Ish- kreu i Hetuesisë zbulon urdhrin e Enver Hoxhës për arrestimin e Kadaresë
“Urdhri i dhënë drejtpërdrejt, formuluar me gojë: Të arrestohet e dënohet Kadare si bashkëpunëtor i Mehmet Shehut’”
Viteve të fundit, edhe përmes dokumentesh, është folur shpesh për ndjekjen nga ana e Sigurimit të Shtetit, të shkrimtarit Ismail Kadare, megjithatë duket se regjimi nuk është kufizuar vetëm në ndjekje, proces që shoqëronte shumicën e shqiptarëve nën diktaturë.
Ish- kreu i Hetuesisë së Përgjithshme, në vitet 1981- 1992, Qemal Lame, flet për një urdhër të dhënë drejtpërdrejt nga Enver Hoxha për arrestimin dhe dënimin e Ismail Kadaresë, në vazhdën e “komplotit” me në krye Kryeministrin më jetëgjatë shqiptar, Mehmet Shehun. Në një intervistë për gazetën “Panorama”, Lame rrëfen se si u dha urdhërarrestin dhe dënimin e Kadaresë, kush u ngarkua në këtë detyrë, cili ishte roli i tij në këtë proces dhe si erdhi anulimi i urdhrit të mëparshëm nga vetë diktatori. Lame tregon për vite të errëta, kur komploti apo “kryekomploti”, siç dëshironte ta shiste Enver Hoxha, kërkohej të shtrihej edhe në fusha të tjera veç politikës, siç ishte kultura e letërsia. E një nga eksponentët kryesorë të saj ishte Ismail kadare. Çfarë ia ndryshoi mendjen diktatorit?! Qemal Lame është i vetmi person që ka statusin e azilit politik në Gjermani, me motivacionin e përndjekur politik nga diktatura komuniste dhe demokracia në Shqipëri.
PANORAMA: Z. Lame, për herë të parë ju flisni për një urdhër të Enver Hoxhës për përgatitjen e dokumenteve procedurale për arrestimin e Ismail Kadaresë. Kur ka ndodhur kjo dhe më konkretisht si artikulohej ky urdhër nga ana e Enver Hoxhës?
QEMAL LAME: Enver Hoxha ka dhënë urdhër konkret, të qartë e të padiskutueshëm për zbatim për arrestimin e dënimin e Ismail Kadaresë si bashkëpunëtor me Mehmet Shehun. Urdhri është një fakt real, i vërtetë dhe i pakontestueshëm. Ismail Kadare do të arrestohej dhe dënohej si armik, tradhtar, komplotist, bashkëpunëtor me Mehmet Shehun. Arrestimi i Ismail Kadaresë do të përdorej me qëllime politike dhe do të shërbente si një dëshmi konkrete për të plotësuar “Tablonë Sinoptike”, forcuar bindjen për gjerësinë e thellësinë e kryekomplotit, ushtruar presionin më të rreptë, dhunë ideologjike te shkrimtarët, artistët e intelektualët, pastruar mendjen e njerëzve që kishin filluar të guxonin të hapnin gojën, të flisnin të diskutonin mendime e ide me një vështrim ndryshe nga vizioni zyrtar me korniza të hekurta për sistemin politik, shoqërinë dhe jetën e popullit të thjeshtë, punëtor, i gatshëm për sakrifica, i përkushtuar në ndërtimin e shoqërisë së re, më të lirë dhe më të mirë për të gjithë.
Urdhri për arrestim u dha nga udhëheqësi i artikuluar qartë dhe i padiskutueshëm për zbatim, ashtu si ishte në personalitetin, metodën e drejtimit politik e shtetëror, imponimit të vullnetit të tij absolut. Artikulimi ka qenë i qartë: “Të arrestohet e dënohet Ismail Kadare si bashkëpunëtor i Mehmet Shehut”.
