“Meshari” i Gjon Buzukut, libri i ndaluar gjatë komunizmit
Shumëkujt do t’i dukej e çuditshme sot, që libri i parë i shqipes së shkruar, “Meshari” i Gjon Buzukut, të konsiderohej “i rrezikshëm”. Në Shqipërinë komuniste ai vetëm përmendej si fakt, por jo për të qenë i përdorshëm për studiuesit e kuriozët e leximit. Java, prej 23 deri në 29 shtator është konsideruar si Java Ndërkombëtare e Librave të Ndaluar dhe me këtë rast Botime Çabej, jo pa qëllim i bën homazh, një prej veprave më të rëndësishme të shqipes së shkruar.
“Studimi i ‘ Mesharit’ të Gjon Buzukut, i porositur nga Instituti i Shkencave, i kushtoi Eqrem Çabejt 10 vite punë ( 1947- 1957) dhe gjithashtu mjaft para nga buxheti shtetëror, pasi shtypja e tij cilësore u porosit në Rumani. Libri doli nga shtypshkronja 10 vjet pas përfundimit të punës, më 1967, vit ky nismëtar i revolucionit kulturor dhe i mbylljes së objekteve të kultit. Pak rëndësi kishte se ‘ Meshari’ i Gjon Buzukut ishte libri ynë i parë shqip, tirazhi i tij u burgos thuajse i gjithi në bodrumet e Institutit të Gjuhësisë”. Tashmë libri është “shprangosur” dhe i “lirë” për t’u shfletuar. Madje, në 100- vjetorin e Pavarësisë, vetë ‘ Meshari’ origjinal, u soll në Tiranë nga Biblioteka e Vatikanit dhe u publikua në ambientet e Bibliotekës Kombëtare.
“Nisur nga rëndësia e këtij libri, nga mungesa e tij në treg e në shkolla dhe nga gjendja jo e mirë e kopjeve të mbetura, e po ashtu falë zhvillimeve teknologjike të kohës, të cilat mundësuan një riprodhim tejet cilësor të origjinalit, Botime Çabej e risolli këtë tekst në treg në vitin 2013. Ky ribotim është një version anastatik i botimit të vitit 1968, i cili përfshin faksimilen e tekstit origjinal të vitit 1555, transliterimin dhe transkribimin e tij, si dhe hyrjen e gjatë studimore të dijetarit Eqrem Çabej”.