me orientim të ekstremit të majtë, ndërkohë që e djathta është dobësuar, por s'është eleminuar.

Forcat klasike politike, të konsideruara të "vjetra" apo proestablishment, gradualisht po dobësohen, po largohen nga pushteti dhe janë drejt margjinalizimit. Në vendet e zhvilluara po dalin forca të reja antiestablishment, që cilësohen nga propaganda e establishmentit si forca populiste apo të ekstremit të djathtë. Në retorikën e forcave antiestablishment vihen re elementë të riforcimit të sovranitetit nacional, elementë antiemigracion e kundër rolit të ekzagjeruar të burokracisë së Brukselit në favor të qeverisjeve sovrane kombëtare. Por edhe elementë të së djathtës konservatore për forcimin e familjes e të rolit të komponentes fetare, kryesisht kristiane. Kjo betejë ka çuar në dobësimin e forcave të djathta klasike në vendet e zhvilluara apo të pasura perëndimore, por jo në margjinalizimin e fortë të tyre, të cilat po tentojnë të rigjallërohen për të fituar rol në skenën politike. Kurse në vendet pak të zhvilluara apo më pak të pasura perëndimore, forcat antiestablishment janë rritur në kurriz të pothuajse eliminimit të forcave politike klasike të majta. Peizazhi politik në të gjithë vendet perëndimore po ndryshon gradualisht, me dobësimin deri margjenalizimin e forcave politike klasike dhe forcimin apo lindjen e forcave të reja antiestablishment. Mund të thuhet se në këto vende, pluralizmi politik po rimodelohet, por pa pasur një perspektivë të qartë se çfarë do të ndodhë në periudhën afatmesme apo afatgjatë.

Në vendet e pazhvilluara dhe me demokraci të brishtë si Shqipëria, sinjalet e kësaj beteje janë të dobëta e të shpërfytyruara, apo ndikimi i këtyre zhvillimeve ka çuar në përkeqësimin e demokracisë dhe prishjen e balancave të pluralizmit. Çfarë do të thotë kjo? Edhe në vendet e pazhvilluara, njëlloj si në vendet e zhvilluara, qytetarët kanë perceptime negative deri neveri për "partitë e vjetra e klasike" dhe duan t'i ndëshkojnë ato, njëlloj siç po ndodh me forcat e reja antiestablishment në vendet e zhvilluara. Por ndërsa në vendet e zhvilluara funksionimi i demokracisë dhe ruajtja me fanatizëm i pluralizmit, e veçanërisht zhvillimi i zgjedhjeve të lira e të ndershme, kanë bërë të mundur lindjen e forcave politike antiestablishment e madje rritjen e tyre deri në ardhjen në pushtet, në vendet me demokraci të brishtë e me papunësi e varfëri të konsiderueshme, forcat antiestablishment nuk kanë mundur të lindin ende, madje, ato po pengohen e eleminohen që në embrion nga forcat politike të vjetra, të cilat po "vrasin" demokracinë, po eliminojnë pluralizmin, po shkatërrojnë zgjedhjet e lira e të ndershme me të gjithë mjetet e mënyrat, po rrudhin apo tentojnë të eliminojnë e komprometojnë opozitën, duke kaluar kështu nga qeverisje demokratike në qeverisje autoritare, korruptive e klienteliste.

Shqipëria është një nga vendet tipike pak e zhvilluar dhe me demokraci tepër të brishtë. Dëshpërimi dhe reagimi i qytetarëve ndaj partive të vjetra, ndonëse është ekstremal në Shqipëri, në vend që të krijonte reagimin e mjaftueshëm për krijimin e forcave të reja politike, është shoqëruar me paralizë të veprimit qytetar. Arsyet janë të shumta për të shpjeguar këtë dukuri. Kjo situatë është keqpërdorur nga maxhoranca që ka përqendruar të gjithë pushtetin dhe është hedhur në sulm për të rrudhur dhe/ ose eliminuar opozitën dhe çdo kundërshtar. Me shumë gjasa, një tendencë e tillë do të çonte në të ardhmen e afërt në "vrasjen" e demokracisë dhe shkatërrimin/ eleminimin e pluralizmit. Për më tepër në Shqipëri, partia e establishmentit që është në pushtet, për të penguar/ frenuar dobësimin e largimin e saj eventual nga pushteti apo edhe nga skena politike po godet opozitën dhe po pengon lindjen e partive të reja:

duke grumbulluar pushtet përmes vendosjes së autoritarizmit;

duke u fuqizuar ekonomikisht përmes kapjes së shtetit dhe korrupsionit;

duke mos lejuar zgjedhjet e lira e të ndershme;

duke krijuar lidhje të ngushta me krimin e organizuar vendas e ndërkombëtar dhe kontrolluar trafiqet e drogës, armëve, qenieve njerëzore, e tjerë;

duke vendosur nën kontroll biznesin e madh apo krijuar monopolet klienteliste, për të kontrolluar apo përqendruar të gjithë pushtetin ekonomik e financiar;

