Katolikët, martirë ose… të përdorur?
Nëshpërdorjen e rrëmujshme mediatike të fjalës këtu te ne, këtyre ditëve është lakuar dendur edhe emri i përgjithshëm: katolik. Në të gjitha rasat është lakuar, në gazeta, në televizione në portalet e shumta e në rrjetet sociale, duke përmbushë kështu edhe atë hapësirën e mjaftë boshe, në të cilën mungon përmendja e tij...
Shkaku ishte emërimi i zotit Sandër Lleshi, ministër i Brendshëm. Dhe njëra prej dy kredencialeve, që u lançua si përparësi, ishte besimi i tij katolik.
Në të vërtetë, nuk është vështirë të dallohet se vetëm në këto dy mënyra e mbi këta dy kategoritë e përmendura në titullin e këtij shkrimi ka qenë e mundur të ndërtohej një marrëdhënie e shtetit shqiptar me katolikët e veriut të Shqipërisë, me përfaqësinë më të zgjedhur të tyre, në rend të parë. Në regjimin e Hoxhës, që përbën gati gjysmën e kohës së qenies së shtetit shqiptar, marrëdhënia me katolikët u shfaq që herët, në fillesë, si një patologji urrejtjeje. Një urrejtje që mbështetej mbi diferenca ideologjike me elitën e katolikëve. Jo veç prej formimit të tyre në shkollime perëndimore, por edhe për shkak të marrëdhënies së tyre dashurore me vendin e popullin e vet. Ata, me bindje të palëkundshme, përgjithësisht ishin kundërshtarë, që në zanafillë, të ideve komuniste. Por urrejtja mbështetej edhe mbi disnivele kulturore e prirje qytetërimore të ndryshme e madje krejt të kundërta. Nëse katolikët, elitat e tyre më së pari ishin prirja dhe krahu i oksidentit, vijimtarë në hullitë e hershme të orientimit të shqiptarëve, prijësit e ri komunistë i kishin ngulë piketat e orientimit të tyre në tjetrin krah, andej kah ishte shfaq “ai dreqi i kuq”. Dhe elita e katolikëve, “fara e zgjedhur” si me thanë, ishin gjithashtu edhe prelatë të kishës.
Edhe atëherë kur kjo elitë, në ballë të rilindjes së kombit, do të bashkëngjitej natyrshëm me themelimin e me ringjalljen e shtetit shqiptar, megjithatë marrëdhëniet me prijësit e tij nuk është se kanë shkuar vaj. Jo veç Fishta e Mjeda a Nikollë Kaçorri, që ishin edhe klerikë, por edhe Gurakuqi, një gur i rëndë fort në themelet e shtetit shqiptar e kontribuues i paepur i tij, duke qenë kundruall arbitraritet të prijësve u gjend pabesisht i vrarë… Pastaj, një dekadë e diçka më vonë, edhe shkollat katolike, ani pse ishin më të mirat e shkollave të pakta të Shqipërisë, u tentua të ndalen e më pas të mbyllen. U mbyllën, në kohën e Mbretërisë e u bë e mundur të rihapeshin mbas një vendimi të Gjykatores së Naltë të Europës.
Për prijësit e shtetit shqiptar, gjithherë katolikët kanë qenë të padashtun. Shembujt e historisë, e shumta e vërtetojnë këtë, kurse të paktë fort janë shembujt që vërtetojnë të kundërtën. Në respekt e nderim të së vërtetës do pohuar kjo.
Kurse komunistët dhe prijësi i tyre paranojak, i demonstroi të gjitha mënyrat edhe më monstruozet për t’i asgjësuar “armiqtë” katolikë. Me një strategji të kopsitur e të lidhur me “dredhat e djallit”, siç do të thoshte Fishta, të egër e të akullt, sikur të kishte përballë e në kundërshti njerëz “të përtej detit” e jo bashkëkombës të vet, me të gjitha djallëzitë i luftoi deri në sfilitje asgjësuese ata. Direkt me dhunë e egërsi, por tërthorazi edhe me metodat otomaniste, të përdorimit të të vetëve.