Urdhri është dhënë drejtpërdrejt, personalisht, formuluar me gojë. Udhëheqësi informohej çdo ditë në mbrëmje për gjendjen e hetimeve dhe zbatimin e porosive dhe në përfundim ai urdhëronte masat e mëtejshme. Urdhri nuk ishte i rastit. Arrestimi ishte një konkretizim i mëtejshëm i legjendës së komplotit. Pas urdhrit të dhënë, u morën masa për t’u zbatuar pa u dokumentuar me formulime konkrete me shkrim, pa u evidentuar dhe protokolluar sipas rregullave zyrtare ligjore e normave të administratës së qendrës politike, Komitetit Qendror të PPSH. Në praktikën e punës së udhëheqësit kryesor zbatohej me rreptësi praktika për ruajtjen verbërisht nga bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë të sekretit të urdhrave e të porosive në kundërshtim me Kush- Qemal Lame, studiues, analist, publicist, autor i disa monografive, teksteve dhe librave, ka qenë kryetar i Hetuesisë së Përgjithshme të Shqipërisë në vitet 19811992. Ka kryer studimet në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike, Fakultetin Ekonomik, Akademinë Ushtarake, Shkollën e Lartë të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Mban gradën “Doktor i Shkencave Juridike”. Ka punuar si pedagog në Fakultetin e Shkencave Politike dhe Juridike në Universitetin e Tiranës dhe aktualisht jeton në Gjermani, ku ka marrë azil politik dhe i janë njohur diplomat dhe gradat shkencore. Lame është i vetmi person që ka statusin e azilit politik në Gjermani, me motivacionin “i përndjekur politik nga shteti i diktaturës dhe demokracia e brishtë në Shqipëri”. tetutën e të ligjeve. Ky rregull që ishte në realitet “ligj” për udhëheqjen, kishte në përmbajtje kërkesën qe të realizoheshin qëllime politike të paramenduara, të mos ngelej asnjë provë apo gjurmë sado e vogël, që mund të mbetej si dokument për të akuzuar udhëheqësin. Udhëheqësi do të mbetej në përjetësi i idealizuar. Cilat ishin rrethanat, në të cilat u dha ky urdhër? Urdhri për arrestimin e Ismail Kadaresë është dhënë në kushtet e situatës politike të tensionuar në popull, administratën shtetërore dhe organet partiake në rrethe e deri në qendër në Komitetin Qendror, që u krijua pas vrasjes së Kryeministrit në detyrë, Mehmet Shehut, të njoftuar si vetëvrasje. Kjo ka ndodhur në kohën kur u mbajt fjalimi nga Enver Hoxha për “Tablonë Sinoptike”. Urdhri për arrestim u dha në rrethanat e krijuara pas ngjarjes shokuese e makabre të vdekjes së Kryeministrit në detyrë, të tronditjes së thellë të udhëheqjes politike e shtetërore, të ankthit të shkaktuar te disa personalitete të larta, të njohura si mbështetëse të Kryeministrit, si dhe të frikës së krijuar në mbarë vendin. Populli ishte vënë nën trysninë e propagandës zyrtare të mbështetur me masat represive të ndërmarra me arrestimin e personave me funksione të larta shtetërore e partiake, të akuzuar si bash- këpunëtorë dhe po zhvilloheshin hetime intensive për të zbuluar dhe dokumentuar në thellësi e gjerësi veprimtarinë armiqësore të grupit të ri komplotist, kryekomplotit më të madh të periudhës së socializmit, të kryesuar nga poliagjenti Mehmet Shehu. Mehmet Shehu si Kryeministër, besniku i Partisë dhe trashëgimtari i afirmuar i Enver Hoxhës, akuzohej papritur dhe me egërsi, po nga vetë Enver Hoxha, si agjenti i shumëfishtë i imperializmit e revizionizmit, armik i Partisë, socializmit dhe atdheut. Përse duhej përfshirë Kadare në këtë “komplot”? Nga Sigurimi i Shtetit dhe Hetuesia kërkohej të dokumentohej ligjërisht, të thellohej e të zgjerohej zbulimi i veprimtarisë armiqësore në të gjitha dimensionet e pushtetit ekzekutiv, të rrezes së gjerë të funksioneve, të pushtetit autoritar të padiskutueshëm dhe të mbështetësve të shumtë të Kryeministrit në të gjitha institucionet shtetërore, ekonomike, kulturore, të letërsisë e të artit etj.
Komploti i ri dhe i fundit i kryesuar nga Mehmet Shehu u deklarua nga Enver Hoxha si komploti i të gjithë komploteve, si kryekomploti. Për t’u realizuar kjo ide, kërkohej që komploti të zbulohej në thellësi, të vërtetohej e dokumentohej për të krijuar bindje se rreziku ishte konkret dhe aktual, ishte në “kokën drejtuese”, në udhëheqjen e Partisë e të shteti dhe zhvillohej në gjerësi e intensivisht në të gjitha drejtimet e veprimtarisë shtetërore, përfshi edhe artin, letërsinë, kulturën etj. Vetëm kështu propaganda masive partiake zyrtare do të impononte të besohej intriga e “Pallatit të Ëndrrave”, se kryekompolti rrezikonte socializmin, udhëheqjen e Partisë e të shtetit, fatet e socializmit e të atdheut. Me këtë platformë politike synohej të mënjanoheshin dyshimet e krijuara në mbarë opinionin shoqëror për eliminimin e paramenduar e të organizuar të Mehmet Shehut dhe personave të tjerë që me meritë dhe në bazë të vlerësimeve politike e shoqërore të asaj kohe, parashikohej, pranohej e pritej se do të ishin pretendentë për pushtetin, pas vdekjes së Enver Hoxhës.
Deklarimi i kundërshtarëve politikë si armiq të Partisë dhe Enver Hoxhës dhe falsifikimi i proceseve agjenturore, hetimore e gjyqësore ka qenë metoda më e fshehtë dhe më e kundërligjshme e përdoruar për arrestimet dhe dënimet deri edhe me vdekje të personave të njohur e me kontribute, të cilët rrezikonin ose dyshoheshin si të rrezikshëm dhe kërkohej të eliminoheshin me të gjitha mjetet agjenturore dhe të ligjëroheshin me vendime gjyqësore apo të zhdukeshin pa lënë gjurmë dhe prova për të ardhmen kur mund të kërkohej e vërteta për këta persona dhe dënimet politike nga udhëheqja me anë të manipulimeve nga drejtësia. Por opinioni shoqëror kuptoi drejt dhe reagoi në heshtje e në biseda në rreth të ngushtë miqësor për vrasjen e organizuar të Kryeministrit në detyrë.
Si u organizua kjo vrasje/ vetëvrasje dhe kujt i shërbente ajo?
Mehmet Shehu, shtetari i njohur, i pranuar e i miratuar në opinionin shoqëror si trashëgimtari i Enver Hoxhës, humbi besimin e tij dhe do të largohej me dhunë nga pushteti që kishte. Me gjykimin e hekurt të udhëheqësit, me të njëjtën