duke kontrolluar masivisht mediat dhe tentuar kontrollin apo bllokimin e rrjeteve sociale, për të penguar e denigruar forcat e reja antiestablishment apo kundërshtarët politikë të vendosin lidhjet me qytetarët e zemëruar ndaj qeverisjes së tyre;

duke kontrolluar sistemin e drejtësisë për të rrudhur opozitën dhe/ ose eliminuar të gjithë mundësitë e lindjes së forcave kundërshtare antiestablishment, duke i ndëshkuar kundërshtarët e vërtetë përmes gjuetisë së shtrigave;

duke siguruar preferencën dhe mbështetjen nga forcat e vjetra të establishmentit global, pra, të vendeve të zhvilluara, qoftë kur ato janë në pushtet, qoftë kur ato janë në opozitë, ndonëse këto forca në vendet e pazhvilluara, konkretisht në Shqipëri, shfaqen qartësisht autoritare, tejet të korruptuara, në mënyrë ekstreme të inkriminuara dhe që çdo ditë po "vrasin" në sytë e të gjithëve demokracinë e po disbalancojnë apo eliminojnë pluralizmin.

Në këtë mënyrë, beteja mes establishmentit dhe antiestablishment në vendet e zhvilluara, po keqshfrytëzohet në Shqipëri për "vrasjen" e demokracisë dhe "eliminimin" e pluralizmit. Sepse vendosja e autoritarizmit, eliminimi i opozitës dhe goditja e kundërshtarëve të qeverisë, kapja e shtetit dhe korrupsioni qeveritar, kontrolli mbi median, mbi ekonominë, mbi drejtësinë, mbi shoqërinë civile, po shiten si betejë e ashpër kundër forcave apo elementëve antiestablishment dhe të gjitha këto po kryhen, fatkeqësisht, edhe me mbështetjen e establishmentit global.

Përfundimisht, mund të thuhet se në vendet e pazhvilluara apo me demokraci të brishtë, të tilla si Shqipëria, beteja mes antiestablishmentit dhe establishmentit global ( ndonëse për të qenë të saktë kjo betejë ende nuk është e konfiguruar qartësisht në këtë format dhe ndokush me ose pa të drejtë do ta konsideronte të pamaturuar një qasje të tillë, gjithçka që ndodh këto vitet e fundit zhvillohet kryesisht, po ashtu si edhe në vendet e zhvilluara perëndimore, mbi bazën e perceptimit tejet negativ që qytetarët kanë për forcat e vjetra politike, për klasën e vjetër politike, të cilat kërkojnë t'i ndryshojnë po ashtu si në perëndimin e zhvilluar, por u rezulton se janë të pafuqishëm apo pengohen egërsisht nga pushteti ta realizojnë një mision të tillë, prandaj dhe të dëshpëruar e të pashpresë preferojnë të emigrojnë) është pasqyruar në Shqipëri apo ka pasur rol ndikues në:

"vrasjen" e demokracisë dhe ii. po çon drejt dobësimit, disbalancimit apo "eliminimit" të plotë të pluralizmit real.

Konkretisht, në Shqipëri grumbullimi i pushtetit politik, ekonomik, financiar, mediatik, kriminal, e tjerë në duart e një kupole oligarkike dhe sigurimi i mbështetjes nga ajo pjesë e faktorit global të alinjuar me establishmentin global kanë krijuar perceptimin publik se largimi i këtij pushteti vrastar të demokracisë dhe të pluralizimit është e pamundur dhe qytetarët do të vazhdojnë të largohen masivisht nga vendi, siç ka ndodhur këto 3 vitet e fundit…, ose largimi i kësaj qeverisjeje do të ndodhte:

ose përmes revoltave popullore që mund të çonin në diktaturë, nëse ato do të shuheshin me forcën e Policisë e të Ushtrisë nga qeveria, ose drejt një situate të paqartë e të paqëndrueshme, nëse nuk do të kishte një forcë politike alternative që ta mirorientonte dhe/ ose do të mungonte pjesëmarrja e faktorit ndërkombëtar…

ose me "ndërhyrjen" e një force politike antiestablishment të fuqishme globale, për të mundësuar rikthimin e vendit në shinat e demokracisë e të pluralizmit, natyrisht, duke nënkuptuar pjesëmarrjen e fuqishme të qytetarëve shqiptarë.

Nëse gjithçka do të vazhdonte në rrjedhën në të cilën është futur, demokracia dhe pluralizmi në Shqipëri do të asfiksoheshin gradualisht deri në shuarje të plotë. Në vend do të vendosej një "diktaturë" e kamufluar kleptokratike e një pakice, që do të kontrollonte gjithçka, ndërkohë që shumica qytetare do të ishte e pafuqishme dhe e paralizuar për të vepruar. Kurse opozita do të shndërrohej gradualisht ose në fasadë të kupolës kleptokratike, ose në grupim me mbështetje gjithnjë e më të zbehtë. E vetmja pikëpyetje që mbetet është, nëse faktori ndërkombëtar do të vazhdonte të interesohej vetëm për stabilitetin formal, duke vazhduar të mbështesë këtë qeverisje?!