Martirët katolikë, Atë Gjon Shllaku, Padre Giovani Fausti, Atë Danjel Dajani, Gjelosh Lulashi, Mark Çuni, Qerim Sadiku ( katolik në besim), orën e mbrame para pushkatimit, një tjetër katolik, Tonin Miloti, qe caktuar që të dënuarve prej “gjyqeve të popullit” t’ua merrte ai fjalën e fundit…
Aspirant Tonin Miloti qe zgjedhur të formalizonte aktin e pushkatimit dhe në fund të procesverbalit, ai firmosi amanetet e tyre. Procesverbalit, në krye të të cilit shkruhej ende: Vdekje fashizmit- Liri Popullit, anipse fashizmi ishte mundur dy vjet e sa më parë. Qe zgjedhur ai edhe pse qe… zëvendësi i prokurorit dhe jo prokurori vetë. Mbasi prokurori vetë duhej medoemos të qe prej të tjerave krahina. E mbas këtij akti nuk vonon shumë e vetë ky Tonin Miloti, pason fatin e viktimave të veta martire…
Punë kasnecësh e njerëzish të vegjël kjo punë.
Se njerëzit e mëdhenj, rilindës të vërtetë prej të cilëve e kemi Shqipërinë, të tjera sjellje e të tjera kode kanë pasë… Eqrem Çabej, albanologu i famshëm nga Gjirokastra, në një kartolinë urimi do t’i shkruante lirikut të vlertë pogradecar, Lasgushit sqimatar: Lexova “Lahutën…” e u mrekullova. Jam magjepsur prej saj dhe jam gati të bëhem katolik prej Fishtës. 1
Marrëdhënia me katolikët e prijësve të shtetit, përpos egërsisë së skajshme e ka pasë edhe këtë dukurinë e ndërmjetme; ka pasë katolikë shërbyes, që në fillesë janë thirrur atje si përfaqësim në zyrat e shtetit, por kjo vetëm sa për dukje ( fasadë). Se më pas, janë përcjellë që andej pak a shumë me të njëjtin fat, kur shërbesa e tyre nuk ka gjalluar mâ si nevojë. Porse shëmbëlltyrën e deformimit të kësaj marrëdhënie të katolikëve të veriut me shtetin e ka sjellë të përkryer Kryeministri aktual i vendit, zoti Edi Rama. Ai mori në institucionet më të larta të ngrehinës së shtetit, si përfaqësim i katolikëve të veriut, “katolikë” që raportin e vetëm me institucionet e shtetit e kishin pasë me institucionin e riedukimit, kryesisht. Dhe i solli në atë aulën e shenjtë, siç është Parlamenti për një komb të qytetëruar. I solli ata në ndenjëset e Gurakuqit, të Fishtës, të Mjedës, të Maliq Bushatit, të Hilë Mosit e Riza Danit… Vetëm e vetëm si nevojë përdorimi për pushtetin. Për ta siguruar më së pari atë… Por tani që siguria e pushtetit i është zvetënuar, tani që të dy ministrat e Brendshëm i ranë si “limonë të shtrydhur”, shpejt i erdhi në nevojë një… ministër katolik. Kjo cilësi i është përmendur si njëra prej dy elementeve të qenësishme të CV- së tij. Bashkëshoqëruar me background- in serioz profesional në fushën ushtarake, si dhe një konfermë të pëlqyeshme, certifikuar prej shkrimtarit tonë të shquar bashkëkohor, Ismail Kadaresë.
Cilësi dhe certifikata për gjeneral Sandrin, të cilat Kryeministri ynë i ka aty, në zyrën e tij, bashkë me vetë gjeneralin këshilltar, që prej 5 a 6 vjetësh. Por që, ja, tani po rifreskohen.
Thua si nevojë përdorimi për gjeneral Sandër Lleshin?
Marrëdhënia me katolikët e prijësve të shtetit, përpos egërsisë së skajshme e ka pasë edhe këtë dukurinë e ndërmjetme; ka pasë katolikë shërbyes, që në fillesë janë thirrur atje si përfaqësim në zyrat e shtetit, por kjo vetëm sa për dukje ( fasadë). Se më pas, janë përcjellë që andej pak a shumë me të njëjtin fat, kur shërbesa e tyre nuk ka gjalluar mâ si nevojë. Porse shëmbëlltyrën e deformimit të kësaj marrëdhënie të katolikëve të veriut me shtetin e ka sjellë të përkryer Kryeministri aktual i vendit, zoti Edi Rama