Nikolin Gurakuqi: Tenori më i madh i kësaj toke
Regjisori Nikolin Gurakuqi ka pasur fatin ta njohë Gaqo Çakon që fëmijë, të rritet me zërin e tij e më pas ta ketë profesor e bashkëpunëtor. Në këtë ditë të mbrame Gurakuqi ndan kujtimet që ruan prej tij, por edhe atë çka një artist si Gaqo Çako përfaqësonte për artin shqiptar.
Ju e keni njohur, madje i organizuat edhe 80- vjetorin, ç'ishte Gaqo Çako për ju dhe artin shqiptar?
Dua të shpreh dhimbjen time të jashtëzakonshme për humbjen e këtij personaliteti të artit muzikor shqiptar, të kulturës muzikore shqiptare. Gaqo Çakon e kemi humbur vetëm fizikisht, por Gaqo Çako është një monument i patjetërsueshëm në kulturën shqiptare. Është e zakonshme që në humbje të tilla, njerëzit të flasim me superlativa, por Gaqo madhështinë e tij e jetoi sa qe gjallë, e jetoi me këngë dhe ligjërime, e jetoi me ato role të panumërta që ai interpretoi mjeshtërisht, jashtëzakonisht bukur muzikalisht, me një vokal që rrallë ka kaluar në tokën shqiptare. Dhe me rastin e 80- vjetorit të mjeshtrit, "Nderit të kombit", pata deklaruar që pavarësisht se sot thonë "njëri nga", unë mund të them se është në mënyrë të padiskutueshme tenori më i madh që kanë nxjerrë shqiptarët. Nuk e them për të lë duar njeri, se kjo tokë ka nxjerrë shumë tenorë të mëdhenj dhe në rrugën e tij po ecin shumë tenorë që po interpretojnë në skenat botërore, por Gaqo Çako nuk e pati atë fat, se jetoi në një kohë kur Shqipëria ishte vend i mbyllur, por në ato pak raste kur ai ka kënduar jashtë, ka shkëlqyer, si në Kubë, Turqi dhe vende të tjera, ku ka interpretuar brenda caqeve që i lejonte koha. Nga profesor në bashkëpunëtor, si ishte raporti juaj me të? Ka qenë një profesor i madh, një universitet për ne. Një artist i madh italian ka thënë: "Artist nuk të bën shkolla, po skena", dhe Gaqo Çako ishte ai profesor, që ne na bëri artistë në skenë. I jam mirënjohës në mënyrë të pakufishme. Kam qenë në një skenë me të si interpret. Unë isha shumë i ri dhe ai më mbante si një prind i mirë, më mbante afër. Po kështu kam interpretuar në shfaqjet që ai ka vënë në skenë, si opera "Bohema", ku interpretova rolin e Kolinit, ndërsa Gaqo të Rudolfos dhe ishte regjisor i shfaqjes. Po ashtu kam pasur fatin të jem regjisor i një shfaqjeje, ku ai interpretoi, që është opera "Peshkatarët e perlave" në vitin 1990. Është vepra e parë imja në skenë. Një vepër e vënë së pari në skenë në 1961 nga im atë, që në atë kohë e kishte mbrojtje diplome. Është pa diskutim një nga shfaqjet më të bukura të Gaqo Çakos dhe që nga ajo kohë, nuk u ndal më, drejt majave, që populli dhe shteti shqiptar e shpërbleu, duke i dhënë dhjetëra tituj e medalje.
Ju e thatë që ai ishte një tenor i rrallë, ju ka shprehur ndonjëherë pengun që nuk mundi të këndojë në skenat e huaja?
Nga niveli që ka, është një yll ndërkombëtar, por mungonte ballafaqimi. Ne vazhdojmë akoma te jemi një vend i mbyllur. E them me shumë dhimbje, ne vazhdojmë të kemi një kulturë të mbyllur që shumë pak ballafaqohet në arenën ndërkombëtare, në festivale, me agjencitë ndërkombëtare. Në institucionin tonë interpretojnë vetëm 10 veta, nuk ndërrohet njeri. Si ka mundësi?! Artistët shqiptarë interpretojnë në të gjithë botën, pra, bota është e hapur për ne. Por ne jemi të mbyllur me të. Gaqo nuk ma ka përmendur këtë sepse ai ka pasur mundësi të interpretojë jashtë dhe kur Shqipëria u mbyll, them se duhet ta ketë pasur një dhimbje të brendshme. Siç e thashë, shkëlqeu në Kubë, por edhe në Santa Cecilia, por ai mori avionin dhe u mbyll këtu.